همشهری آنلاین - مریم قاسمی: اهمیت این ماجرا فقط سرقت اموال عمومی شهر نیست. خطر آنجاست که این تجهیزات شهری چون نقش ایمنی و هشداردهنده دارند اگر دچار عیب و نقص شوند جان عابران و رانندگان را به خطر می‌اندازند. مثلاً عابران از همه جا بی‌خبر از روی پل عابری عبور کنند که نرده‌های محافظش سرقت شده است. در این زمان امکان دارد که از ارتفاع بالا روی زمین سقوط کنند و صدمه ببینند.
اکنون که سرقت لوازم و تجهیزات شهری، ترافیکی و ایمنی در معابر شهری از جمله بلوار خلیج‌فارس، بزرگراه آزادگان، ایستگاه ماست‌بندی یافت‌آباد، آیت‌الله سعیدی، گاراژ محمدی و... به سریالی دنباله‌دار تبدیل شده، باید دید که آیا مسئولان برای پایان دادن به این ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی برنامه‌ای دارند؟ درگزارش پیش رو به کمک مسئولان و شهروندان پاسخ این پرسش را جست‌وجو کردیم.
«محمد احمدی» ساکن شهرک صادقیه (نعمت‌آباد) است. او شب‌ها مسافرکشی می‌کند تا زندگی‌اش بچرخد. از قضا در زمان کار بارها با سارقان اموال عمومی شهر مواجه شده است. احمدی می‌گوید: «یک بار در نزدیکی پاسگاه نعمت‌آباد دیدم که ۲ جوان که ظاهراً معتاد بودند با اره آهن‌بر به جان نرده‌های وسط بزرگراه آیت‌الله سعیدی افتاده‌اند. کنارشان رفتم و شیشه ماشین را پایین کشیدم و گفتم: «شما دارید چه کار می‌کنید؟» یکی‌شان که خالکوبی بزرگی روی دستانش داشت بلند شد و با چاقو به طرفم آمد. من احساس خطر کردم فوری گاز ماشین را گرفتم و دور شدم. اگر به من می‌رسید معلوم نبود چه اتفاقی می‌افتاد.»
سرقت اموال شهر و شهروندان مستاصل
کارشناسان نیروی انتظامی بارها هشدار داده‌اند که مردم در صورت برخورد با سارقان و کیف‌قاپ‌ها با آنها درگیر نشوند. با این حال افرادی مثل «نادر سبحانی» از اهالی شهرک مسلمین که این ناهنجاری‌ها را تحمل نمی‌کند جلو سارقان ایستاده است. روی دست آقا نادر جای چند زخم دیده می‌شود.
او ماجرا را این‌طور تعریف می‌کند: «چند ماه قبل که از بزرگراه فتح ـ کیلومتر ۴۵ به سمت خانه می‌رفتم یک لحظه متوجه جدا شدن قسمتی از پل عابرپیاده درنزدیکی ایستگاه نان ماشینی شدم. سارق یک نفر بود و با وسیله سرقتی در تاریکی در حال عبور بود. خودرو را کنار خیابان پارک کردم و به سرعت سمت سارق رفتم. در بین راه فریاد می‌زدم: «آی دزد آی دزد»، اما کسی توجهی نکرد و من تنها ماندم. وقتی خواستم مال دزدی را از او پس بگیرم، سارق از جیبش چاقویی درآورد و روی دستم کشید و زخمی‌ام کرد. وقتی مردم حال مرا دیدند به پلیس ۱۱۰ زنگ زدند. سارق هم فرارکرد. مأمور پلیس به من گفت که کار اشتباهی کرده‌ام که دنبال سارق دویده‌ام تا او را بگیرم. چون ممکن بود چاقو را در قلبم فرو کند.»
وقتی سارقان جسور می‌شوند
معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه درباره سرقت تجهیزات شهری می‌گوید: «درچند سال اخیر این نوع جرائم افزایش پیدا کرده است. سارقان تجهیزات شهری نسبت به قبل جسارت بیشتری پیدا کرده‌اند؛ چون گاهی به سرقت‌های بزرگی دست می‌زنند که مایه تعجب است. این حوادث تلنگری است برای ما و مسئولان که بیش از گذشته مراقب اموال عمومی شهر و بیت‌المال باشیم. باید دست سارقان را از سرقت تجهیزات شهری کوتاه کرد.»
«رضا شیرزادیان» به عجیب‌ترین سرقت تجهیزات شهری، که خبرش هم رسانه‌ای شد، اشاره می‌کند و می‌گوید: «حادثه‌ای چند هفته قبل دربزرگراه آزادگان، به سمت بزرگراه خلیج‌فارس، روبه‌روی کارگاه ماست‌بندی اتفاق افتاد. طبق بررسی‌های انجام شده توسط نیروی انتظامی، سارقان در مدت زمان کمتر از ۲ ساعت پل عابرپیاده، پایه‌ها و حتی پله‌های آهنی را سرقت کرده بودند. پس از این اتفاق شهرداری منطقه از طریق مراجع قضایی و انتظامی این سرقت بزرگ را پیگیری کرده است و تلاش نیروی انتظامی برای دستگیری مجرمان ادامه دارد.»
معاون شهردار منطقه می‌گوید: «طبق تحقیقات انجام شده همچنین اعترافات سارقانی که در طول این سال‌ها توسط نیروی انتظامی دستگیر شده‌اند، مشخص شده که اغلب، معتادان متجاهر و کارتن‌خواب‌ها یا بی‌خانمان‌ها برای تهیه پول موادمخدر تجهیزات شهری را سرقت می‌کنند. درصد بالایی از اموال شهری به سرقت رفته از نوع دریچه‌های آهنی و چدنی فاضلاب، پل‌های عابرپیاده، گاردریل‌ها و نرده‌های کنار و گوشه بزرگراه‌هاست.»
همه متهمان سرقت اموال شهر
اینکه چرا سارقان به دزدیدن تجهیزات ترافیکی به‌ویژه دربزرگراه‌ها علاقه‌مندند، دلایل خاص خودش را دارد. معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه می‌گوید: «تاریکی هوا و نبود روشنایی مناسب، فاصله نسبتاً زیاد تا بافت مسکونی، خلوتی و تردد کم شهروندان در ساعات پایانی شب، کمبود گشت‌های نیروی انتظامی در شبکه معابر و بزرگراه‌ها و... باعث شده تا سارقان به تخریب و دزدی وسایل شهری رو بیاورند. سرقت‌ها بیشتر توسط معتادان متجاهر و بی‌خانمان‌ها به‌صورت انفرادی و یا گروهی انجام می‌شود. آنها هر روز بخشی از این تجهیزات را تخریب و سرقت کرده و بعد از فروش به مالخرها و ضایعاتی‌ها، با پول آن موادمخدر می‌خرند و به زخم خماری می‌زنند. معمولاً سارقان نقاط خلوت و دور از چشم را از قبل شناسایی کرده و با یک برنامه حساب شده کل تجهیزات و لوازم را به سرقت می‌برند. برای اینکه لو نروند و کسی به آنها شک نکند برنامه سرقت را در چند روز پیاده می‌کنند. مثلاً سرقت پل عابرپیاده دربزرگراه آزادگان زمان کمی برده، اما قبل از اجرای نقشه با بازکردن پیچ و مهره‌ها و بریدن قسمت‌های اصلی پل عابر در چند روز متوالی، نهایت در روز موعود سرقت را انجام داده‌اند.»
شیرزادیان یادآوری می‌کند که این سرقت‌ها خسارت زیادی به اموال شهری وارد می‌کند و جان شهروندان را به خطر می‌اندازد. تصور کنید هنگام شب، شهروندان هنگام عبوراز پل عابرپیاده سقوط کنند، آن زمان چه کسی پاسخگوست. شاید این افراد از اعضای خانواده، فامیل و بستگان خودشان باشند.
مالخر باوجدان و بی‌وجدان، مسئله این است
شاید بد نباشد بجز دیدگاه شهروندان و کارشناسان، سراغ افرادی برویم که به‌طورغیرمستقیم با سارقان تجهیزات و اموال شهر ارتباط پیدا می‌کنند، یعنی مالخرها. «قادر» ۶۵ ساله در گاراژ حاج محمدی در بزرگراه آیت‌الله سعیدی کار می‌کند. برخلاف دیگر همکارانش که به قول معروف جواب سربالا می‌دهند، منطقی‌تر رفتارمی کند و حداقل حرفش را می‌زند. او با صراحت می‌گوید که مالخر نیست و از هیچ سارقی تا به حال چیزی نخریده است. او تعریف می‌کند که افرادی که در این گاراژ کار می‌کنند، ضایعات و آهن‌آلات را به‌صورت کلی و جزئی می‌خرند و بیشتر وقت‌ها با کامیون به کارخانه ذوب‌آهن اصفهان می‌فرستند. از او سؤال می‌کنم که آیا ضایعات آهنی را از هر کسی می‌خرد؟ اول رو ترش می‌کند ولی بعد می‌گوید: «من مال دزدی نمی‌خرم. شکل و شمایل آدم‌های معتاد و کارتن‌خواب هم تابلوست و اگر برای فروش وسیله‌ای اینجا بیایند از گاراژ بیرون‌شان می‌کنم، چون دنبال دردسر نیستم.»
قادر در پایان، آرام و در لفافه می‌گوید: «شاید در صنف ما هم مالخرهایی باشند که اموال دزدی و سرقتی بخرند، اما تعدادشان نسبت به گذشته خیلی کمتر شده. خودم یکبار اتفاقی دیدم که چند معتاد گاردریل ۶ متری را به ضایعاتی‌های محله زاهدی در اطراف شهرک ولی‌عصر(عج) فروختند. یعنی این‌طور آدم‌ها هم وجود دارند وخرید و فروش اموال مسروقه بستگی دارد به وجدان آدم‌ها.»
سرهنگ «علی صباحی» / رئیس اطلاع‌رسانی فاتب درباره سرقت تجهیزات شهری می‌گوید
سارقان و مالخرها خواب خوش نخواهند داشت
مسئولان فرمانده انتظامی تهران بزرگ «طرح رعد» را به‌طورهفتگی در سطح تهران اجرا می‌کنند. در این طرح بیش از ۸۰ کلانتری با انواع جرائم و ناهنجاری‌های اجتماعی و شهری برخورد می‌کنند. برخورد با سارقان و مالخرها از جمله موضوعاتی است که در این طرح انجام می‌شود. جالب اینکه در هر طرح رعد، بیش از ۱۰۰ سارق و مالخر دستگیر و تحویل مرجع قضایی می‌شوند.
رئیس اطلاع‌رسانی فاتب از طرح‌های دیگری که این حوزه به‌صورت مداوم و مستمر انجام می‌شود صحبت می‌کند و می‌گوید: «یکی دیگر از طرح‌ها، طرح «کاشف» نام دارد و با مجرمان سابقه‌دار و حرفه‌ای برخورد می‌شود. در این طرح پلیس به دنبال سارقان حرفه‌ای و مجرمانی می‌رود که قبلاً شناسایی شده‌اند و امکان دارد جرائمی را مرتکب شوند. پلیس به آنها اجازه ایجاد ناامنی و ناهنجاری در محله نمی‌دهد.»
وی درباره سرقت‌های تجهیزات شهری و برخورد پلیس با چنین جرائمی می‌گوید: «اقلام و اموال بسیاری در شهر کشف می‌شود که از جمله آن تجهیزات شهری، دریچه‌های آب و فاضلاب است که سرقت آن در شهر می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد. عوامل مختلفی در سرقت لوازم شهری دخالت دارد. مثلاً برخی از این وسایل را به راحتی می‌توان سرقت کرد و بهتر است جایگزینی برای آن در نظر گرفت که به راحتی قابل سرقت نباشند. اگردریچه‌های آب و فاضلاب را بتونی می‌ساختند، دیگر برای آنها سودی نداشت که تکه‌ای از سیمان و بتن را ببرند و بفروشند. یکی دیگر از راه‌های جلوگیری و کم کردن سرقت‌ها این است که تجهیزات شهری طوری در شهر نصب شوند که به راحتی قابل سرقت نباشند و سارق به راحتی نتواند آنها را بردارد. گشت‌های انتظامی به‌صورت شبانه‌روزی در شهر فعال هستند وبارها سارقان را دستگیر کرده‌اند. اغلب این افراد درگیر مشکل اعتیادند و برای تأمین هزینه مصرف مواد دست به سرقت می‌زنند.
سارقان هر جا که برایشان شرایط فراهم شود سرقت می‌کنند جدای از این در حوزه سرقت به‌صورت جدی با مالخرها برخورد می‌شودچون ما معتقدیم که اگر مالخری نباشد، برای اینها منفعتی ندارد و نمی‌توانند دوام بیاورند چون باید جایی باشد که تجهیزات شهری را به فروش برسانند.» سرهنگ «علی صباحی» ادامه می‌دهد: «همه سازمان‌ها و نهادها و حتی مردم به نوعی در مقابل شهری که در آن زندگی می‌کنند، مسئولیت دارند وهمه موظفند که‌کاری که به آنها واگذار شده را به درستی انجام دهند. در این صورت ناهنجاری‌ها و جرائم کمرنگ ترمی شود.» رئیس اطلاع‌رسانی فاتب ادامه می‌دهد: «اگرشهروندان به چنین موضوعاتی برخورد کردند، بهتر این است که موارد را به پلیس ۱۱۰ اطلاع دهند تا پلیس سریع رسیدگی کند. درضمن شب‌ها گشت‌های انتظامی مختلفی در سطح شهر فعال است. پلیس به‌صورت شبانه‌روزی تهران را رصد می‌کند.»
راه‌اندازی گشت شبانه در بزرگراه‌ها
معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه با بیان اینکه بهترین راهکار برای کاهش و به صفر رساندن سرقت لوازم و تجهیزات شهری، افزایش گشت‌ها و از بین بردن فضای امن برای سارقان است، می‌گوید: «قصد داریم به‌زودی با حمایت و پشتیبانی شهردارمنطقه ۱۸، گشت‌های شبانه بزرگراهی در این محدوده راه‌اندازی کنیم. برنامه‌مان این است نیروهای شهربان و حریم‌بان در ۳ شیفت‌کاری تمام این محدوده را زیر نظر داشته باشند و با اقدام به موقع از بروز چنین سرقت‌هایی جلوگیری کنند. در منطقه ۱۸ تنها ۱۲ و نیم کیلومتر از شبکه بزرگراهی مربوط به بزرگراه آزادگان است که متأسفانه بیشترین آمارسرقت تجهیزات شهری در این مسیر اتفاق می‌افتد و به همین دلیل تمرکزمان بیشتر اینجاست، اما این گشت‌ها در بزرگراه خلیج‌فارس، آیت‌الله سعیدی، ۴۵ متری فتح و... نیز حضور مستمری خواهند داشت.»
مهندس شیرزادیان ادامه می‌دهد: «در کنار این طرح و با تلاش معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه و مرکز جامع خدمات اجتماعی، طرح ضربتی جمع‌آوری معتادان متجاهر و افراد بی‌خانمان در محدوده بزرگراه‌ها و نقاط کور و بی‌دفاع شهری به اجرا درخواهد آمد.»