همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد تأثیر تعلیم و تربیت و نوع رفتار معلمان و مربیان تأثیر بسیار زیادی برچگونگی رفتار آن‌ها در آینده دارد.
در واقع بخش بزرگی از افکار و دیدگاه‌های حاصل از کودکی، شخصیت، عادات و بنیان‌های اعتقادی، اخلاقی، ارزشی، علمی و حتی عملی انسان در بزرگسالی، در دوران دانش آموزی شکل می‌گیرد و بعد از خانواده، مدرسه نقش مهمی در این امر دارد. بنابراین انتخاب مدرسه از سوی والدین در درجه نخست باید از روی آگاهی انجام شود.
ناآگاهی والدین از شناخت مدرسه خوب
دکتر فرحناز کیان ارثی، روان‌شناس تربیتی و عضو انجمن روان شناسی کانادا درباره جدا شدن کودکان از خانه و وارد شدن آن‌ها به اجتماعی بزرگ‌تر مانند مهدکودک و مدرسه می‌گوید: «مشکلی که درحال‌حاضر برای وارد شدن کودکان به مهد کودک یا مدرسه وجود دارد نداشتن آگاهی کافی پدر و مادرها از شرایط یک مدرسه و مواردی است که باید هنگام انتخاب آن در نظر بگیرند. بنابراین گاهی رویکردهای اشتباه در این خصوص مانع از انتخاب صحیح و اصولی والدین در این خصوص خواهد شد.
در واقع بعضی والدین بدون اینکه از رویکردهای مختلف مدارس اطلاعی داشته باشند اصرار زیادی بر ثبت‌نام فرزندخود در مدرسه خاصی دارند. مثلاً بعضی از آن‌ها تاکید افراطی دارند که مثلاً فرزندان‌شان را در مدرسه‌هایی با جهت‌گیری‌های خاص مذهبی ثبت نام کنند.»
بنابراین والدین باید به طور مشخص بدانند انتظارشان از یک مدرسه یا مهدکودک چیست.
ملاک‌های شناخت مدرسه‌ای که مناسب فرزند ماست
به گفته این روان‌شناس تربیتی، ملاک‌های زیادی در انتخاب مدرسه یا مهد کودک و به طور کلی هر جایی که ما فرزندمان را برای آموزش به آنجا می‌سپاریم وجود دارد که والدین باید همه آن‌ها را مد نظر قرار دهند. چون مدرسه مناسب و متعادل، معمولاً باید از همه ملاک‌ها در این خصوص برخوردارباشد؛ ملاک‌هایی که هیچ یک بر دیگری ارجحیت ندارند.
آموزش مهارت‌های شناختی
کیان ارثی می‌گوید اولین چیزی که انتظار داریم فرزندمان با رفتن به مهدکودک یا دبستان آن را فرابگیرد، آموزش مهارت‌های شناختی است. یعنی دراین فضاها باید به بچه‌ها مهارت‌های شناختی آموزش داده شود. مهارت‌های شناختی مثل شمردن، شناسایی رنگ‌ها، تفکیک اشکال هندسی و جور کردن و تناظری است که کودک برای برخورداری از ذهن ریاضی خوب به آن‌ها احتیاج دارد.
افزایش مهارت‌های اجتماعی
ملاک مهم دیگر در انتخاب مدرسه، افزایش مهارت‌های اجتماعی کودکان است. یعنی در مدارس باید فضایی ایجاد شود که بچه‌ها فقط در کنار همدیگر قرار نگیرند؛ بلکه آن‌ها باید بتوانند در مورد روابط اجتماعی‌خود با تجربه‌های جدیدی آشنا شوند.
در چنین فضایی، میزان اجتماعی بودن کودکان مورد ارزیایی قرار می‌گیرد و مثلاً به والدین گزارش می‌شود که فرزندشان به‌اندازه کافی اجتماعی نیست. بنابراین بهتر است با همکاری خانواده و مدرسه یا مهد کودک این مشکل برطرف و راهکارهایی نیز برای آن در نظر گرفته شود.
این برنامه‌ها برای اجتماعی شدن کودکان می‌تواند به مرور در برنامه‌های روزانه آن‌ها گنجانده شود تا بتوانند درک صحیحی از اجتماع به دست آورند. مهارت برقراری ارتباط با دیگران و از آن مهم‌تر، مفهومی به نام «علاقه اجتماعی» یعنی علاقه پیدا کردن به دیگران به‌عنوان یک مفهوم انسانی نیز مهارت مهمی است که حتماً باید مد نظر قرار گیرد.
رشد فردی (self development)
کیان ارثی، معیار مهم دیگر در انتخاب مدرسه را برخورداری از امکان رشد فردی می‌داند. یعنی یک مدرسه خوب باید امکان رشد و توسعه فردی را برای تک‌تک بچه‌ها فراهم کند.
بنابراین باید دوره‌ها و آموزش‌هایی برای شناخت علایق و احساسات کودکان و همچنین امکان شناخت علایق و استعدادهای آن‌ها در مدرسه وجود داشته باشد.
اینکه بچه‌ها بتوانند جرئت وشجاعت برای ابراز وجود خودشان را داشته باشند موضوع مهمی است که حتماً باید در مدارس و مهد کودک‌ها به آن‌ها آموزش داده شود.
به گفته دکتر کیان ارثی، برخورداری از مهارت ابراز وجود کمک می‌کند بچه‌ها در مورد خودشان آگاهی‌های زیادی پیدا کنند و مهارت‌های خودیاری نیز در آن‌ها تقویت شود، یعنی خودشان بتوانند کارهای شخصی‌شان را انجام دهند و گاهی هم به تنهایی بازی کنند. در واقع کسب مهارت‌های خود یاری موضوع بسیار مهمی است. اما بسیاری از خانواده‌ها به‌جای توجه به این موارد بیشتربه فکر خدمانی هستند که مهد یا مدرسه می‌تواند در اختیار فرزندشان قرار می‌دهد.
برنامه‌های کودک‌محور (child oriented program)
این روان‌شناس تربیتی می‌گوید معیار مهم دیگر در انتخاب مدرسه این است که «کودک‌محور» باشد. یعنی کودک در مهدکودک با مدرسه، فضایی برای بازی و فعالیت داشته باشد.
ضمن آنکه در چنین فضایی آزادی داشته باشد خودش انتخاب کند. توجه داشته باشیم انتخاب، یکی از مؤلفه‌های مهمی است که تأثیر زیادی بر عزت‌نفس کودک در آینده نیز خواهد داشت.
آشنایی با قوانین و محدودیت‌ها
مهدکودک‌ها و مدارس باید به بچه‌ها آموزش دهند چطور باید از قوانین اطاعت کنند. همچنین بچه‌ها باید یاد بگیرند چگونه خودشان در کارها مشارکت داشته باشند.
مدارس باید قوانینی برای دانش آموزان در نظر بگیرند تا آن‌ها بدانند زندگی همیشه محدودیت‌ها و قوانینی دارد که باید به آن‌ها احترام گذاشت. ضمن آنکه کودکان باید با لزوم وجود قوانین و مقررات هم آشنایی لازم را داشته باشند.
به عقیده این روان‌شناس تربیتی، حتی در مهدکودک‌ها هم باید قوانینی وجود داشته باشد که کودکان آن را رعایت کنند و مثلاً بدانند باید در ساعت خاصی در مهد باشند و در زمان معینی هم آنجا را ترک کنند.
در نظر داشته باشیم قسمتی از رشد انسانی، درک صحیح محدودیت‌هاست. بنابراین مهدکودک‌ها و مدارس باید این امکان را برای رشدکودکان فراهم آورند.
یادگیری و آموزش خلاقانه
مورد مهم دیگری که در مهد کودک‌ها و مدارس حتماً باید به آن توجه شود انتخاب روش دلنشین آموزش و یادگیری برای بچه‌هاست؛ آن گونه که کودکان را به‌عنوان یک یادگیرنده ببیند و آن‌ها را آماده کند تا بتوانند از یادگیری، مطالعه و آموزش لذت ببرند.
بهتر است به بچه‌ها تکالیفی داده شود که توسط آن‌ها آمادگی لازم را برای یادگیری پیدا کنند. این تکالیف می‌تواند در قالب کاردستی، نقاشی یا هر کار دیگری باشد؛ اما به گونه‌ای که علاوه بر اینکه چیزی یاد یگیرند بتوانند از انجام آن لذت هم ببرند.
اما نکته مهم در آن است که کودک این کارها را به عنوان یک فرد یادگیرنده انجام دهد. یعنی اگر مشق می‌نویسد فقط رونویسی نکند؛ بلکه به املای کلمات و معنای آن‌ها هم توجه داشته بشد و آن‌ها را یاد بگیرد.
توجه به ترافیک، فضای مدرسه و سطح آگاهی مربیان و معلمان
کیان ارثی می‌گوید با توجه به وجود ترافیک و مشکلات رفت‌و آمد در شهرهای بزرگ، بهتر است بچه‌ها در مهد کودک یا مدارس نزدیک خانه ثبت نام شوند. همچنین برخوردار بودن از امکانات مورد نیاز کودکان مانند فضای خوب برای بازی و کلاس‌های نورگیر و دلباز هم عامل مهم دیگری است که والدین باید آن را در نظر داشته باشند.
ضمن آنکه سطح سواد و معلومات وهمچنین نحوه انتقال آن‌ها به کودکان و روش تدریس نیز موضوع بسیار مهم دیگری است که حتماً باید در نظر گرفته شود. در غیر این صورت، روش‌های آموزشی غلط ممکن است باعث شود بچه‌ها نسبت به مدرسه و درس خواندن کاملاً بی‌علاقه شوند.
رضایت والدین دیگر از یک مدرسه نیز عامل مهمی است که باید به آن توجه شود. البته این موضوع الزاماً به معنای توجه به مشهور بودن مدارس نخواهد بود.