همشهری آنلاین - بهاره خسروی : پزشکان خیری که با دست خالی اما با یک دنیا عشق از گوشه و کنار پایتخت شال و کلاه می کنند و راهی مناطق محروم پایتخت و سایر نقاط محروم کشور می شوند تا مرهمی باشند بر دردها و آلام بیمارانی که به دلیل تنگدستی توانایی مراجعه به پزشک متخصص و پرداخت هزینه‌های گزاف درمان را ندارند و مدتها با بیماری و درد دست و پنجه نرم می کنند. پزشکان خیر گروه «حامی» که هر کدام با تمام مشغله‌ها از جمله شیفت‌های بیمارستانی و ویزیت بیماران در مطب و دغدغه‌های زندگی ترجیح می‌دهند روزهای جمعه‌شان خالی باشد.
سال ۱۳۹۵ بود که با همت ۵ پزشک خیر، گروه جهادی پزشکی «حامی» شکل گرفت؛ گروهی که کارشان برپایی اردوهای جهادی دواطلبانه در مناطق محروم و حادثه‌دیده از سیل و زلزله، حضور در میان کودکان کار، کارتن‌خواب‌ها و... مواردی از این دست بود. در ابتدا هیئت مدیره گروه با ۵ پزشک تشکیل شد اما وقتی آوازه فعالیت‌ها و نوع خدمت‌رسانی آنها میان سایر همکاران پیچید به مرور به تعداد اعضای گروه اضافه شد و خدمات و سفرهای خارج از مرکز گروه هم بیشتر شد.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
تعداد اعضای داوطلب گروه پزشکان «حامی» این روزها به حدود ۴۰۰ نفر رسیده است که روزهای جمعه هر هفته به مناطق محروم سفر می کنند و خدماتی مانند: ویزیت پزشک، دندانپزشکی، روانشناسی، پرستاری، مامایی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، شنوایی‌سنجی، بینایی‌سنجی، فیزیوتراپی، خدمات آزمایشگاهی و غیره را به بیماران مناطق محروم و نیازمند ارائه می‌کنند. نکته مهم و درخور توجه فعالیت‌های گروه «حامی» تامین هزینه‌های درمانی و خدماتی از سوی اعضای گروه است و این گروه در واقع از سوی هیچ نهاد یا موسسه‌ای حمایت نمی شود. بیشتر فعالیت‌ها و اقدامات هم از طریق یک گروه تلگرامی میان اعضا اطلاع‌رسانی می‌شود.
از اردوی جهادی شهر ری تا گروه جهادی پزشکان
همیشه اولین تجربه‌ها چه خوب یا بد جزء ماندگارترین اتفاقات زندگی هر فردی محسوب می شوند. ماجرای شکل‌گیری گروه جهادی پزشکان حامی هم دقیقا از یک تجربه اردوی جهادی شروع شد. دکتر «فاطمه تاجیک» از اعضای هیئت مدیره گروه و بانیان راه‌اندازی آن با اشاره به همین موضوع سر صحبت را باز می کند: «خرداد ماه سال ۱۳۹۵ برای اولین بار با یک گروه جهادی وابسته به دولت برای یک اردوی دو روزه به حوالی شهر ری همراه شدم. به عنوان اولین تجربه همراهی با این گروه و آشنایی با افراد مختلف فرصت و تجربه خوبی بود. در واقع از همانجا هم ایده تشکیل یک گروه جهادی پزشکی در ذهنم نقش بست.»
دکتر تاجیک بعد از مدتی بنا به مشغله‌های تحصیلی کمتر فرصت حضور و همراهی با این گروه را پیدا می کند. اما با همراهی جمعی از دوستانش دکتر «محمدمهدی نوریه»، دکتر «آریا رحمانی»، دکتر «حسین امینی»، دکتر «الناز باباخانی» که بعدها خانم «فاطمه کسنوی» به جمع اضافه می‌شود، اعضای هیئت مدیره گروه جهادی پزشکی را تشکیل می‌دهند.
شناسایی مناطق محروم
پس از تشکیل گروه و مشخص شدن اعضا، کار گروه «جهادی پزشکی» در گام نخست با شناسایی مناطق محروم کشور و افراد نیازمند به پزشک متخصص شروع می‌شود. دکتر تاجیک در این باره توضیح می دهد: «قبل از هر کاری یک تیم شناسایی داشتیم تا نیازهای کامل منطقه‌ای را که قصد سفر به آن را داشتیم بررسی می‌کرد. بعد از شناسایی به فکر تامین نیازها بودیم و اینکه با کدام پزشکان متخصص و چه تجهیزاتی سفرمان را آغاز کنیم. اوایل هر هفته در یک منطقه برنامه برای سفرهای جهادی داشتیم. اما به مرور متوجه شدیم که صرفا یک بار ویزیت برای تمام بیماران اثربخش نیست؛ چرا که بسیاری از بیماران نیاز به پیگیری و رسیدگی مداوم دارند. به همین دلیل روش کار را به چند هفته حضور در یک منطقه انتخاب شده تغییر دادیم.»
به گفته خانم دکتر، «شعار اصلی گروه جذب حداکثری بود و بر مبنای این دیدگاه سعی می‌کردیم با جذب پزشکان مشتاق در فعالیت‌های دواطلبانه دایره فعالیت‌هایمان گسترش پیدا کند. برای مثال اگر کسی نیاز به پزشک متخصص داشت کارهای درمانی آنها را انجام می دادیم. اگر نیاز به آزمایشگاه و کارهای تصویربرداری داشت، دندانپزشکی، خدمات رواشناسی و... در همان مدت حضورمان به روند درمانی‌اش کمک می‌کردیم و حتی اگر لازم بود به پزشکان و سایر مراکزی که با ما همکاری دارند برای تکمیل درمان معرفی می‌شدند. این اقدامات بازخورد خوبی میان دوستان بیماران داشت. نام گروه از جهادی پزشکی به گروه جهادی پزشکی حامی تغییر کرد. برای افراد زیادی تشکیل پرونده دادیم و پیگیر پروسه درمانی آنها شدیم. در حال حاضر نیز ما پرونده درمانی بیمارانی را از ۴ یا ۵ سال پیش داریم و پیگیر کارهای درمانی آنها هستیم.»
ویزیت بیمارانی که نمی‌دانستند فشار بالا دارند
دکتر تاجیک یکی از مهم‌ترین نیازهای مردم به ویژه ساکنان مناطق محروم را آگاه کردن در حوزه رعایت بهداشت و حفظ سلامتی می‌داند و در این باره می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین نیازها در حوزه درمان و بیماری که باید بیشتر به آن توجه داشت پررنگ شدن موضوعات آموزشی و اطلاع‌رسانی در حوزه بهداشتی است. بسیاری از خانه ها که سر می‌زنیم می بینیم متاسفانه در آنها به دلیل کمبود امکانات و آگاهی، مسائل بهداشتی به کل رعایت نمی شود و همین باعث دامن زدن به بیماری‌ها می‌شود. برای مثال برای معاینه به روستایی سفر کردیم که فشار اکثر اهالی آن بالای بیست بود. متوجه شدیم اهالی این روستا دچار بیماری فشار خون هستند بی‌آنکه خودشان اطلاع داشته باشند یا قرصی برای کنترل و کاهش آن مصرف کنند، سال ها با عوارض بیماری فشار بالا مانند سر درد و مشکلات چشمی زندگی می‌کردند و هیچ اطلاعی از راه های درمانی نداشتند. به طبع اگر اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در این روستا انجام می‌شد، مردم زودتر به درمان پیشگیرانه قبل از ابتلا به بیماری فکر می کردند.»
نذر پانزده در پانزده
حس خوب کمک به همنوعان و نجات جان یک انسان از چنگال بیماری باعث و بانی شکل‌گیری گروه پزشکان حامی بود هر چند پزشکان حامی در این چند سال در مسیر سخت و پر فراز و فرودی قدم گذاشتند و موانعی زیادی سر راه داشتند. دکتر تاجیک با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: «بیشتر هزینه ها را خود اعضای گروه تقبل می کنند. هرچند این روزها با توجه به گرانی تجهیزات و دارو کار ما هم سخت تر شده است. برای مثال ما هنوز جای ثابت برای جمع شدن و برنامه ها نداریم و اغلب برای هماهنگی خانه یکدیگر، کافی شاپ و ... را انتخاب می کنیم. بابت تامین هزینه ها از نهاد یا ارگان خاصی حمایت نمی شویم. بیشتر هزینه‌ها را اعضا پرداخت می کنند. »
دکتر تاجیک با اشاره به اجرای طرح پانزده در پانزده برای تامین هزینه‌های مورد نیاز درمانی بیماران می گوید: «تامین هزینه‌ها برای اعضای گروه در بعضی مواقع سخت می شود. البته گروهای خیریه و خیرانی هم در این میان مانند بعضی آزمایشگاه ها، پزشکان و دوستان هستند که ما را در این مسیر همراهی می کنند. یکی از کارهایی که برای تامین هزینه انجام دادیم تا هر کس در هر توانایی بتواند در این کار خداپسندانه سهیم باشند، نذر پانزده در پانزده است. در این نذر هر شخصی نذری یا خیراتی دارد از مبلغ پانزده هزار تومان می تواند در ۱۵ ام هر ماه در آن مشارکت کند. چیزی که در میان همه موانع باعث قوت و انرژی ما برای ادامه کار می شود، همدلی و همراهی مردمی است که صادقانه دعای خیرشان بدرقه مسیر زندگی‌مان می شود. برای همه اعضای گروه همین دعا و لبخند رضایت‌آمیز بهترین دستمزد است.»
از کوره‌های آجرپزی تا مناطق سیل‌زده
دکتر «محمدمهدی نوریه» از دیگر اعضای هیئت مدیره گروه پزشکان حامی پزشک عمومی و پای ثابت بیشتر برنامه ها و اردوهای این گروه است. دکتر نوریه پزشک عمومی و فارغ التحصیل دانشگاه شاهد است که کارش را از اواخر دهه ۸۰ با حضور در تشکل های دانشجویی مانند انجمن های اسلامی شروع کرده است از روزهای شروع فعالیتش تعریف می کند: «سال ۹۵ بود یک اردوی سه روزه در اطراف تهران و مناطق کوره های آجر پزی داشتیم و در واقع گروه از همانجا شکل گرفت. خاطرم است در همان سال مصادف با ایام ارتحال امام خمینی (ره) به محدوده کوره های آجر پزی وارمین رفتیم و حدود ۳۰۰۰ هزار نفر رایگان ویزیت شدند و به بیشتر آنها با همراهی سازمان ها و ارگان ها و جمعیت های مختلف ارائه خدمات درمانی شد.»
همچنین دکتر نوریه به برنامه ها و خدماتی که برای کمک به کودکان و کار و کارتن خواب ها انجام شده اشاره می کند: «فعالیت های ما علاوه بر سفر به استان های محروم شامل حال کودکان کار و کارتن‌خواب‌ها می شود. برای مثال ارائه خدمات درمانی به کودکان کار خانه ایرانی پاکدشت، کودکان کار در حال تحصیل مدرسه رویش، اهالی محروم محله اتابک، جوادیه که با همکاری شهرداری پایش غربالگری تست قند و فشار خون در این محله انجام شد. حضور در میان زلزله زدگان کرمانشاه سال ۱۳۹۶، سیل زدگان استان لرستان و خوزستان سال ۹۸ و... و. از برنامه های مهم گروه پزشکان حامی در این سال‌ها بود. البته اعضای گروه هر جمعه هر گوشه از کشور و جایی که احساس نیاز به حضور پزشک باشد همیشه حاضر هستند.»
یک بشقاب غذای گرم میان کارتن خواب ها
گروه پزشکان حامی در واقع یک یک تیم کامل پزشکی برای توانمندسازی نیازمندان و آسیب‌دیدگان اجتماعی هم هستند. دکتر نوریه با بیان مطلب در باره اقدام قابل توجه با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی اعضای گروه می گوید: «در حاشیه خدمات درمانی کارهایی مثل تهیه و توزیع ارازاق و بسته‌های غذایی میان نیازمندان با هدف بهبود سبک زندگی، ارائه مشاوره های مداوم برای پیگیری و بهبود بیماران، توزیع البسه و غذای گرم میان کارتن‌خواب‌های تهران و حاشیه آن از جمله کارهایی بود که با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی و کمک به افراد صدمه‌دیده اجتماعی از سوی گروه انجام می شود.»
با دمپایی سوار هواپیما شدم
سفرهای اعضای گروه و دغدغه‌ها و سرشلوغی‌هایی که دارند به طبع بی حاشیه و کم ماجرا نیست. ماجراهایی که باعث رقم زدن خاطرات زیبایی میان اعضا می شود. دکتر نوریه در میان صحبت هایش به خاطره جالبی اشاره می کند: «برای سیل استان لرستان که رفته بودیم حسابی سرمان شلوغ بود و در همان ابتدای کار کفشم را آب برد و مجبور شدم وسط گل‌آبه‌های شهر در مدتی که آنجا بودم با دمپایی تردد کنم و فرصت خرید کفش جدید را هم تا پایان سفر پیدا نکردم. با همان دمپایی سوار هواپیما شدم. جالب اینجاست وقتی سوار هواپیما شدم مهماندار ترسید که چرا با هیبت و شمایل وارد هواپیما شدم. پرسید:"آقا کفشتون؟ " پاسخ دادم :" خودم را خواب برد کفشم را آب برد. "
وقتی نمی شد به رئیس خرده گرفت
دکتر «الناز باباخانی» هم یکی دیگر از اعضای گروه پزشکان حامی به ماجرای جالبی در باره شکل‌گیری گروه اشاره می کند: «سال ۱۳۹۵ دانشجوی دوره فیزیوپاتولوژی با گروهی در منطقه ورامین اردو رفته بویم. یک سری ایرادات و اشکال‌هایی در نحوه اداره و انجام کارها دیدیم اما قابل اصلاح نبود و به مدیر هم نمی توانستیم ایراد بگیریم. این موضوع بهانه ای شد تا همراه یک عده دانشجو که در مقاطع مختلف پزشکی در حال تحصیل بودند گروه حامی را تشکیل دهیم.»
به گفته دکتر باباخانی، در حاضر پزشکانی در رشته‌های مختلف روان‌پزشکی، اطفال، زنان، متخصص داخلی و جراح، ارتوپد و متخصص قلب و اورولوژی با گروه جهادی حامی همکاری دارند.
گره‌گشایی از کار مردم
رشته پزشکی با جان و سلامتی افراد ارتباط مستقیمی دارد و پزشکان خیر خدماتی را به افراد نیازمند ارائه می دهند که از عهده افراد عادی خارج است و این ارزشمندترین کار ممکن است که برای آن نمی توان عدد و رقم مادی تعیین کرد. دکتر باباخانی با اشاره به همین موضوع می گوید: «در گروه ما پزشکان با هر تخصصی که دارند به دنبال گره‌گشایی از کار مردم هستند. مردمی که وقتی به سمت آنها دست یاری دراز می کنیم خالصانه پاسخ می دهند حتی به مرور زمان خودشان همراه ما می‌شوند و گوشه‌ای از کار را می گیرند. همین موضوع باعث می شود خیلی از موانع را فراموش کنیم و برای دیدار و رسیدگی به مشکلات هر بار مشتاق‌تر باشیم.»
پزشک روزنامه‌نگار
دکتر «بابک خطی» از پزشکان فعال گروه جهادی حامی است که با سمن‌های مختلفی از کودکان کار حمایت می کنند؛ همکاری دارد و خدمات رایگان پزشگی ارائه می دهد. آقای دکتر علاوه بر طبابت از پزشکان دست به قلم و خبرنگاری است که در حوزه های مختلفی مانند کودکان کار و حقوق زنان و... قلم می زنند و با رسانه‌های مختلفی همکاری دارند. دکتر خطی از ماجرای همکاری‌اش با گروه پزشکان حامی تعریف می کند: «تقریبا از سال ۹۲ به طور مستمر در حوزه کودکان کار فعالیت می کنم. بسیاری از این کودکان را با همراهی سمن‌ها در محل کار خودشان ویزیت می کنم. البته در تیر دوقلو مطبی دارم که بیشتر در آن کودکان کار، کارتن‌خواب‌ها و پناهندگان افغانستانی را ویزیت می کنم. البته مطب دیگری هم در محدوده کوی نصر دارم که بیماران خاص و اوراژانسی را در همین مطب ویزیت می کنم.»
دکتر خطی توجه به وضعیت سلامتی کودکان کار و مهاجران غیر ایرانی را بسیار مهم می داند، چرا که بسیاری از آنها به دلیل نبود آگاهی و اطلاعات لازم از فقر و مشکل سوءتغذیه رنج می برند و همین موضوع باعث بروز بیماری‌های مختلف در میان آنها می شود. یکی از اقداماتی که دکتر خطی در مورد این دست کودکان صورت می‌دهد تهیه داروهای مورد نیاز و داروهای مکمل ویتامین با همراهی خیران است.