همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: موضوع یادگیری و درس خواندن بچه‌ها موضوع بسیار مهمی است که عوامل بسیار زیادی در آن موثرند. گاهی یادگیری و قدرت فهم بعضی دروس برای بعضی بچه‌ها سخت است. مثلاً شاید کودکی بتواند خیلی خوب ریاضی یاد بگیرد. اما در دیکته، املا یا آموزش زبان ضعیف باشد.
در واقع موضوع مهم آن است که گاهی بعضی بچه‌ها دچار اختلالات یادگیری هستند که ناشی از مشکلات هوشی نیست و ربطی هم به آن‌ها ندارد. در صورتی که مشکلات یادگیری در کودکان کم توان ذهنی اغلب ناشی از هوش پایین آن‌هاست.
تفاوت اختلالات یادگیری و مشکلات ذهنی
دکتر شیوا دولت آبادی، روان‌شناس کودک و رییس هیئت مدیره انجمن روان شناسی ایران در مورد تفاوت‌های اختلالات یادگیری و ناتوانایی‌های ذهنی می‌گوید: «پدر و مادرها حتماً باید از اطلاعات لازم در مورد یادگیری فرزندان خود و مشکلاتی که در این خصوص وجود دارد آگاه باشند.
برای تشخیص این گونه مشکلات، والدین، معلمان و مربیان آموزشی باید بدانند کودکان کم‌توان ذهنی اغلب در به دست آوردن توانایی‌های رشدی از هم سالان خود عقب‌تر هستند. بر خلاف آن‌ها، کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری تأخیر تکاملی واضح و مشخصی ندارند و تنها با آموزش صحیح و به موقع می‌توانند در زمینه‌های مختلف تحصیلی به موفقیت دست یابند.»
مشکلات یادگیری
به گفته دکتر دولت آبادی برای تشخیص مشکلات یادگیری باید بدانیم در واقع چند مشکل در یادگیری راحت و متعارف برای کودکان وجود دارد. یکی از آن‌ها ناشی از مشکلات یادگیری است. شاید بعضی از این مشکلات در خصوص مشکلات جسمانی جدی مانند بینایی، شنوایی و حسی باشند که معمولاً خیلی هم سریع خود را نشان می‌دهند. مثلاً مشکل کودک مبتلا به کم شنوایی در خانه و مهدکودک مشخص خواهد شد؛ به گونه‌ای که این کودکان اغلب باید از مدرسه کودکان خاص و استثنایی استفاده کنند. .
وقتی فضای خانه امن نیست!
رییس هیئت مدیره انجمن روان شناسی ایران می‌گوید بعضی مشکلات یادگیری نیز مربوط به شرایط و محیط کودک در خانواده یا مدرسه است. بچه‌هایی که در خانواده‌های آشفته بزرگ می‌شوند از شانس گفت و گوی سالم در محیط خانواده برخوردار نیستند، یکی از والدین به شدت افسرده است یا پدر و مادر مدام با هم دعوا وجر و بحث دارند. همچنین مشکلات اقتصادی که مانع از برخورداری کودک از آسایش و رفاه نسبی شود هم در این زمینه بسیار مؤثر است. یا وقتی کودک به هر دلیلی مجبور باشد فقط با یکی از والدین زندگی کند نیز طبعاً مشکلاتی را برای او به دنبال می‌آورد که همه این‌ها می‌تواند بر شرایط یادگیری کودک هم مؤثر باشد.
از چنین مواردی می‌توان به عنوان مشکلات یادگیری نام برد. در صورتی که بعضی مشکلات یادگیری می‌تواند مربوط به کم توانی ذهنی کودک باشد.
در واقع بسیار مهم است که این کودکان با تشخیص درست و دقیق شناسایی شوند چون گاهی باید از مدارس ویژه خودشان استفاده کنند.
نارسایی‌های یادگیری
به گفته دکتر دولت آبادی، اصطلاحات زیادی برای نارسایی‌های یادگیری وجود دارد که اغلب از آن‌ها به عنوان اختلالات یادگیری یاد می‌شود. .
انعطاف پذیری مغز برای جبران نارسایی‌ها یادگیری موضوعی است که باید به آن توجه داشته باشیم. یعنی وقتی کودکان با چنین اختلالاتی مواجه باشند می‌توان آن‌ها را به حدی از قدرت یادگیری رساند که پس از مدتی بتوانند به سطح یادگیری دروس مدارس عادی برسند.
توجه داشته باشیم کودکانی با چنین نارسایی اغلب از هوش کافی برخوردار هستند؛ به گونه‌ای که می‌توان آن را در جنبه‌های مختلف رشدشان هم مشاهده کرد. این کودکان می‌توانند خودشان را با شرایط محیط سازگار و تنظیم کنند و ارتباطی متناسب با سن خودبا دیگران برقرار کنند.
فرزندتان را برای یادگیری سر شوق آورید
دکتر دولت آبادی می‌گوید یکی از موارد مهم در یادگیری کودکان دادن انگیزه کافی و در واقع سر شوق آوردن آن‌ها برای یادگیری است. بنابراین تشویق و ایجاد فضایی ناشی از مهر و امنیت هم درخانه و هم در مدرسه موضوع بسیار مهمی است که معمولاً نادیده گرفته می‌شود. وقتی دانش آموزی مشکل خاص جسمانی برای یادگیری نداشته باشد و همچنین از طرف خانواده و محیط‌های آموزشی برای یادگیری تشویق شود می‌تواند ارتباط خوبی با فضای پیرامون خود برقرار کند.
البته گاهی با وجود برخورداری کودک از همه این موارد، او در یک موضوع درسی خود مشکل دارد ونمی تواند نمره قابل قبولی در آن‌ها دریافت کند. در چنین شرایطی می‌توان گفت دانش آموز در یادگیری یک درس خاص مشکل دارد که با شناسایی دلایل آن می‌توان کاری کرد که این مشکل برطرف شود.
کم توانی ذهنی و بهره هوشی پایین کودک
به گفته این روان‌شناس، وقتی تمام عوامل تأثیر گذار بر یادگیری کودک و شرایط بیرونی برای او مهیا، بهره هوشی او کافی و مانعی نیز سر راه او برای فراگیری و آموزش وجود ندشته باشد و فقط در بعضی موضوعات درسی مشکل داشته باشد می‌توان متوجه نوعی نارسایی در آموزش و یادگیری و اختلال او در بعضی درس‌ها شد.
اما وقتی به طور کلی آموزش و فراگیری در هر زمینه‌ای برای کودک سخت و همچنین پیشرفت او نیز بسیار کند باشد می‌توان نتیجه گرفت که کودک بهره هوشی مناسبی ندارد و شاید دچار نوعی عقب ماندگی است که البته این موضوع حتماً باید با نظر متخصص و انجام آزمایش‌ها لازم مشخص شود.
مراحل تشخیص در خانه و مدرسه
دکتر دولت آبادی می‌گوید تشخیص دلیل وجود هر گونه مشکل در یادگیری موضوع بسیار مهمی است که باید هم درخانه و هم در مهدکودک و مدرسه آن‌ها را بررسی کرد. توجه داشته باشیم نارسایی‌هایی که در مدرسه شناسایی می‌شوند قابل اعتمادتر هستند. بنابراین والدین دراین خصوص می‌توانند نظر مربیان و معلمان کودک را هم جویا شوند.
در واقع مدرسه محیطی است که زودتر اختلالات کودک در آن مشخص می‌شود. مثلاً وقتی کودک مشکلی در نوشتن دارد که به اصطلاح به آن «نارسانویسی» گفته می‌شود در مدرسه به راحتی مشخص خواهد شد.
چون درست نوشتن مستلزم درست شنیدن و درک کردن چیزی است که باید نوشته شود. بنابراین می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد که ریشه بروزآن باید شناسایی و درمان شود.
به گفته این روان شناس، مراکزی هم برای تشخیص مطمئن اختلالات یادگیری از عقب ماندگی‌های ذهنی وجود دارندکه در صورت لزوم می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.