همشهری آنلاین - فاطمه عباسی: در ماه رمضان بازار خرید و فروش خرما داغ می‌شود اما شاید جالب باشد بدانید بخش‌های زیادی از نخل خرما قابل خوردن هستند و تمام قسمت‌های آن محصولاتی با ارزش اقتصادی تولید می‌کنند.
درختان خرما دو نوع نر و ماده دارند. شکوفه‌های درخت نر گرده‌هایی دارند که در یک غلاف محفوظ است و از این گرده برای بارور کردن شکوفه‌های درخت ماده استفاده می‌شود. با این حال مقداری از این گرده نیز به صورت خوراکی برای مصرف انسان‌ها جمع می‌شود. مردم محلی گرده شکوفه خرما را برای درمان ناباروری، مشکلات گوارشی و حتی تقویت سیستم عصبی و ایمنی بدن به کار می‌برند.
جالب اینکه غلافی که این شکوفه‌های خوشبو را در خود نگه داشته نیز برای تولید نوعی عرق به نام طارونه (ت) یا لگاح استفاده می‌شود که خواص پرشماری دارد؛ مقوی است و در میان نخلداران برای درمان زردی و درد مفاصل استفاده می‌شود.
بعد از گرده افشانی، باروری و زایش خرما، میوه شیرین این درخت که سرشار از ویتامین و مواد معدنی است با بیش از ۲۰۰ نوع حاصل می‌شود. مصرف خرما انرژی‌زا، رافع عطش و مفید برای اندام‌های داخلی است.
از هسته خرما به صورت سنتی آردی تهیه می‌شود که خوراک دام است و در پخت نان نیز استفاده دارد. اعراب بادیه‌نشین خوردن نانی که از آرد هسته خرما تهیه شده را راز طول عمر خود می‌دانند.
در سال‌های اخیر نیز تهیه یک نوع نوشیدنی از پودر هسته خرما- قهوه خرما- رواج یافته که به دلیل غنی بودن از ریزمغذی‌ها برای سلامت جان و تن مفید است.
با این حال هسته خرما محصول دیگری هم دارد که کمتر شناخته شده است: روغن هسته خرما! این روغن به راحتی جذب پوست می‌شود و سرشار از آنتی اکسیدان و اسیدهای چرب غیر اشباع (امگا ۶ و امگا ۹) است که به کاهش چین و چروک و بازسازی پوست کمک می‌کند.
اگر خرمای رسیده را در گرما و فشار قرار دهند، شیره‌ای مقوی و طبیعی به دست می‌آید که مانند یک مولتی ویتامین عمل می‌کند و برای کم خونی و مشکلات گوارشی نیز مفید است.
تهیه سرکه و برخی دیگر از نوشیدنی‌ها نیز از میوه خرما رایج است. سرکه آن طعمی ترش‌تر از سرکه انگور دارد. گفته شده این محصول، قدیمی‌ترین سرکه‌ای است که انسان‌ها تهیه و استفاده کرده‌اند و مانند خرما سرشار از مواد مغذی است.
جوانه بالایی نخل که به منزله قلب این گیاه است و با کوچک‌ترین ضربه باعث مرگ گیاه می شود به پنیر خرما یا جُمّار یا کور موسوم است و خواص تونیک و تقویت کنندگی دارد. این بخش از تنه درخت نخل تنها پس از قربانی شدن نخل نر و بی‌بار به دست می‌آید. پنیر نخل سفید و شیرین است و بافتی شبیه گردوی تازه دارد. بسیار مقوی و البته گران‌قیمت است.
اگر در ساقه نخل شکافی ایجاد شود، شیره‌ای از آن خارج می‌شود که مقدار زیادی از مواد قندی معطر دارد که در بلوچستان به آن لاکمی می‌گویند و در تهیه شربتی مقوی و خوشگوار به کار می‌رود. گاهی این شیره به صورت تخمیر شده نیز استفاده می‌شود اما در هر صورت برای حیات نخل مضر است و فقط از درختانی کم بار استخراج می‌شود.
شاید جالب باشد بدانید که بلح یا غوره خرما نیز کاربردهای درمانی بومی دارد و برای درمان لثه و کبد به کار می‌رود. زمانی که بلح به خارک تبدیل شود زکات نخیلات محاسبه می‌شود. از خرمای کال و بی‌کیفیت نیز برای خوراک دام استفاده می‌شود.
این دوازده محصول تنها بخش از کاربردهای درخت نخل هستند و داستان کاربردهای ساقه، تنه، برگ و لیف خرما خود فصلی مجزاست که بهتر است در گزارشی دیگر مطرح شود. همه این خواص پرشمار باعث شده محبوبیت این گیاه مقدس در طول تاریخ در قلب مردمان محفوظ بماند.
در کتب معتبر طب سنتی به صراحت اشاره شده که مصرف مداوم خرما مناسب احوال مردم سرزمین نخیلات است و ساکنان دیگر مناطق نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند. در سال‌های اخیر اما مصرف شیره خرما و خرما در همه شهرها افزایش یافته که منجر به بی‌حوصلگی، بی‌قراری، خواب نا آرام و سوء‌مزاج .... شده است.
خرما با آن بافت لطیف، لذیذ و مغذی‌اش ۲۰ کالری دارد، بنابراین در افرادی که به فکر کنترل یا کاهش وزنشان هستند مصرف روزانه آن دردسرساز خواهد شد. میوه و محصولات خرما سرشار از کلسیم، پتاسیم، کربوهیدرات، فیبر گیاهی و آنتی‌اکسیدان و تانن هستند. در تقویت قوای جنسی، افزایش انرژی و وزن موثرند. تنظیم کلسترول، بهبود فشار خون و مقابله با پوکی استخوان از دیگر اثرات دلپذیر این میوه شیرین است.
نزدیک به زمان زایمان مصرف خرما بسیار توصیه شده است اما به خاطر داشته باشید که بعد میل کردن خرما، آب سرد ننوشید.