همشهری‌آنلاین - نصیبه سجادی : «مه‌لقا ملاح» مادر محیط‌زیست ایران. او به وجب به وجب خاک ایران، گل‌ها و گیاهان و درخت‌ها و رودها و کوه‌ها و آبشارهای آن عشق می‌ورزید. این بانو برای محیط زیست ایران مادری کرد و تا زمانی که در قیدحیات بود، به این سرمایه ملی خدمت کرد. به طوریکه ملاح در ۶۰ سال زندگی مشترکش هیچ‌وقت زباله‌ای بیرون از خانه نگذاشت.
دکتر مه‌لقا ملاح معروف به مادر محیط‌زیست ایران متولد سال ۱۲۹۶، یکی از ساکنان قدیمی تهران در خانواده‌ای تربیت شده بود که به گفته خودش مادرش قبل از او فعال محیط‌زیست بود: «در خانه ما زباله‌ای تولید نمی‌شد. مادرم به این موضوع بسیار اهمیت می‌داد و هیچ وقت زباله بیرون نمی‌گذاشت. مردم آن دوران مثل حالا نبودند و زباله کم تولید می‌کردند. هر فردی در هر خانواده‌ای راه حلی برای بازیافت زباله‌اش پیدا می‌کرد. غذا را به اندازه تعداد و میزان خوراک افراد خانواده تهیه می‌کردیم که اضافه نیاید و مجبور به دور ریختن آن نشویم. حتی یک غذا را ۲ وعده نمی‌خوردیم چون باقیمانده غذا را به همسایه می‌دادیم آن بخشی را که می‌توانست خودش می‌خورد و آنچه که اضافه می‌آمد به بزی که داشت، می‌داد.»
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
حرف‌هایش را زندگی کرد
مادر محیط‌زیست ایران مثل حرف‌هایش زندگی می‌کرد. یعنی اگر می‌گفت زباله تولید و از پلاستیک استفاده نکنید، خودش پیشگام بود و به آن عمل می‌کرد. هیچ گاه دستمال کاغذی استفاده نمی‌کرد. همیشه یک دستمال پارچه‌ای تمیز همراهش بود. برای کاهش مصرف پلاستیک به جای آب معدنی از آب جوشیده سرد شده استفاده می‌کرد و می‌گفت: «یادم نمی‌آید که از کیسه و ظرف و بطری‌های پلاستیکی استفاده کرده باشم.»
وقتی در یک مراسم قرار بود به یک درخت آب بدهد و دست‌اندرکاران برای آب دادن به درخت بطری یک‌بار مصرف به دستانش دادند، او قبول نکرد و گفت: «تا زمانی که بطری شیشه‌ای نیاورید آب نمی‌دهم. اگر بطری شیشه‌ای آوردید آب می‌دهم وگرنه آب نمی‌دهم!»
او در دهه پنجاه وارد فعالیت‌های زیست محیطی شد و بعد از بازنشستگی جمعیت زنان حامی محیط‌زیست ایران را تشکیل داد. انتقال کارخانه سیمان تهران به جاده قزوین و گازسوز کردن کارخانه‌های آجرپزی بخشی از دستاوردهای زندگی ملاح با هدف کاهش آلودگی هوای تهران بود.
می‌گفت که برای جلوگیری از تخریب محیط‌زیست باید از خانواده شروع و با کار جمعی نمی‌توان به کاهش آلودگی محیط‌زیست کمک کرد. بر همین اساس ۲ دهه آخر زندگی‌اش را صرف آموزش زنان خانه‌دار و معلمان مدارس کرد. منزل شخصی‌اش هم همیشه پاتوق دوستداران محیط‌زیست بود.
معروف است ملاح زباله‌های تر مثل تفاله چای را پای درخت‌ها و گل‌ها می‌ریخت. زباله‌های بازیافتی را هم به خودروهای بازیافت زباله می‌سپرد.
مه‌لقا ملاح هفدهم آبان سال ۱۴۰۰ در سن ۱۰۴ سالگی بر اثر کهولت سن درگذشت ولی محیط‌زیست همچنان وام‌دار اوست.