همشهری آنلاین- مریم ورشو: اگر از کرمان وارد سیستان و بلوچستان شوید بعد از دیدن جاذبه‌های بزمان، بمپور، ایرانشهر، نیکشهر، کنارک، چابهار، باهوکلات و سراوان می‌توانید در ادامه مسیر از جالق که یکی از شهرهای سراوان است به سمت خاش حرکت کنید تا قبل از ورود به زاهدان، در ابتدا کوه تفتان (آتشفشان معروف) را ببینید. این کوه زیبا در ۴۲ کیلومتری شمال شهر خاش بین شهر میرجاوه و شهرستان خاش واقع شده است. سپس به سمت میرجاوه در نزدیکی زاهدان حرکت کنید. میرجاوه در ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر زاهدان است. این شهر از طریق راه‌آهن، ایران را به شبه‌قاره هند متصل می‌کند و با قدمت بیش از ۱۰۰ سال، یکی از قدیمی‌ترین گمرکات کشور است.
بازدید از قبرستان هفتاد ملا در بخش میرجاوه و دهستان تمین را از دست ندهید. این قبرستان در ۱۵۰ متری جنوب روستای روپس واقع شده است. هفتادملا جذابیت بسیاری برای بازید دارد و گردشگران زیادی را به سمت خود می‌کشاند، زیرا قبور این گورستان شکل منحصر به فرد و خاصی دارند. فرم مقبره‌ها شبیه مقبره کوروش است، به همین دلیل برخی معتقدند که برای ساخت قبور از سبک معماری مقبره کوروش الهام گرفته شده است.
مقبره‌های این گورستان سنگی و سپید هستند که برای بازدید از آنها باید شیب ملایمی را روی کوهی کم ارتفاع طی کنید. گفته می‌شود که این قبرستان ۸۰۰ سال قدمت دارد و متعلق به دوره اسلامی است. مردم آن دوران حفره‌ای بزرگ به شکل کمان را در دل یک صخره ایجاد کردند و این مقبره‌های سفید را در اندازه‌های مختلف در آن ساخته‌اند. مساحت قبرستان بیش از ۵۰۰ متر مربع است. نکته جالب توجه این است که جایگاه قبرها طوری است که نور آفتاب به آنها نمی‌تابد و همیشه در سایه قرار دارند؛ همچنین وقتی باران می‌بارد حتی یک قطره از آن به قبرستان راه نمی‌یاید.
قبرها به شکل مستطیل هستند و به‌وسیله خشت خام بالا آورده شدند تا اجساد را داخل آنها قرار دهند. روی هرکدام از قبور هشت سوراخ تعبیه کرده‌اند که هوا از داخل آنها عبور می‌کند.
اینکه چرا قبور را در دل صخره‌ای قرار داده‌اند روایت‌های مختلفی وجود دارد، اما بیشتر گفته می‌شود که پس از ورود اسلام به این منطقه موبدان زرتشتی به این مکان پناه بردند و در همان مکان، پس از مرگ دفن شدند. در واقع چون این منطقه در مسیر رودخانه قرار داشت، مردم برای در امان ماندن مردگان خود از سیلاب‌ها، آنها را در ارتفاعات بلند دفن می‌کردند.
اگر بهار را برای بازدید انتخاب کنید شاید باورتان نشود که در جنوب ایران قرار دارید، زیرا آب و هوای معتدل روستای تمین و شکوفه‌های درختان غافلگیرتان می‌کند. به دلیل قرارگیری این قبرستان در نواحی جنوبی کشور، بهترین زمان بازدید از هفتاد ملا، فصول پاییز و زمستان است. مسیر انتهایی دسترسی تا قبرستان هفتاد ملا آسفالت نیست و به همین دلیل رسیدن به آن را کمی دشوار می‌کند.
قبرستان هفتاد ملا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۳۸۲۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.