علی خوشتراش- همشهری آنلاین: دبیر جایزه ادبی ما در ابتدای مراسم اختتامیه اولین دوره این جایزه ادبی اظهار کرد: متاسفانه جوایز ادبی در جامعه ما، جریان‌ساز و حرکت‌آفرین نیستند که این امر هم دلایل خاص خود را دارد و فقط به ضعف جوایز و گردانندگان آن مربوط نمی‌شود. مثلا نبود آثار داستانی قدرتمند و یا آثار برجسته در حوزه شعر از جمله این دلایل است که باعث می‌شود کتاب‌های برگزیده، با وجود انتخاب از طرف جوایز نتوانند در سطحی گسترده موفق به جذب خواننده شوند.
محمد هاشم اکبریانی افزود: با این‌حال وجود جوایز ادبی، هرچند کوچک و محدود، وجودشان بسیار بهتر از نبودشان است چون به اندازه خودشان و کم یا نسبتا زیاد بر جامعه مخاطب، تاثیر می‌گذارند.
- کارگزاران «نوبل» نادان‌تر یا ترسوتر از آن هستند که به یک نویسنده ایرانی جایزه بدهند
- معرفی نامزدهای نهایی پنجمین دوره جایزه ادبی ارغوان
دبیر جایزه ادبی ما بان کرد: معتقدم کاش شرایط طوری پیش می‌رفت که اقشار مختلف مانند زنان خانه‌دار، پزشکان، مهندسان، معلمان و بقیه گروه‌هامی‌توانستند صاحب جایزه‌ای مخصوص به خود باشند تا سلایق همسو با آنها آثار برتر خود را بشناسند افزود: وجود جوایز مختلف، تکثر و تنوع دیدگاه‌ها را نشان می‌دهد که در هر عرصه‌ای از جمله ادبیات حائز اهمیت است. درواقع با چنین نگاهی بود که جایزه ادبی ما شکل گرفت و کار خود را آغاز کرد تا بتواند نقشی هر چند اندک در معرفی آثار درخور ایفا کند.
نویسندگان جایی برای دور هم جمع شدن ندارند
محمود دولت آبادی نویسند سرشناس کشورمان که از مهمانان ویژه این مراسم بود بیان کرد: این روزها نویسندگان جوان کتاب هایشان را برایم می فرستند و اگر فرصت کنم می‌خوانم و حتی با آنها درباره کارهایشان حرف می‌زنم. اخیرا به یکی از همین دوستان نویسنده گفتم آنچه در مناسبات اجتماعی ادبیات غایب است حضور یکدیگر است؛ یعنی همین دیدن‌ها و گفت و شنودها.
دولت آبادی اظهار کرد: متاسفانه جایی را سراغ ندارم که نویسندگان دور هم جمع شوند و از کتاب حرف بزنند. این کاستی احساس می‌شود. به همین دلیل معتقدم برگزاری چنین جایزه‌هایی مطلوب است و این پیشنهاد را دارم که نویسندگان به دیگران هم توجه داشته باشند و حس نیازمندی خود را پنهان نکنند.
ادبیات جدی از دیگر آغاز می‌شود
محمود دولت آبادی با اشاره به این‌که در اکثر کتاب‌هایی که این روزها منتشر می‌شود روایت ها اول شخص هستند گفت: این مساله سبب آن می‌شود که نویسنده فقط احساسات خودش را بنویسد. باید گفت ادبیات جدی از من آغاز نمی شود؛ ادبیات جدی از دیگری آغاز می‌شود. ممکن است ادبیات سرانجام به منیت نویسنده منجر شود ولی اگر قرار است ادامه پیدا کند حتما باید از دیگری نوشت.
نویسند رمان جاودانه کلیدر گفت: هر آدمی می‌تواند یک بار درباره خودش بنویسید، اما برای دومین بار این موضوع امکان پذیر نیست.
دولت آبادی ضمن بیان این موضوع که ادبیات یک امر اجتماعی است و به همین دلیل باید از دیگری آغاز شود تصریح کرد: اگر نویسنده نتواند در محیط اجتماع رخنه کند؛ یار بگیرد و یا نتواند دیگری را دوست داشته باشد فقط یک کتاب می‌تواند بنویسد که چنین نوشتنی برای هر انسانی امکان پذیر است، چون هر فرد زندگی و تجربیاتی دارد که می‌تواند گفته یا نوشته شود.
«نویسندگی از نوشتن کتاب دوم آغاز می‌شود»
محمود دولت آبادی با اشاره به گفته‌ای از سامرست موآم بیان کرد: من همیشه از سامرست موآم حرفی را نقل می کنم و معتقدم یکی از سخنان آزموده ادبیات معاصر دنیاست. او می گوید هر آدمی یک کتاب می‌تواند بنویسد اما نویسندگی از کتاب دوم آغاز می‌شود.
خالق رمان جای خالی سلوچ تصریح کرد: نویسنده وقتی اولین کتابش را درباره دیگری بنویسد؛ کتاب بعدی او هم درباره دیگری خواهد بود، اما اگر کتاب اول نویسنده ای از من شروع شده باشد کتاب بعدی اش را باید از کسی دیگر شروع کند وگرنه حرفی برای گفتن ندارد.
جوایز ادبی؛ چراغ راه جریان‌های ادبی
دکتر احمد جلیلی فعال ادبی، شاعر و روانپزشک سخنران بعدی مراسم بود که درباره خلاء جایزه های ادبی در سال های گذشته اظهار کرد: جایزه‌های ادبی در هر دوره مانند چراغی، مسیر حرکت ادبی و جریان های ادبی را روشن می‌کنند و می‌توانند باعث شکل گیری اتفاقات قابل توجهی در عرصه ادبیات شود.
جلیلی با اشاره به برگزاری جایزه شعر بیژن جلالی، که خود دبیر آن بود، بیان کرد: راه اندازی جایزه شعر جلالی با هدف روشن کردن چراغی تازه در عرصه شعر بود. البته سختی های بسیاری داشت. همراهان فراوانی از جمله زنده‌یاد سیمین بهبهانی هم تلاش کردند تا جایزه شعر بیژن جلالی شکل گیرد. هر چه بود، بعد از راه اندازی جایزه جلالی و پس از گذشت چند سال متوجه تاثیر آن بر عرصه شعر شدیم.
این فعال حوزه ادبیات گفت: جوایز ادبی در سال‌های اخیر به تدریج فراموش شده‌اند و حالا شاهد برگزاری اولین دوره جایزه ادبی ما هستیم. به همین دلیل می توان امیدوار بود که این جایزه در سال‌های آینده رونق بیشتری بگیرد و تاثیر خود را بر جامعه ادبی بگذارد. چرا که هر جایزه مانند چراغ روشنی فراروی شاعران و نویسندگان را روشن و آنها را امیدوارتر می‌کند و به تکاپو می‌اندازد.
بررسی ۱۰۰ رمان و داستان کوتاه
دبیر بخش داستان جایزه ادبی «ما» هم در ادامه این مراسم با اراده گزارشی از کتاب‌های رسیده به دبیر خانه این جایزه و روند داوری‌ها اظهار کرد: نزدیک به صد اثر در حوزه رمان و داستان کوتاه که در سال ۱۳۹۹ منتشر شده بودند به دستمان رسید که تعداد اندکی از آنها چون سال‌های قبل از ۱۳۹۹ منتشر شده‌بودند از گردونه رقابت کنار گذاشته شدند.
اسدالله امرایی افزود: دوست داشتیم داوری هر بخش را به ۵ داور بسپاریم، اما از لحاظ مالی محدودیت داشتیم و نتوانستیم این کار را انجام بدهیم و داوری کتاب‌های رسیده را سه نفره انجام دادیم.
این مترجم و منتفد ادبی با بیان این موضوع که تمام کتاب‌های رسیده به مرحله نهایی برندگان واقعی جایزه ادبی ما هستند گفت: اما ناگزیر بودیم در هر بخش دو نفر را به عنوان برگزیده انتخاب کنیم و این، کار بسیار سختی بود چون کتاب‌ها نزدیک به هم بودند.
دبیر بخش داستان جایزه «ما» در ادامه با ذکر مثالی از چگونگی حمایت نویسندگان خارجی از یکدیگر اظهار کرد: در بسیاری از کشورها وقتی کتاب نویسنده‌ای منتشر می‌شود دیگر نویسندگان ضمن تبریک به نویسنده، به معرفی آن می‌پردازند، از انتشار آن استقبال می‌کنند و به تبلیغ کتاب می‌پردازند، اما متاسفانه در کشور ما اغلب نه تنها چنین نمی‌کنند بلکه برعکس نویسنده و اثرش را نقد منفی و تخریب می‌کنند.
وی ادامه داد: در تمام نقاط دنیا جایزه های ادبی ساز و کار مشخصی دارند و حتی توسط دولت‌ها امتیازهایی هم برای جایزه‌ها در نظر گرفته می‌شود، اما اینجا اینطور نیست و جوایز با مشکلات مختلفی روبه‌رو می‌شوند.
معرفی داستان نویسان برتر
پس از گزارش اسدالله امرایی؛ بیانیه هیات داوران بخش داستان قرائت شد و برگزیدگان معرفی شدند. در بخش داستان کوتاه کتاب «آختامار» نوشته هماجاسمی به عنوان کتاب برگزیده و «کورسرخی» نوشته عالیه عطایی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
در بخش رمان نیز کتاب «وقایع نگاری مرگ یک دیوانه» نوشته مهدی فروتن کتاب برگزیده و «زل آفتاب» نوشته سرش چیت ساز به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
اسدالله امرایی، محمدهاشم اکبریانی و محمود قلی پور داوری بخش داستان جایزه «ما» را برعهده داشتند.
شعر ایران دوران غبار آلودی را تجربه می‌کند
دبیر بخش شعر جایزه «ما» در ادامه این مراسم گزارشی از کتاب‌های رسیده به بخش شعر ارائه داد.
یاسین نمکچیان گفت: ما کتاب هایی را که در سال ۱۳۹۹ منتشر شدند مورد ارزیابی قرار دادیم. در این سال به دلیل شیوع کرونا مجموعه شعرهای کمتری منتشر شدند، اما ۵۱ کتاب به دبیرخانه جایزه ارسال شد که می‌توانم بگویم استقبال خوبی صورت گرفت.
این شاعر و روزنامه نگار درباره ضرورت راه اندازی بخش شعر در این جایزه گفت: شعر ایران دوران غبار آلودی را تجربه می‌کند و اگرچه در این سال‌ها ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید و نگاه به میدان آمدند و روی آثار شاعران جوان سرمایه گذاری کردند، اما اکثر مجموعه‌ها به دست مخاطبان نمی‌رسند چون حرکت تاثیرگذاری برای شناسایی و معرفی کتاب های استاندارد وجود ندارد.
بی‌مهری به کتاب‌های شعر
دبیر بخش شعر جایزه «ما» افزود: تبلیغات و برندسازی در جهان امروز علوم تاثیر گذاری هستند و استفاده از آنها می‌تواند موقعیت هر چیزی را عوض کند. اگرچه هر سال صدها عنوان مجموعه شعر منتشر می‌شود، اما به دلیل عدم تبلیغات؛ کتاب ها جایگاهی پیدا نمی‌کنند و حتی شرکت‌های پخش روی کتاب های شعر کار نمی‌کنند و کتابفروش‌ها هم حاضر نیستند مجموعه‌های شعر را حتی به‌صورت امانی در قفسه بگذارند.
نمکچیان گفت: جایزه شعر «ما» برای روشن کردن چراغی دیگر در فضای غبارآلود شعر امروز ایران راه‌اندازی شده و با بضاعت خودمان تلاش می‌کنیم هر سال چند مجموعه شعر استاندارد و قابل دفاع را کشف و معرفی کنیم، اما از ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید و نگاه و ثالث که بخش مهمی از انتشار مجموعه شعرهای نسل جوان را بر عهده گرفته اند نیز انتظار داریم برای تبلیغات در این زمینه تدبیری اتخاذ کنند و امتیازهایی را برای شرکت های پخش و کتابفروش‌ها در نظر بگیرند تا مجموعه‌های شعر به قفسه کتابفروشی ها برگردند. البته در این میان می دانیم که رسانه ها و منتقدان نیز باید پای کار بیایند و روی حوزه شعر بصورت جدی تمرکز کنند.
در قسمت بعدی برنامه، بیانیه هیات داوران بخش شعر خوانده شد و مجموعه «سارا» سروده رضا یاوری به عنوان کتاب برگزیده و مجموعه «صدای من را از خواستن می شنوید» سروده آرش نصرت اللهی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
ضیاء الدین خالقی، افشین شاهرودی و یاسین نمکچیان دبیری بخش شعر جایزه «ما» را بر عهده داشتند.
پایان مراسم و یادی از زنده‌یاد غلامرضا بروسان
در پایان مراسم دو شاعر برگزیده، رضا یاوری و آرش نصرت‌اللهی، به شعرخوانی پرداختند و یاسین نمکچیان قبل از شعر خوانی رضا یاوری بار دیگر پشت تریبون رفت و گفت: حدود ۱۶ سال پیش شاعر جوانی از مشهد برنده اولین دوره جایزه شعر «خبرنگاران» شد و همراه همسر، فرزند و دوستش به مراسم پایانی آمد و وقتی به کتابفروشی ثالث محل برگزاری مراسم اختتامیه در آن سال رسید چشمهایش به محمود دولت آبادی و شمس لنگرودی که افتاد از شوق گریه اش گرفت. آن شاعر برگزیده غلامرضا بروسان بود که بعدها به چهره شناخته شده ای تبدیل شد اما یک تصادف وحشتناک جان خودش، همسرش و فرزندش را گرفت و اجازه نداد بیشتر بماند و بنویسد.
نمکچیان افزود: امروز هم یک شاعر از مشهد برگزیده اولین دوره جایزه ادبی «ما» شده و متوجه شدم برنده این جایزه همان کسی است که ۱۶ سال پیش همراه غلامرضا بروسان به مراسم اختتامیه جایزه «خبرنگاران» آمده بود و من از لحظه‌ای که متوجه این موضوع شدم حضور غلامرضا بروسان را در این مراسم احساس کردم و افسوس خوردم که کاش بود و رفیقش رضا یاوری را همراهی می‌کرد.
پس از این مقدمه رضا یاوری سوگنامه ای را خواند که درباره مرگ بروسان و همسر و فرزندش سروده شده و در کتاب «سارا» چاپ شده است.