همشهری آنلاین - راحله عبدالحسینی: خیابان شهید مدنی، جایی است که استاد «امیر صادقی» با هزینه شخصی خود، طبقه پایین منزل شخصی خودش را وقف شاهنامه‌پژوهی بنا کرده و نامش را «فردوسی‌سرا» گذاشته است. او که حکم استادی شاهنامه خوانی ایران را دارد و درجه دکترای شاهنامه خوانی هم از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد و سازمان میراث فرهنگی دریافت کرده، در ساختمان فردوسی‌سرا، کلاس‌های رایگان شاهنامه‌خوانی دایر می‌کند که حضور در آن برای همه افراد 6 تا 80 ساله امکانپذیر است. کلاس‌هایی که بابت آن از کسی هزینه‌ای دریافت نمی‌کند. می‌گوید: «همان‌طور که فردوسی می‌فرماید دو صد گفته چون نیم‌کردار نیست، من هم در عمل سعی کردم دانشم با هم‌وطنانم از 6 تا 90 ساله درمیان بگذارم.» تلاش و همت او برای شناساندن شاهنامه به مخاطبان ایرانی و خارجی، باعث شده به او «پسر فردوسی» بگویند.
چنین است و رازش نیامد پدید
روزگاری که معیشت چندان آسان نیست، قابل درک است که فرصتی هم برای شاهنامه خوانی و در نگاه کلی‌تر شعرخوانی مهیا نیست. این موضوع را با صادقی در میان می‌گذاریم و این‌گونه پاسخ می‌شنویم: «در فردوسی‌سرا برای کسی شعر نمی‌خواهیم. به او ابزار و مهارت زندگی یاد می‌دهیم. شاهنامه به ما رسم و طریقه زندگی و کامروایی را آموزش می‌دهد. موضوعی که این روزها بی از هر چیز دیگر به کارمان می‌آید.» حاضران در کلاس شاهنامه‌خوانی، یک هفته روی موضوعی که یاد گرفتند تامل می‌گکنند و سعی می‌کنند تا عمق مطلب و جان کلام را با زندگی خود هماهنگ کنند. صادقی ادامه می‌دهد: «فردی که عزیزی را از دست داده و مدام در حزن و اندوه است و می‌گرید، از شاهنامه یاد می‌گیرد که «چنین گفت بهرام نیکو سخن/ که با مردگان آشنایی مکن/ نه ایدر همی ماند خواهی دراز/ بسیچیده باش و درنگی مساز/ به تو داد یک روز نوبت پدر/ سزد گر ترا نوبت آید بسر/ چنین است و رازش نیامد پدید/ نیابی به خیره چه جویی کلید» چه ابزار و مهارتی بالاتر از این می‌خواهید که به شما بگوید بلند شو و زندگی خودت را ادامه بده. شاهنامه‌خوانی در فردوسی سرا به این صورت ملموس و مطابق با زندگی امروز است.»
دعوت به خردورزی
صادقی از اینکه فقط یک روز در سال آن هم به مناسبت بزرگداشت فردوسی یا شب یلدا به سراغ شاهنامه برویم، دلخور است. می‌گوید: «شاهنامه از آنجایی که دارای عظمت و بزرگی است و همه را به «خرد» دعوت می‌کند، در همه ادوار و سلسله‌ها مورد توجه بود. ایرانی‌ها از دیرباز در جشن‌های خود به ویژه جشن شب یلدا، با شاهنامه‌خوانی و حافظ خوانی به استقبال بلندترین شب سال می‌رفتند. اما به نظر من ما باید در همه مراحل زندگی‌مان شاهنامه را وارد کنیم و از آموزه‌های این شاهکار جهانی، درس بگیریم.»
شاهنامه را به مدارس ببریم
صادقی درباره اهمیت شاهنامه‌خوانی می‌گوید: «روزگاری که خبری از تلویزیون، رادیو، دانشگاه‌ها و فضاهای مجازی نبود، شاهنامه‌خوانی و به اصطلاح نقالی در قهوه‌خانه‌ها انجام می‌شد. در واقع قهوه‌خانه‌ها نقش بزرگی در فراگیر کردن شاهنامه بین مردم داشتند. اما حالا که ما تلویزیون و رادیو داریم و جوان‌ها با فضاهای مجازی، در جریان همه امور قرار می‌گیرند، آیا باز هم جای شاهنامه در قهوه‌خانه‌ها است؟!» صادقی ادامه می‌دهد: «از طرفی شاهنامه درس زندگی است. ما در شاهنامه می‌خوانیم که «دروغ‌آزمایی است این چرخ بلند / تو دل را به گستاخی اندر مبند» یا «ز چیز کسان دست کوتاه کن / زبان را سوی راستی راه کن». همه این‌ها درس‌های زندگی است که اگر می‌خواهیم به واقع اثرگذار باشد، باید آن را در مدارس و مهدهای کودک آموزش بدهیم. زمانی که لوح آدمی پاک و منزه است و بهترین زمان یادگیری است.»
شاهنامه‌خوانی مادر پای دار قالی
صادیق درباره علاقه خودش به شاهنامه از مادرش یاد می‌کند که وقتی پای دار قالی می‌نشست و شاهنامه می‌خواند. «مادر من لر بختیاری بود. او با شاگردانش پای‌دار قالی می‌نشست و شاهنامه می‌خواند. از ۷ سالگی کار کرده‌ام و زمانی که شب‌ها از محل کار در میدان خراسان به خانه‌مان در شوش می‌رفتم، از جلو قهوه‌خانه‌ها رد می‌شدم و می‌دیدم مرشدها و نقال‌ها شاهنامه می‌خوانند. شعرها را گوش می‌کردم و آن را کنار آنچه از مادرم شنیده بودم، می‌گذاشتم. این علاقه روزبه‌روز در من بیشتر می‌شد و وقتی مادرم در سال1353 از دنیا رفت، به احترام او شاهنامه‌خوانی را ادامه دادم و امروز با آن عجین شده‌ام. از در انجمن‌های ادبی شروع کردم و بعد در دانشگاه‌ها و مدارس ادامه دادم. زمانی هم که دکترایم را گرفتم، شاهنامه را به آمریکا، اروپا، هند، تاجیکستان و گرجستان بردم و در دانشگاه‌های مطرح دنیا با شمایل حکیم فردوسی درباره آن صحبت کرده‌ام و از فرهنگ و آداب ایران گفته‌ام. . یادمان باشد که فردوسی گفته: هر آن‌کس که شهنامه‌خوانی کند/ چو رستم شود، پهلوانی کند/ جوان ار بخواند وگر کودکان/ شود نامشان در جهان جاودان.»
در همین نزدیکی
فردوسی سرا در خیابان شهید مدنی، سه‌راه عظیم‌پور واقع است. برنامه کلاس‌ها برای بزرگسالان سه‌شنبه صبح است. بچه‌ها هم سه شنبه از ساعت 16 تا 19 می‌توانند در کلاس شاهنامه‌خوانی حضور پیدا کنند. صادقی، بقیه روزهای هفته هم در کلاب هاوس مشغول درس و بحث و شاهنامه‌خوانی است که علاقه‌مندان به راحتی می‌توانند در آن شرکت کنند.