همشهری آنلاین - رابعه تیموری: گنبد اینانج مقبره «حسام‌الدین سنقر اینانج» والی شهرری در دوره سلجوقیان بوده است. امیر اینانج از سرداران دلاور شهرری و امیری عادل بوده که در شمشیرزنی مهارتی شگفت‌انگیز داشته و با ۲ دست ۴ شمشیر می‌زده است. او در توطئه‌ای توسط غلامانش در شهر اصفهان به قتل می‌رسد و اهالی ری او را در این محل که آن زمان برجی نظامی بوده، دفن می‌کنند. در این برج محل دیده‌بانی و اتاقک‌هایی برای سربازان قرار داشت، اما پس از دفن امیر اینانج و تعدادی از سلاطین ری به آرامستان تبدیل و برجک دیده‌بانی و اتاقک سربازان بدون استفاده رها شده است.
برج خاموشان
پیش از اسلام به این گنبد که به‌عنوان آرامستان مورد استفاده قرار می‌گرفت «برج خاموشی» یا «خاموشان» می‌گفتند و اعتقاد داشتند مردگان پس از مدتی خاموشی دوباره زنده می‌شوند.
این میراث هزارساله که از قرن چهارم هجری قمری به یادگار مانده، سال ۱۳۷۳ بازسازی و مرمت شده، ولی قاچاقچیان و سوداگران عتیقه با حفاری‌ها و کاوش‌های غیرمجاز آن را تخریب کرده‌اند. در یکی از این کاوش‌ها پارچه‌هایی گرانبها به دست آمده که متعلق به دوران آل بویه است. از این بنا حفره‌ای مدور باقی مانده که قطر آن ۳۶متر است.
فقط دیواری سنگی باقی مانده
حفره‌های مستطیل شکل کوچک و بزرگی که در شرق این محیط مدور به وجود آمده به شکل و شمایل گور هستند. دیواره‌ای کوتاه از جنس سنگ و ساروج و قسمتی از برج دیده‌بانی تنها آثار و بقایایی هستند که از این بنای تاریخی باقی مانده است.
تعدادی از مورخان معتقدند گنبد اینانج به «فخرالدوله» حاکم آل بویه تعلق داشته و محل دفن فخرالدوله بوده است. به گفته «شهریار عدل» که از مورخان کشور است، نام شخصی به نام «عبدالجلیل بن‌فارس» روی کتیبه این بنا نوشته شده و احتمال دارد بنای موسوم به مقبره والی شهر ری، مدفن این شخص باشد.