به گزارش همشهری آنلاین به نقل از بهداشت نیوز، بافت لثه‌ای معمولا صورتی کمرنگ است. اما، درست مانند پوست، مو و دندان هر فردی رنگ لثه خاص خود را دارد. وجود لکه های سیاه روی لثه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. اغلب اوقات، آنها بی ضرر هستند. با این حال، برای اطمینان از مضر نبودن بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کرده و مشکل را ارزیابی کنید.
لثه‌های معمولی چه شکلی هستند؟
لثه یک بافت نرم و فیبری است که بدنه اصلی دندان‌ها را احاطه کرده است. آنها از استخوان آلوئولی در ناحیه ریشه دندان محافظت کرده و آن را می‌پوشانند. آنها به همراه بافت استخوانی و رباط پریودنتال پریودنتیوم را تشکیل می‌دهند. این بدان معنی است که بخشی از ساختاری را که مسئول نگه داشتن و حفظ دندان‌هاست، در خود جای داده است. وقتی لثه‌ها سالم هستند، صورتی کمرنگ، یکنواخت و با بافتی نقطه‌دار شبیه پوست پرتقال هستند. آنها محکم هستند و لبه آنها گردن دندان‌ها را احاطه کرده است.
همانطور که ذکر کردیم، این رنگ می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. درست مانند پوست، این بافت دارای ملانوسیت‌هایی است که سلول‌های مسئول رنگ‌آمیزی اپیتلیوم هستند. گاهی اوقات، رنگ بافت لثه تغییر می‌کند که باید به این وضعیت توجه کنید. این تغییرات در ظاهر لثه ممکن است نشان دهنده این باشد که یک مشکل در دهان و دندان وجود دارد که باید برطرف شود.
کوفتگی
لکه‌های سیاه روی لثه‌ها ممکن است در نتیجه آسیب دیدگی ناحیه ظاهر شوند. مانند هر قسمت دیگری از بدن، بافت لثه نیز ممکن است آسیب ببیند.
ضربه زدن به دهان، افتادن روی صورت، خوردن چیزی با لبه‌های تیز یا حتی مسواک زدن بیش از حد دندان‌ها، همگی می‌توانند باعث کبودی لثه‌ها شوند. کبودی‌ها به رنگ قرمز تیره یا بنفش ظاهر می‌شوند، اما به مرور زمان قهوه ای تیره یا سیاه می‌شوند. اگر لکه‌های سیاه روی لثه‌ها به دلیل کبودی باشد، ممکن است درد خفیفی در ناحیه و همچنین خونریزی وجود داشته باشد.
کبودی معمولاً طی چند روز به خودی خود برطرف می‌شود و نیازی به درمان پزشکی نیست. اما اگر کبودی به مرور زمان باقی ماند و ناپدید نشد، بهتر است با دندانپزشک مشورت کنید. همچنین، اگر کبودی‌های زیادی در قسمت‌های مختلف بدن بدون علت ظاهر شد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. ممکن است نشانه ای از مشکل خونی باشند.
کیست فوران
زمانی که دندان در شرف رویش است، ممکن است کیست پر از مایع روی لثه ایجاد شود. این به این دلیل است که تاج دندان نمی‌تواند از مخاط لثه عبور کند و به درستی بیرون بیاید.
گاهی اوقات مایع انباشته شده دارای خون مخلوط است که می‌تواند رنگ بنفش یا سیاهی به بافت لثه بدهد. هنگامی که در کیست فوران خون وجود دارد، به آن هماتوم فوران می گویند. این معمولاً در صورتی اتفاق می‌افتد که کیست بر اثر ضربه یا افتادن آسیب دیده باشد. این نوع فرآیند در دوران کودکی، هنگام رویش دندان‌های شیری و دندان‌های دائمی رایج است. پس از بیرون آمدن دندان، خود به خود ناپدید می‌شود. با این حال، اگر این فرآیند بیش از حد طبیعی طول بکشد و دندان نتواند به خودی خود رویش کند، دندانپزشک اطفال می‌تواند برای تسهیل روند، برش کوچکی مانند روی لثه ایجاد کند.
وراثت و ژنتیک
همانطور که در مورد ظاهر لثه طبیعی به شما گفتیم، هر فردی رنگ بافت لثه خود را دارد. وراثت و ژنتیک ارتباط زیادی با ظاهر این مخاط دارد. به همین دلیل است که برخی از بیماران لثه‌های قهوه‌ای تیره یا سیاه دارند و این به دلیل افزایش غلظت ملانین روی بافت لثه آنها است. این وضعیت ملانوپلاکی نامیده می شود و بی ضرر و طبیعی در نظر گرفته می شود.
این رنگدانه‌ها می توانند در هر ناحیه ای از لثه ایجاد شوند و معمولا در هر دو طرف هستند. آنها بدون علامت هستند و با افزایش سن بیشتر قابل توجه می شوند. همچنین معمولاً در مخاط گونه‌ها و لب‌ها نیز دیده می‌شوند. آنها در گروه‌های قومی خاص شایع‌تر هستند و قبلاً به آنها لکه‌های نژادی یا رنگدانه‌های ملانیک نژادی می‌گفتند.
از سوی دیگر، ماکول‌های ملانوتیک، نقاط بی ضرری شبیه کک و مک هستند. آنها می توانند در چندین قسمت از بدن از جمله لثه ایجاد شوند. لکه‌های ملانوتیک لکه های قهوه ای، آبی یا سیاه کوچک و بدون علامت هستند و معمولاً بین ۱ تا ۸ میلی متر قطر دارند.
علت این ضایعات ناشناخته است و برخی افراد با آن متولد می شوند. هیچ درمانی لازم نیست. با این حال، اگر باعث آسیب شوند دندانپزشک ممکن است بیوپسی را پیشنهاد کند.
سیگار کشیدن
در میان عاداتی که برای سلامت دهان و دندان مضر است، سیگار کشیدن یکی از مضرترین آنهاست. این عادت فقط دندان ها را لکه دار نمی کند. گرما و سموم به مخاط دهان آسیب می رساند و می تواند آسیب های جدی ایجاد کند.
افرادی که چندین سال است سیگار می کشند اغلب لکه های سیاه روی لثه های خود دارند. نیکوتین تولید ملانین را در سلول ها افزایش می دهد و باعث ایجاد بافت تیره لثه می شود. این به عنوان ملانوز سیگاری شناخته می شود.
تیره شدن غشاهای مخاطی روی لب ها و گونه ها نیز دیده می شود. ارتباطی بین کاهش این رنگدانه تیره و ترک سیگار وجود دارد. بنابراین، لکه‌های سیاه روی لثه‌ها در این مورد برگشت‌پذیر در نظر گرفته می‌شوند.
پرکردن دندان بیمار
لکه های سیاه روی لثه به دلیل آمالگام پس از پرکردن دندان بیمار با این ماده ایجاد می‌شود. ممکن است مقداری از ذرات پر کننده در اطراف دندان جمع شوند. آمالگام نقره‌ای ماده‌ای است که برای پر کردن حفره‌های دندان استفاده می‌شود. اگر به داخل مخاط برسد، می تواند آن را آغشته و رنگی کند.
این لکه‌ها معمولا در نزدیکی دندان ثابت قرار دارند و رنگ آنها آبی تیره یا سیاه است. آنها بدون علامت و دائمی هستند و حذف نمی شوند ومی توانند یک مشکل برای زیبایی باشند.
برای جلوگیری از این نوع لکه‌های سیاه روی لثه‌ها، اگر دندانپزشک قصد دارد آمالگام‌ها را بگذارد یا حذف کند، باید از سد دندانی استفاده کند. به این ترتیب بافت های نرم جدا می شوند.
استفاده از داروهای خاص
مصرف برخی داروها می تواند به عنوان یک عارضه جانبی باعث تیره شدن لثه ها شود. داروهای ضد بارداری خوراکی از نوع ترکیبی رایج‌ترین نمونه هستند.
برخی از آنتی بیوتیک ها، ضد مالاریا، داروهای ضد روان پریشی و داروهای ضد سرطان نیز می توانند باعث ایجاد لکه های سیاه روی لثه شوند. در این میان کلرپرومازین، مینوسیکلین و کینیدین این نوع اثرات نامطلوب را دارند.
بیماری‌های پریودنتال
التهاب لثه و پریودنتیت نیز می‌تواند باعث ایجاد لکه های سیاه روی لثه شود. این وضعیت در بیشتر مواقع باعث التهاب بافت لثه می‌شود و لثه قرمز شده و خونریزی می کند.
وقتی پلاک‌های باکتریایی زیادی جمع می‌شوند و کلسیفیته می‌شوند، به جرم تبدیل می‌شوند. این جرم می تواند تیره رنگ به نظر برسد و اگر در ناحیه زیر لثه رسوب کند، می تواند ظاهری سیاه به بافت بدهد.
همچنین ممکن است پس از انجام درمان دندانپزشکی در این ناحیه، لثه ها به طور موقت سیاه به نظر برسند. به عنوان مثال، پس از پیوند لثه برای درمان بافت برای چند روز به دلیل نکروز گذرا سیاه می‌شود که با بهبودی ناحیه ناپدید می‌شود.
یکی دیگر از مشکلات پریودنتال که می تواند باعث ایجاد لکه های سیاه روی لثه شود، التهاب لثه اولسراتیو نکروزان حاد است. این یک عفونت غیرمعمول بافت لثه است که به نام ترانچ دهان نیز شناخته می‌شود.
باعث تب، بوی بد دهان و درد زیاد در لثه می شود که پاپیلاهای آن نکروزه شده و خاکستری یا سیاه به نظر می رسند. معمولاً به این دلیل است که قبلاً از التهاب لثه رنج می بردید و در آن باکتری ها خیلی سریع تکثیر می شدند وباعث می شدند بافت بمیرد. این بیماری با بهداشت نامناسب دهان، رژیم غذایی ناسالم، استرس، کمبود خواب یا مشکلات ایمنی مرتبط است.
درمان آن شامل پاکسازی پریودنتال و استفاده از آنتی بیوتیک است. بهداشت دهان و دندان و استفاده از دهانشویه نیز باعث بهبود بافت می شود و از عود آن جلوگیری می کند.
خال آبی
خال آبی یک خال گرد، صاف یا کمی برآمده سیاه یا مایل به آبی است که روی لثه (و سایر قسمت‌های پوست) قرار دارد. مانند یک کک مک روی بافت لثه است.
علت آن نامشخص است و معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی ایجاد می شود و در زنان بیشتر است. به طور کلی نیازی به درمان ندارند، اگرچه نظارت بر آنها بسیار مهم است. اگر اندازه، شکل یا رنگ آنها تغییر کند، پزشک بیوپسی را برای تشخیص تغییر بدخیم احتمالی توصیه می کند.
یک اختلال نادر
ملانوآکانتوما باکالیس یک اختلال نادر است که باعث پیدایش لکه‌های تیره در قسمت‌های مختلف دهان، از جمله لثه می‌شوند. آنها بی ضرر هستند و معمولاً در افراد جوان ظاهر می‌شوند. منشأ آنها ناشناخته است، اگرچه به نظر می رسد که مربوط به جراحات ناشی از جویدن یا اصطکاک در دهان باشند. آنها نیازی به درمان ندارند.
سرطان دهان
سرطان دهان می‌تواند باعث ایجاد لکه های سیاه روی لثه شود. علائم دیگری نیز با این آسیب مرتبط است، مانند زخم های باز که بهبود نمی یابند، خونریزی غیرمعمول، تورم، گلودرد مزمن یا تغییرات صدا. اگرچه لکه می‌تواند تنها تظاهر آن باشد.
برای تعیین اینکه آیا لکه سیاه ناشی از سرطان است یا خیر، پزشک باید بیوپسی را انجام دهد. این را می‌توان با تکنیک‌های مختلف تصویربرداری، مانند سی تی اسکن یا اسکن PET تکمیل کرد. به خصوص برای اینکه ببینیم آیا سرطان به سایر قسمت های بدن سرایت کرده است یا خیر.
اگر لکه بدخیم باشد و سرطان گسترش نیافته باشد، پزشک ممکن است آن را با جراحی بردارد. در صورت گسترش، شیمی درمانی و پرتودرمانی به کشتن سلول های سرطانی کمک می کند.
بیمارانی که سیگار می کشند و مقادیر زیادی الکل مصرف می کنند در معرض خطر ابتلا به سرطان دهان هستند.
سایر آسیب شناسی‌ها
برخی از بیماری‌های سیستمیک نیز می‌توانند عامل ایجاد لکه‌های سیاه روی لثه باشند. تعیین وجود این آسیب شناسی‌ها به منظور تصمیم گیری در مورد درمان مناسب برای رفع علت مشکل ضروری است.
یک مثال: سندرم پتز - جگرز است. این یک بیماری ارثی اتوزومال غالب است که باعث ایجاد رنگدانه های ملانیک دهان و اطراف دهان می شود. همچنین خطر ابتلا به پولیپ روده و سرطان را افزایش می دهد. آزمایش ژنتیک در این مورد ضروری است.
بیماری آدیسون همچنین می تواند باعث ایجاد لکه‌های سیاه روی لثه و سایر مخاط دهان شود. این یک بیماری خود ایمنی است که غدد فوق کلیوی را تحت تأثیر قرار می دهد. بیماران مبتلا به بیماری آدیسون اغلب دچار خستگی، تشنگی شدید، کاهش وزن، کمبود اشتها و ضعف عضلانی هستند. علاوه بر این، پرپیگمانتاسیون لب‌ها، کام، لثه‌ها و لکه‌های تیره در نواحی دیگر بدن وجود خواهد داشت.
درمان لکه‌های سیاه روی لثه
برای درمان لکه‌های سیاه روی لثه‌ها باید منشأ آنها را پیدا کرد و بر اساس آن عمل کرد. با این حال، روش‌هایی برای اهداف زیبایی وجود دارد که می‌تواند ظاهر بافت لثه را در زمانی که تیرگی خوش خیم باشد، بهبود بخشد. در اینجا برخی از احتمالات برای بهبود ظاهر لثه های تیره وجود دارد:
میکروابریژن
حذف لایه‌های سطحی لثه با ابزاری خاص است. این ابزار ناحیه رنگدانه‌دار را دور می‌اندازد و بافت صورتی کمرنگ و سالم زیر آن را نمایان می‌کند.
برداشتن با جراحی
این کار شامل از بین بردن لکه‌ها از لثه‌ها با بریدن و از بین بردن آنها با چاقوی جراحی است. این یک تکنیک تهاجمی با دوره بعد از عمل پیچیده است. فرآیند بهبودی برای بافت وجود دارد ولی نتایج همیشه ماندگار نیستند. این روشی است که در آن بافت لثه آسیب‌دیده منجمد می‌شود.
پیوند لثه رایگان
این درمان شامل برداشتن بافت بدون رنگدانه از کام و قرار دادن آن در ناحیه لثه برای پنهان کردن رنگدانه‌ها است.
لیزر
این روش حذف سلول‌های تولیدکننده ملانین با استفاده از فناوری لیزر است. این یک روش کم تهاجم است که خونریزی را کاهش می‌دهد و به بهبود سریع بیماری کمک می‌کند.