همشهری آنلاین - زهرا بلندی: دچار معلولیت جسمی و حرکتی است، اما هیچ‌وقت برای تردد در شهر از ویلچر استفاده نکرده و ترجیح می‌دهدبا کمک ۲ عصا، هرچند با مشقت بیشتر و سرعتی کند، پیاده‌روی کند. «محمد مافی» پس از تولد و به علت قصور یکی از نیروهای پزشکی بیمارستان، در دریافت اکسیژن، بخشی از عصب‌های حرکتی مغزش دچار فلج شده است.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
از همان کودکی وقتی متوجه تفاوت وضعیت جسمی‌اش با دیگر همسالان شد، ضمن پذیرش این محدودیت، به جای یک‌جا نشستن و وابستگی به اطرافیان، تصمیم گرفت بیش از دیگران تلاش کند. دم بوستان بهار محله عبدل‌آباد باهم قرار گذاشته‌ایم، خانه‌شان چند خیابان تا اینجا فاصله دارد، اما درست رأس ساعت و پای پیاده خودش را می‌رساند. زیر آفتاب ظهرگاهی تابستان از گرما نفسش به شماره افتاده، اما دلش می‌خواهد به جای گفت‌وگوی نشسته، با پیاده‌روی در بلوار شکوفه هم اقداماتی را که با پیگیری‌های طرح راه‌های هموار انجام شده نشانم بدهد و هم با مسیرهای نامناسب و ناهموار از دید یک توانیاب آشنایم کند.
حداقل ۲۰ دقیقه تأخیر برای عبور از موانع
به محض رسیدن به نخستین خیابان فرعی و جوی آبی که بدون پل است، اولین راه ناهموار و مانعی که شاید قبل از این هیچ‌وقت اینگونه سد راهم نشده بود، مسیرمان را دست کم ۱۰۰ متر دورتر کرد. باهم وارد خیابان فرعی شدیم تا پس از عبور از روی جوی کوتاه‌تر کوچه بتوانیم از داخل خیابان برگردیم و ادامه مسیر را دوباره طی کنیم. این اتفاق تا ابتدای بلوار شکوفه سر هر خیابان فرعی تکرار می‌شود. مدام نگران است که هم‌قدم شدن با او باعث خستگی‌ام شده باشد، اما از سویی انگار بدش هم نمی‌آید یکی مثل من برای یک بار هم که شده همپای او و دیگر افراد دارای معلولیت در شهر پیاده‌روی کند و دنیا را آنگونه که آنها تجربه می‌کنند، تجربه کند: «تا به حال اینگونه به این جوی محله نگاه کرده بودید؟ با این شرایط مسیری که برای فردی عادی ۱۰ دقیقه بیشتر زمان نمی‌برد، برای یک توانیاب، بیشتر از نیم‌ساعت زمان می‌برد. حالا تصور کنید یک نفر با ویلچر چقدر مشکل دارد. این در حالی است که منطقه ۱۹ جزء مناطقی است که در زمینه مناسب‌سازی رتبه ممتازی دارد و اقدامات خوبی در این زمینه انجام داده است. البته خیلی وقت‌ها خود شهروندان باعث این مشکلات برای توانیابان می‌شوند. مثلاً بارها دیده‌ام که برای این جوی پل گذاشته شده، اما سارقان شبانه آن را کنده و برده‌اند.»
محدودیت در رفت و آمد بیکارمان می‌کند
یک معلول جسمی و حرکتی هرچقدر هم اراده برای انجام فعالیت‌های اجتماعی و حضور در جامعه داشته باشد، اگر شرایط رفت‌وآمد برایش فراهم نباشد، نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. محمد هم برای چاره‌جویی از ناهمواری‌های موجود در مسیر رفت‌و آمد توانیابان سال‌هاست به عنوان دبیر کانون معلولان منطقه ۱۹ فعالیت دارد و از سوی دیگر با اجرای طرح راه‌های هموار از سال ۱۳۹۶ قدم بزرگی برای جامعه ۲۴۰ نفری معلولان منطقه برداشته است: «مسیرهای ناهموار و وسایل نقلیه نامناسب برای معلولان امکان حضور در شهر را از ما می‌گیرد. من دوران دانش‌آموزی در بین مدارس استثنایی کشور در رشته تنیس روی میز نفر دوم شدم، اما متأسفانه نبود مجموعه ورزشی ویژه این رشته در محله و مشکلات رفت‌وآمد به محله‌های دیگر، مانع رشدم در این مسیر شد. در حقیقت، این معضل مانع مهمی در مقابل رشد توانیابان است.»
از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴ به دلیل پیگیری‌های مستمر از برنامه‌های رادیویی برای رفع مشکلات معلولان شهر، با هدف مشارکت در اجرای برخی برنامه‌ها در رادیو مشغول به کار شد. پس از آن، مدتی هم در بخش پیام‌های شرکت امداد خوردو مشغول کار بوده است، اما موانعی که برای رفت‌و آمد در طول مسیر به وجود می‌آمد باعث شد نتواند به کارش ادامه دهد.
نه دلش می‌خواهد به کسی وابسته باشد و نه بیکار نشستن در خانه برایش دوست‌داشتنی است. مدام در جست‌وجوی یک شغل است، اما فعلاً کاری پیدا نکرده که شرایطش با شرایط جسمی او جور باشد: «با وجود اینکه در تدوین و فتوشاپ هم مهارت دارم، اما همه تیرهایم به سنگ خورده و فعلاٌ بیکارم و هزینه‌های روزانه را با استفاده از پس‌انداز چند سال اشتغال و کمک پدرم می‌پردازم. البته این مشکل مختص من نیست و همه افرادی که جزو توانیابان هستند شرایطی مشابه من دارند. ما به دلیل محدودیت در تردد و زندگی در شهری که با وجود اجرای طرح‌های مناسب‌سازی هنوز آنطور که باید دوستدار توانیابان نیست، داشتن یک شغل مهم‌ترین خواسته‌مان است و ناخواسته محکوم به خانه‌نشینی می‌شویم.»
نظری به ناهمواری‌های جامانده
طی مسیر پیاده‌روی، علاوه بر نشان دادن مشکلات معابر و سختی‌ها، سعی می‌کند بیش از ۱۵۰ معبری را که پس از اجرای طرح راه‌های هموار، مناسب‌سازی شده معرفی کند: «طرح راه‌های هموار به این شکل است که با مشارکت خود معلولان و دبیرانی که برای هر محله مشخص شده معابر نیازمند مناسب‌سازی شناسایی و از سوی ما به مسئولان مربوطه معرفی می‌شوند و مناسب‌سازی‌شان انجام می‌گیرد. برای مثال، ساخت رمپ در تقاطع بخشایش شمالی و شکوفه، خیابان ماهان، سرای محله شریعتی شمالی، رینگ بوستان ولایت، مناسب‌سازی برخی ایستگاه‌های مترو، مانند شهرک شریعتی، آزادگان، عبدل‌آباد، بوستان‌هایی مثل بوستان مطهری و جوانه، سراهای محله خانی‌آباد جنوبی، بهمنیار و شکوفه و به طور کلی ۳ سال پیشتازی در حوزه مناسب‌سازی در میان مناطق ۲۲ گانه شهر تهران اتفاقات خوبی را برای توانیابان این منطقه رقم زده است. با این حال، هنوز هم مشکلات برای تردد و به تبع آن صاحب شغل شدن برای این قشر راحت نیست، چون بیشتر این راه‌ها به صورت جزیره‌ای هموار شده. مثلاً فضای داخلی سرای محله مناسب توانیابان است، اما یک توانیاب برای رساندن خود تا سرای محله باید از روی پل ماشین‌رو و ده‌ها مانع دیگر عبور کند. من و دیگر اعضای کانون معلولان آماده معرفی راه‌های ناهموار جامانده هستیم که نیاز است با مشارکت مسئولان مدیریت شهری مناسب‌سازی شوند.»