همشهری آنلاین - سمیرا باباجانپور: رشته‌های ورزشی فراوانی در دنیا وجود دارند که زیرشاخه ورزش‌های climbing یا رشته‌های مربوط به صعود محسوب می‌شوند؛ «درخت‌نوردی» یکی از این زیرشاخه‌هاست. در گفت‌وگوی زیر پویا همتی که به‌صورت کاملاً تخصصی این رشته را آموزش می‌دهد، از فرازوفرودهای تجربه این رشته برای ما می‌گوید.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
کرونا درخت‌نوردی را به ایران آورد
پویا همتی یک جوان دهه شصتی، ورزشکار، روان‌درمانگر و کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی است که با اوج‌گیری کرونا رشته درخت‌نوردی را که در خارج از ایران طرفدارانی دارد، در ایران پایه‌گذاری کرده است. او در مورد پیگیری این ورزش به‌صورت حرفه‌ای می‌گوید: «از بهار ۱۳۹۹ و تقریباً اولین هفته‌های شیوع کرونا در ایران و البته آغاز تعطیلی‌ها و محدودیت‌های کرونایی کار درخت‌نوردی را شروع کردم. علتش هم این بود که من از سال ۸۷ به‌صورت حرفه‌ای و تخصصی رشته سنگ‌نوردی را دنبال می‌کردم. با توجه به این پیشینه و البته پیگیری‌ها و مطالعاتی که از مدت‌ها قبل از آن در مورد رشته درخت‌نوردی داشتم تصمیم گرفتم آن را امتحان کنم. محدودیت‌های کرونایی و تعطیلی باشگاه‌ها و تجمعات باعث شد فرصتی فراهم شود تا این کار را تجربه کنم.»
همتی برای کسب مهارت‌های این رشته تجربه‌های مختلفی را پشت سر گذاشته است و شاید به‌عنوان اولین فرد در ایران توانسته است تجربیات خودش را به قالب‌های آموزشی ببرد: «برای اینکه درخت‌نوردی را تجربه کنم با توجه به پیشینه سنگ‌نوردی، ۲ موضوع را در دستور کارم قرار دادم؛ ایمنی و حفظ جان در کنار آسیب نزدن به طبیعت. درخت‌نوردی رشته‌های مشابهی مانند غارنوردی، دیوارنوردی و صخره‌نوردی دارد. در این رشته‌ها نیز همین اهداف مدنظر است و جالب اینکه تکنیک در این رشته‌ها حرف اول را می‌زند و شما باید اول به فکر حفظ جانت باشی و در ادامه مراقب باشی تا به میراث طبیعی آسیبی وارد نکنی.»
درخت‌نوردی برای ۵ساله‌ها و ۷۰ساله‌ها
او که در این سال‌ها توانسته جای پای خود را میان علاقه‌مندان به این رشته باز کند از پیشینه این رشته می‌گوید: «درخت‌نوردی در دنیا طرفداران خودش را دارد و بیشتر به شکل نهادهای مردمی اداره می‌شود. هیچ تشکیلات منسجمی هم ندارد. گفته می‌شود ریشه این ورزش به قرن ۱۹ در انگلستان و آمریکای شمالی برمی‌گردد و مربوط به افرادی بوده که برای هرس کردن درختان به‌صورت حرفه‌ای این کار را انجام می‌دادند. بعدها این رشته فراگیر شد و عده‌ای آن را در قالب یک ورزش دنبال کردند و امروز در آمریکا، اروپا، آفریقا و برخی کشورهای آسیایی به‌عنوان یک ورزش شناخته می‌شود. به تجربه هم دریافته‌ام که کودکان ۵ساله تا افراد ۷۰ساله، به‌شرط داشتن تعادل حرکتی و توازن برقراری ارتباط میان اندام‌های حرکتی، می‌توانند از تمرین در این رشته رلذت ببرند. مثلاً در کره باشگاه‌هایی هستند که ستون‌هایی به شکل درخت برای تمرین ورزشکاران در آنها تعبیه شده. بعد از آمادگی اعضا، مربی با آنها به طبیعت می‌رود و تا عمق جنگل می‌روند و تور شبانه‌روزی دارند تا بتوانند به بلندترین درخت‌ها صعود کنند.»
تکنیک؛ مقدم بر آمادگی بدنی
وقتی از او در مورد تجربیاتش از درخت‌نوردی می‌پرسیم، نکات جالب‌توجهی را مطرح می‌کند: «در درخت نوردی الزاماً با درخت در ارتباط نیستیم. همه افراد ابتدا فکر می‌کنند مانند نخل‌داران که با یک ریسمان از درخت بالا می‌روند، ورزشکاران این رشته هم همین‌گونه هستند. درحالی‌که اصولاً تماس بدنی خاصی با درخت برقرار نمی‌شود. وزن فرد روی طنابی است که از آن آویزان است. در واقع از درخت به‌عنوان تکیه‌گاه استفاده نمی‌شود. درخت‌نوردی، اگر قوانینش را رعایت کنیم، ورزش خیلی ایمنی است و اگر رعایت نشود مثل هر ورزش دیگری مسلماً ممکن است موجب آسیب شود. در این ورزش تکنیک مهم است. آمادگی بدنی در مرحله دوم است. وقتی تکنیک درست باشد، بدن شروع به فعالیت می‌کند. تمام عضلات بدن در این ورزش درگیر می‌شوند.»
تجهیزات ۱۰ میلیونی برای بالا رفتن از درخت
البته همتی علاوه بر تخصص دوره‌های مرتبط را نیز گذرانده است: «سال ۹۹ یک دوره تربیت مربی را پشت سر گذاشتم و بعد از آن در ۲ سال گذشته بیش از ۵۰۰ نفر را از سنین مختلف در این رشته آموزش داده‌ام. این رشته سیستم و تجهیزات متفاوتی برای صعود دارد. یکی از دوستان که در آلمان زندگی می‌کند، می‌گفت حدود ۲۰ هزار یورو هزینه تجهیزات فنی این رشته است؛ اما با توجه به اینکه در تحریم هستیم و سراغ ندارم کسی رفته باشد با انجمن‌های درخت‌نوردی ارتباط بگیرد و تجهیزاتش را وارد کند، آموزش ببیند و بیاید آموزش بدهد، برای همین تجهیزاتش را بر اساس آنچه موجود است آماده کرده‌ام. در این ورزش به سبک صعود فنی که با کمترین تجهیزات بیشترین استفاده صورت می‌گیرد، صعود را انجام می‌دهم. در کل برآورد کرده‌ام که حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه تجهیزات این رشته است.»
صعود از درختان چنار پارک لاله
وقتی از او در مورد درخت‌هایی که مناسب صعود هستند می‌پرسیم، می‌گوید: «اصولاً فعالیت حرفه‌ای این رشته صعود به بالای درخت‌هایی است که بیش از ۵۰ متر ارتفاع دارند که در ایران کم پیدا می‌شوند، اما یکی از درخت‌هایی که در تهران روی آن کار کرده‌ام و پیشنهاد می‌دهم درخت چنار است. چنار هم در نقاط مختلف تهران و ایران یافت می‌شود و هم ارتفاع مناسبی دارد. بافت و بدنه درخت هم بسیار مناسب صعود است.»
مهم‌ترین مشکل تیم همتی نبود فضای مناسب برای صعود از درختان است. او می‌گوید: «یکی از مشکلات این است که پارک‌ها به ما اجازه صعود نمی‌دهند. می‌گویند اجازه ندارید چیزی به درخت آویزان کنید، ضمن اینکه روی هر درختی هم نمی‌شود این کار را انجام دهد. در این رشته درختانی موضوع فعالیت است که به‌جز تنه اصلی شاخه‌های فرعی حکم تنه درخت را داشته باشند. برای همین از درخت سرو و صنوبر هم نمی‌شود بالا رفت و صعود کرد. افقی بودن شاخه‌ها یک اصل است. درخت عرعر این ویژگی را دارد، اما بافت درخت محکم نیست و امکان شکستن شاخه‌های آن وجود دارد. در این رشته اگر فرد بتواند ۴ متر صعود کند، حتماً می‌تواند تا ۴۰ متر هم صعود داشته باشد.»
همتی با همه ممانعت‌ها برای صعود، تجربه‌های جالبی از صعود از درختان چنار بوستان‌های تهران دارد: «من از درخت‌های مختلفی صعود کرده‌ام. بهترین درختان، چنارهای پارک لاله هستند که بالای ۱۲ متر ارتفاع دارند. چنارهای پارک کودک شهرک غرب هم مناسب صعود هستند، اما حداکثر ارتفاعشان ۶ متر است که برای درخت‌نوردی ارتفاع کمی است.»
مزیت‌های یک‌رشته ورزشی جالب
این ورزشکار معتقد است، درخت‌نوردی رشته‌ای با مزیت‌های زیاد است که می‌تواند در ایران گسترش پیدا کند و مورد استفاده علاقه‌مندان قرار بگیرد. همتی از جمله مزیت‌های این رشته را این‌گونه برمی‌شمرد: «درخت‌نوردی همیشه در دسترس است. هر جای تهران یا کشور تجهیزاتش را داشته باشید، می‌توانید استفاده کنید. دوم نقش زیادی در تخلیه هیجانی دارد. سوم ارتباط مستقیم با طبیعت دارد. چهارم روی ترس از ارتفاع به‌صورت کاملاً ایمن تأثیر مثبت می‌گذارد. از همه مهم‌تر اینکه روی مهارت‌های حرکتی و جسمی بسیار تأثیرگذار است و سرعت عمل فرد را در شرایط بحران بالا می‌برد. همچنین این ورزش اعتمادبه‌نفس فرد را بالا می‌برد و یک‌یک فعالیت‌ها در آن هدفمند است و احساس خوبی بعد از صعود در ورزشکار ایجاد می‌کند.»
مسابقه بی‌مسابقه
وقتی از او در مورد برگزاری مسابقات حرفه‌ای در این ورزش می‌پرسیم، می‌گوید: «هرچند ما یک روز را به نام روز جهانی «درخت‌نوردی» داریم، ولی من سراغ ندارم در دنیا مسابقه حرفه‌ای برای این ورزش برگزار شود. ماساکی هاتسومی، پدر ورزش نین جوتسو، می‌گوید "ورزشی که مسابقه داشته باشد فساد می‌آورد. " این یک تفکر است. وقتی وارد طبیعت می‌شویم برای آگاهی و رشد خودمان است. برای همین دلیلی برای مسابقه وجود ندارد. در دنیا برای کوهنوردی مسابقه‌ای نیست. مسابقه دره‌نوردی هم نداریم. نشنیده‌ام مسابقه غارنوردی در جایی از دنیا برگزار شود، به همین دلیل ضرورتی برای انجام مسابقه در رشته درخت‌نوردی هم وجود ندارد. درخت‌نوردی برای رشد و آگاهی فرد است. مسابقه‌ای هم برای آن نباشد بهتر است.»