همشهری آنلاین - ابوذر چهل امیرانی: بین مغازه‌دارهایی که در کوچه پله نوروزخان مشغول خرید و فروش نایلون و وسایل بسته‌بندی هستند، کسبه زیادی می‌توان پیدا کرد که به فروش آدامس و شکلات مشغولند. بیشتر محصولات‌شان خارجی است و کمتر می‌توان بین آنها جنس ایرانی پیدا کرد. در مغازه‌های این بازار کوچک، ده‌ها تن آدامس وجود دارد که هر روز به مناطق مختلف پایتخت، شهرها و حتی چند کشور خارجی صادر می‌شود. اگرچه راسته آدامس و شکلات فروش‌ها، آرام‌تر از راسته نایلون فروش‌ها به نظر می‌رسد، اما چنان این تجارت به ظاهر خاموش، گردش مالی عظیمی دارد که گاهی اوقات، زرگران حسرت فعالیت در این صنف را می‌خورند.
خواندنی‌ها بیشتر را اینجا دنبال کنید
یکی از کسبه پله نوروزخان که حاضر به معرفی خودش نیست، می‌گوید: «ما هم مثل مسئولان می‌دانیم که بیشتر آدامس‌ها به صورت قاچاق وارد کشور و این بازار می‌شود، اما از این راه سودی به ما نمی‌رسد. ما در این راسته جواز کسب داریم، مالیات میدهیم و فعالیت‌مان قانونی است. آدامس‌ها را از تاجران و بازاریان بزرگ می‌خریم و با کمی سود می‌فروشیم.»
وقتی علت قاچاق گسترده آدامس را از او می‌پرسیم، همسایه‌اش می‌گوید: «تعرفه واردات آدامس به کشور زیاد است و به همین خاطر، قاچاقچیان اقدام به ورود غیرقانونی آن می‌کنند. اگر بخواهند آدامس را با این تعرفه گران و از راه قانونی وارد کنند، سود چندانی نمی‌برند و از همه مهم‌تر، قیمت آدامس بسیار بالا می‌رود و مشتری نخواهد داشت.»
«جمشید مغازه‌ای» دبیر انجمن صنفی صنایع بیسکوئیت، شیرینی و شکلات در تأیید سخنان کسبه بازار پله نوروزخان می‌گوید: «تعرفه واردات آدامس حدود ۶۰ تا ۶۵درصد است و اینطور می‌توان گفت که وارادات آدامس ممنوع است. علت تعیین تعرفه بالا، حمایت از تولید داخلی است تا کمتر شاهد واردات آدامس به کشور باشیم.»
چرا آدامس خارجی مشتری بیشتری دارد؟
به گفته دبیر انجمن صنفی صنایع بیسکوئیت، شیرینی و شکلات، بیشترین قاچاق آدامس از بنادر جنوبی کشور انجام می‌شود. مغازه‌ای می گوید: «این محصول به صورت ته‌لنجی یا از طریق مسافران وارد کشور می‌شود و به بازارهای بزرگ از جمله پله نوروزخان می‌رسد. بیشتر محصولات هم تولید کشور ترکیه هستند و در شهرهای آذربایجان شرقی و غربی هم، شاهد ورود غیرقانونی آدامس به کشور هستیم.»
او با بیان اینکه پیش از این آدامس با نظارت کم و به‌صورت بی‌رویه و قاچاقی وارد کشور می‌شد، ادامه می‌دهد: «قاچاق این مقدار آدامس به صورت چمدانی نبود، بلکه با کامیون و تریلی انجام می‌شد. مسئولان گمرک هم عنوان می‌کردند که وارد کننده‌ها، کم‌اظهاری می‌کردند. به همین دلیل، به این بحث ورود کردیم تا این شیوه اصلاح شود و همچنان پیگیر این موضوع هستیم.»
با گشت‌زنی در بازار پله نوروزخان و بازار تهران، با ۲موضوع روبه‌رو می‌شویم. نخست اینکه برخی از آدامس‌های خارجی، قیمت کمتری نسبت به تولیدات داخلی دارند و به گفته کاسبان این بازار، مشتری بیشتری هم جذب می‌کنند. مغازه‌ای در این خصوص می‌گوید: «۲نوع آدامس در بازار وجود دارد؛ آدامس شکری (قندی) و آدامس بدون شکر (غیر قندی). آدامس‌هایی که دارای شکر هستند، قیمت کمتری دارند و نکته بعدی این است که تاریخ مصرف بیشتر آدامس‌های خارجی گذشته است و سودجویان با دستکاری و تعویض تاریخ مصرف آدامس، اقدام به قاچاق و عرضه آن می‌کنند. به همین دلیل، نمی‌توان گفت آدامس‌های ایرانی گران‌تر از خارجی هستند.»
برندهای تقلبی
البته این موضوع را هم باید در نظر گرفت که برخی از آدامس‌های معروف که در بازار وجود دارند، تقلبی هستند که با جعل نشان (برند)های آنها، قاچاقی وارد کشور می‌شوند. چنین اقدامی سبب پایین آمدن قیمت برخی از آدامس‌های خارجی شده و بدون شک، سلامت آنها نیز شک‌برانگیز است.
نکته دیگری که در بازار پله نوروزخان با آن مواجه می‌شویم، رغبت کم مشتری‌ها به خرید آدامس‌های داخلی به دلیل بسته‌بندی آنهاست. مغازه‌ای دراین باره می‌گوید: «باید قبول کرد که بسته‌بندی برخی از آدامس‌های خارجی بهتر و شیک‌تر از محصولات داخلی است و همین موضوع در گرایش مشتری‌ها به خرید آدامس خارجی نیز نقش دارد. با این وجود، نمی‌توان گفت کیفیت آدامس‌های داخلی کمتر از خارجی است. امیدواریم با رفع تحریم‌ها نیز مشکلات ما درخصوص تأمین مواد اولیه برطرف شود و آدامس و شکلات‌ها را با کیفیت بیشتری روانه بازار کنیم.»
صادرات آدامس به بیش از ۵۰کشور
وقتی از مغازه‌ای می‌پرسیم که آیا تولید داخلی آدامس به قدری هست که نیاز به واردات آن نداشته باشیم تا از قاچاق و خروج ارز از کشور جلوگیری شود، می‌گوید: «بله. کارخانه‌های داخلی توان تولید روزانه ۸۰ تا ۹۰تن آدامس را دارند، اما تولید آنها به دلیل واردات غیرقانونی آدامس، کاهش یافته و به ۴۰ تا ۵۰تن در روز رسیده است. در حقیقت، همه‌روزه از ۲۰میلیارد تومان گردش مالی آدامس، فقط حدود ۱۲میلیارد تومان عاید تولیدکننده‌های داخلی می‌شود.»
البته این مقدار آدامس در زمان عادی به کشور وارد و قاچاق شده است؛ چرا که در ۲سال اخیر به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، مصرف آدامس در بین مردم چندباره شده است. مغازه‌ای دراین‌باره می‌گوید: «یکی از توصیه‌های پزشکان در زمان شیوع کووید۱۹، جلوگیری از خشک شدن دهان و گلو بود. به همین دلیل، میزان مصرف آدامس افزایش قابل توجهی پیدا کرد و به‌تبع آن، قاچاق آدامس نیز افزایش یافت.»
با گشت‌زنی در بازار پله نوروزخان، کمتر کاسبی پیدا می‌کنیم که آدامس ایرانی داشته باشد. این درحالی است که مغازه‌ای از تولید روزانه ۴۰ تا ۵۰تن آدامس از سوی تولیدکننده‌های داخلی برای ما صحبت کرده بود. او دراین‌باره می‌گوید: «تولیدات این کارخانه‌ها فقط به مصرف داخلی نمی‌رسد و محصولات آنها به ۵۰ تا ۶۰ کشور خارجی از جمله عراق، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان، ارمنستان، آفریقای جنوبی، امارات، بحرین، تانزانیا، روسیه، قرقیزستان، قطر و کویت صادر می‌شود.»
این جویدنی را جدی بگیریم!
همین حالا که مشغول خواندن این گزارش هستید، سودجویان درحال قاچاق چندین تن آدامس از مرزهای جنوبی و شمال شرقی به کشور هستند تا از طریق مباشران و کارگزاران خود در بازار توزیع کنند. با این حال، برخی مواقع تجارت آدامس جدی گرفته نمی‌شود و با وجودی که محصولات داخلی در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی از نظر کیفیت و میزان تولید پیدا کرده‌اند، حمایت چندانی از آنها نمی‌شود. البته این حمایت، فقط وظیفه مسئولان نیست و مصرف‌کننده‌ها نقش بیشتری دارند و لازم است به سمت مصرف محصولات داخلی بروند. نباید از گردش مالی این جویدنی مصنوعی غافل شد و بد نیست بدانید که تولیدکنندگان آدامس‌های معروف چشم به برجام و لغو تحریم‌ها دوخته‌اند تا بلافاصله از بازار وسوسه‌انگیز آدامس در کشورمان به سود سرشاری دست پیدا کنند.