همشهری آنلاین - مریم قاسمی : حالا و در این روزها که تردد بیش از ۶ میلیون خودرو در خیابان‌های پایتخت به تصویری روزمره مبدل شده، می‌توان گفت مدیریت و نظارت بر این ابرشهر مستلزم لحاظ کردن اما و اگرهای بسیاری است، چراکه تنها یک گره کور ترافیکی کافی است تا ده‌ها خودرو مدت‌ها در ترافیک بمانند و دردسرهای مختلفی ایجاد کنند. حالا تهران پهنه‌ای وسیع و پیچیده است، با سیمای ساده دیروزش قابل‌قیاس نیست و حل کردن مشکلاتش نیازمند درک کردن درست همه این پیچیدگی‌هاست.
امروزه‌روز، بررسی و تحلیل وضعیت موجود ثابت می‌کند که راه‌اندازی مرکز نظارت تصویری و کنترل ترافیک و استفاده از تجهیزات الکترونیکی هوشمند، نسخه بی‌چون و چرای مدیران شهری برای نظارت بر خیابان‌های این ابرشهر است؛ نسخه‌ای که اگر تجویز نمی‌شد، معلوم نبود چه بر سر شهر و شهرنشینان می‌آمد.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
در گفت‌وگو با دکتر «محمد حیدری» معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار منطقه ۱۸ درباره وضعیت و تاثیرگذاری تجهیزات هوشمند ترافیکی در محدوده این منطقه پرسیدیم. او معتقد است امکانات و تجهیزات هوشمند در کاهش ترافیک در شبکه معابر و سایر معضلات شهری سهمی غیرقابل‌انکار دارد.
امروزه یکی از شایع‌ترین راه‌های تسهیل عبور و مرور شهروندان در معابر شهرمان استفاده از ابزارها هوشمند ترافیکی نظیر دوربین‌های نظارت تصویری در بزرگراه‌ها و خیابان‌هاست. چرا؟
چون بررسی دقیق و کارشناسی وضعیت تردد خودروها روی سیستم مانیتورینگ به ما کمک می‌کند که برای رفع گره‌های ترافیکی احتمالی، تسهیل و روان‌سازی عبور و مرور، جلوگیری از راهبندان و هدر رفتن وقت و انرژی شهروندان به‌موقع اقدام کنیم و بهترین تصمیم را بگیریم.
با توجه به اینکه این منطقه یکی از وسیع‌ترین مناطق تهران است و چند بزرگراه اصلی پایتخت از آن عبور کرده، آیا به نظر شما تجهیزات هوشمند ترافیکی کنونی کفاف مشکلات و پیچیدگی‌های ترافیکی‌اش را می‌دهد؟
باید در نظر داشت که تهران ۲۲ منطقه دارد و متولی نصب دوربین‌های نظارت تصویری در هر کدام از مناطق، مرکز کنترل ترافیک شهرداری تهران است. این مرکز هم بودجه محدودی دارد و زمان بسیاری طول می‌کشد تا در تمام معابر و بزرگراه‌های تهران دوربین نصب شود. از طرف دیگر تا چند سال قبل، سیستم دوربین‌ها آنالوگ بود، یعنی با استفاده از خطوط مخابراتی به مرکز کنترل ترافیک متصل می‌شد، اما در حال حاضر این سیستم‌ها تبدیل به سیستم دیجیتال شده است که با استفاده از شبکه فیبر نوری هدایت می‌شود. ایجاد شبکه فیبر نوری هم مقدماتی می‌خواهد که اکنون در بعضی جاها قابلیت ایجاد آن وجود ندارند.
چرا ؟
مثلا در برخی بزرگراه‌ها که هنوز نیاز به کارهای عمرانی دارد، به دلایل فنی نمی‌توان شبکه فیبر نوری داشت و دوربین‌های نظارت تصویری را افزایش داد، چون شبکه فیبر نوری یک کانال به عمق ۳۰ سانتی‌متر است که کنار محور اصلی بزرگراه حفاری می‌شود. اکنون هم دوربین‌های موجود در محدوده منطقه ۱۸ با سیستم وایرلس تصویرها را به مرکز کنترل ترافیک غرب تهران مخابره می‌کند.
در این منطقه تقاطع‌های شلوغ و پرتردد بسیارند. آیا شرایط لازم برای نصب تجهیزات هوشمند ترافیکی و نظارت تصویری در این جاها نیز وجود دارد؟
با توجه به درخواست کارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافیک، پلیس راهور و تایید آن توسط مسئولان کنترل ترافیک شهرداری تهران می‌توان تعداد دوربین‌های ترافیکی و نظارت هوشمند را افزایش داد. البته مرکز کنترل ترافیک در حال تجهیز تمام بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی مناطق به دوربین‌های نظارت تصویری است. اما این اتفاق قدم‌به‌قدم می‌افتد و همان‌طور که گفتم، زمان می‌برد.
تجهیزات ترافیکی هوشمند چطور بر عبور و مرور خودروها و میزان رفاه و آسایش شهروندان تاثیر مثبت می‌گذارد؟
دوربین‌های نظارت تصویری که در خیابان‌ها و بزرگراه‌های تهران نصب شده‌اند، در نوع خود منحصر به فردند و با ۲ نرم‌افزار کار می‌کنند که مهم‌ترین آن نرم‌افزار ثبت وقایع و حوادث ترافیکی است. این نرم‌افزار قابلیت ثبت ۸۸ معضل شهری را در آن واحد و لحظه‌ای دارد. این معضل‌ها از ترافیک، تصادف‌های خسارتی و جرحی، آتش‌سوزی و خرابی گاردیل آغاز می‌شود و آبگرفتگی، تراکم مسافران در ایستگاه‌های اتوبوس شهری و تاکسی و کمبود وسایل حمل و نقل عمومی را شامل می‌شود، به تعبیر دیگر، هر موردی که نظم ترافیکی شهر را برهم می‌زند، توسط دوربین‌های نظارت تصویری شناسایی و ثبت می‌شود. این معضل‌ها پس از ثبت و شناسایی به صورت یک بانک اطلاعاتی درمی‌آید و توسط مسئولان مستقر در مرکز کنترل ترافیک به مسئولان شهرداری منطقه ۱۸ و نهادهای مربوطه دیگر ابلاغ می‌شود.
بخش مهمی از فعالیت مرکز نظارت تصویری و کنترل ترافیک، اطلاع‌رسانی درباره ترافیک خیابان‌ها، بزرگراه‌ها و نقاط حادثه‌خیز به شهروندان است. این اطلاع‌رسانی چگونه انجام می‌شود؟
تمام اطلاعاتی که در سیستم ثبت وقایع وجود دارد، برای رادیو پیام، استودیو صدای شهر و نمایندگان ۲۲ سازمان شهری ارسال می‌شود و آنها این اطلاعات را به مخاطبان منتقل می‌کنند. همچنین تابلوهای متغیر خبری که در منطقه ۱۸ نصب شده است، اطلاعات و اخبار مهم را برای شهروندان به نمایش می‌گذارند. البته امکان ارتباط مستقیم شهروندان هم با مرکز کنترل ترافیک غرب تهران وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای این مرکز برای نظارت بر خیابان‌ها و کنترل نظم ترافیکی تقاطع‌ها، تجهیزات ترافیکی هوشمند است. اکنون در چهار پهنه از شهر تهران دوربین‌های نظارت تصویری به کمک تسهیل ترافیک شهر و افزایش رفاه و امنیت عبور و مرور شهروندان آمده است.
کمی هم درباره تقاطع‌های هوشمند در شهر توضیح می‌دهید؟
تقاطع هوشمند به تقاطعی می‌گویند که چراغ راهنمایی‌اش توسط سنسورهایی که در کف زمین تعبیه شده است، تعداد خودروهای عبوری را اندازه‌گیری می‌کند و بر اساس نرم‌افزاری که در آن نصب شده است، زمان لازم برای قرمز و سبز شدن را به چراغ راهنمایی و رانندگی تقاطع منتقل می‌کند. اهمیت تقاطع‌های هوشمند و تأثیری که بر کنترل ترافیک می‌گذارد، به مراتب در حد و اندازه دوربین‌های نظارت تصویری است. در واقع هوشمند شدن تقاطع‌های پرتردد این منطقه کمک بسیاری به کاهش ترافیک و روان شدن حرکت خودروها می‌کند. اکنون ۴ تقاطع منطقه ۱۸ به سیستم هوشمند مجهز شده و شرکت کنترل و ترافیک شهر تهران در نظر دارد تعداد تقاطع‌های هوشمند را در آینده افزایش دهد.
تکلیف تقاطع‌های غیرهوشمند چه می‌شود؟
مدت زمان چراغ راهنمایی و رانندگی در این نقاط ثابت است، مگر اینکه ماموران راهور در محل حضور داشته باشند و با توجه به حجم تردد خودروها و وضعیت ترافیک محل اقدام کنند و کنترل این تجهیزات را به دست گیرند و زمان آن را با توجه به شرایط تغییر دهند.
قطع شدن برق، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که می‌تواند در سیستم خدمات‌رسانی هوشمند ترافیکی اختلال ایجاد کند. مرکز کنترل ترافیک چطور از عهده این مشکل برآمده است؟
بعضی از چراغ‌های راهنمایی و رانندگی شهر تهران به برق اضطراری مجهزند. سیستم برق اضطراری یا (ups) قابلیت ذخیره برق را تا ۳ ساعت دارد و مشکل قطع برق را حل می‌کند. البته اکنون هم کارشناسان راهور مستقر در این منطقه، در زمان قطعی برق، در چهارراه‌های پرتردد حضور دارند و ترافیک را کنترل می‌کنند.
به نظر شما آیا تجهیزات هوشمند توانسته به طور کامل مشکلات ترافیکی این محدوده از شهر تهران را حل کند؟
خیر. تجهیزات و سیستم‌های هوشمند به‌تنهایی قادر به حل همه مشکلات ترافیکی نیستند، بلکه فقط به مدیریت بهتر کمک می‌کنند. عوامل مختلفی در ترافیک تأثیر دارند؛ از تصادف گرفته تا آبگرفتگی خیابان، نقص فنی خودروها و مسائل دیگر. معضل ترافیک تهران پیچیدگی‌های خاصی دارد و نمی‌توان با مجهز کردن خیابان‌هایش به دوربین‌ها و تقاطع‌های هوشمند امیدی به حل کامل مشکلات آن داشت، اما این تجهیزات ترافیکی در مدیریت و نظارت بر مناطق نقش قابل توجهی دارند. البته عملکرد این سیستم‌های هوشمند ترافیکی هم گاهی اوقات با مشکلاتی مواجه می‌شود. مثلاً در تقاطع‌های هوشمند، سنسورهایی قبل از خط عابر پیاده نصب شده است که تعداد خودروهای عبوری را اندازه می‌گیرد، اما اگر خودروها روی خط عابر پیاده بایستند، این سنسورها کار نمی‌کنند و کل برنامه سیستم به هم می‌ریزد، بنابراین رعایت فرهنگ ترافیک توسط شهروندان هم نکته مهمی است که نباید نادیده گرفته شود.
طبق آماری که معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری منطقه ۱۸ از حوادث رانندگی ثبت‌شده در دوربین‌ها ارائه می‌دهد، مشخص می‌شود که چرا شهرداری تهران ۱۰ سال قبل تصمیم گرفت، اولین مرکز کنترل ترافیک را در این پهنه راه‌اندازی کند.
درست متوجه شدید. بزرگراه آزادگان به عنوان یکی از شریان‌های اصلی ارتباطی تهران و همین‌طور حادثه‌خیزترین محور، در محدوده جنوب غرب پایتخت قرار گرفته و این حادثه‌خیز بودن ضرورت افزایش و تقویت دوربین‌های نظارت تصویری را بیش از پیش روشن می‌کند.
کمی درباره مرکز نظارت تصویری و کنترل ترافیک منطقه ۱۸ صحبت کنید.
این مرکز با فعالیت شبانه‌روزی، امکان نظارت دقیق و لحظه‌به‌لحظه بر ترافیک تمام نقاط شهر را فراهم کرده است. چون در محدوده منطقه ۱۸ ورودی و خروجی‌های بسیاری وجود دارد و در شبانه‌روز تعداد زیادی خودرو از این معابر به شهر وارد و یا از آن خارج می‌شوند، وجود مرکز نظارت در این منطقه بی‌تردید در بهبود وضعیت ترافیکی و تسهیل تردد خودروها بسیار تأثیرگذارا است. اغلب این نقاط، علاوه بر دوربین‌های هوشمند نظارت تصویری، به سیستم ثبت وقایع و تقاطع‌های هوشمند هم مجهز است. ترافیک تهران به دلیل ویژگی‌هایش، باید لحظه‌به‌لحظه کنترل شود و این مهم در شهر بزرگی مانند تهران جز با ایجاد مراکز کنترل ترافیک و تفویض اختیارات به مناطق امکان‌پذیر نیست. چون هر حادثه‌ای که در شهر تهران رخ می‌دهد، آثار ترافیکی آن نه‌تنها محل حادثه، بلکه منطقه وسیعی از شهر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل، رسیدگی به حوادث در کوتاه‌ترین زمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مرکز کوچک‌ترین مشکلات نیز از دید کارشناسان پنهان نمی‌ماند تا با مدیریت بهتر و دقیق‌تر و اتخاذ تدابیر لازم، با سرعت بیشتری برای کاهش ترافیک در شهر تهران اقدام شود.
گویا این دوربین‌ها هر معضلی را که باعث کند شدن مسیر عبوری خودروها می‌شود ثبت می‌کنند و در اختیار مسئولان قرار می‌دهند!
همان طور که قبلا اشاره کردم، مرکز نظارت تصویری و کنترل ترافیک منطقه با بیش از ۲۲ نهاد و ارگان به‌طور مستقیم و غیرمستقیم ارتباط دارد که یکی از این نهادها، معاونت خدمات شهری و محیط زیست شهرداری است. به ویژه اینکه در این فصل، معضل آبگرفتگی در زمان بارندگی و بارش باران و برف و یخ‌زدگی باعث بروز حوادث و ترافیک در گذرگاه‌ها می‌شود و این اطلاعات باید توسط نمایندگان مستقر در مرکز کنترل ترافیک به شهرداری منطقه ۱۸ ابلاغ شود تا خیلی سریع برای رفع مشکل و باز شدن مسیر اقدام کنند. به تعبیر دیگر «مرکز نظارت تصویری و کنترل ترافیک» حکم شهر کوچکی را دارد که در آنجا با همفکری کارشناسان مربوطه مشکلات ترافیکی یکی پس از دیگری برطرف می‌شود.
کارشناسان عقیده دارند عوامل مختلفی در ایجاد ترافیک شهر سهم دارند که یکی از آنها تراکم مسافر در خیابان‌هاست. در این زمینه مرکز نظارت تصویری و کنترل ترافیک چگونه ایفای نقش می کند؟
این‌گونه مشکلات با حضور نماینده اتوبوسرانی و تاکسیرانی منطقه ۱۸ در مرکز کنترل ترافیک رصد و در مرحله بعد برای رفع آن اقدام می‌شود. زمانی که تراکم مسافران به دلیل کمبود اتوبوس باشد و این معضل در دید دوربین‌های نظارت تصویری قرار گیرد، موضوع فوری توسط بیسیم به مسئولان ویژه گشت اتوبوسرانی مخابره و اتوبوس‌های کمکی به محل تراکم مسافران اعزام می‌شوند. یکی از موارد دیگر که ممکن است به ترافیک منجر شود، خراب شدن اتوبوس‌ها در زمان جابه‌جایی مسافران است. در این زمان هم پس از مخابره مشکل به مسئولان گشت، اقدامات لازم برای انتقال اتوبوس خراب به تعمیرگاه و پارکینگ و باز شدن مسیر انجام می‌شود.
وقتی زنگ اورژانس به صدا درمی‌آید و امدادگران برای نجات جان انسان‌ها فراخوانده می‌شوند، ثانیه‌ها باارزش و زمان گوهر نابی می‌شود در دستان ناجیان اورژانس. اما بارها پیش آمده که اورژانس برای رسیدن به محل ماموریت در ترافیک به بن‌بست می‌خورد و راهی برای عبور پیدا نمی‌کند. در این باره چه صحبتی دارید؟
نماینده اورژانس از ساعت‌های اولیه صبح تا اواخر شب در این مرکز حاضر می‌شود و با رصد خیابان‌ها و بزرگراه‌ها مسیرهای مستقیم و بدون ترافیک را با استفاده از بیسیم به اطلاع ناجیان اورژانس می‌رساند. گاهی شرایط خدمات امدادی در خیابان‌های منطقه ۱۸ به‌ویژه در ساعات اولیه صبح و شب دشوار می‌شود. به همین دلیل، در این زمان دریافت و انتقال اطلاعات ترافیکی درباره مسیرها و راه‌های آرام و بدون ترافیک اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مسئولیت انتقال این اطلاعات بر عهده نیروهای مستقر در مرکز کنترل ترافیک است. اکنون ارتباط خوبی میان مرکز کنترل ترافیک و اورژانس تهران برقرار شده و حتی اخبار تصادفات جرحی در خیابان‌ها قبل از آنکه توسط شهروندان به اطلاع نیروهای اورژانس برسد، با دوربین‌های نظارت تصویری رصد و کارشناس مرکز بلافاصله برای اعزام نیرو با اورژانس تماس می‌گیرد.
گاهی ماموران راهور برحسب ضرورت، چراغ راهنمایی و رانندگی در چهارراه‌ها را برای عبور ماشین اورژانس سبز می‌کنند. البته باید گفت که هنوز در این زمینه چنان که شایسته است فرهنگسازی نشده و برخی شهروندان بدون توجه به مسئولیت امدادگران که نجات جان انسان‌هاست، راه عبور ماشین‌های اورژانس را سد می‌کنند و امکان حرکت سریع‌تر و آسان‌تر را از آنها سلب می‌کنند.
از صحبت‌های شما این‌طور بر می‌آید که دوربین‌های نظارت تصویری، برگ برنده‌ای در دستان مدیران شهری است تا از ریز و درشت آنچه در خیابان‌های شهرمان اتفاق می‌افتد، باخبر شوند. درباره ماموریت‌هایی که سازمان آتش‌نشانی در شهر انجام می‌دهد هم همین‌طور است؟
این سازمان هم در مرکز کنترل ترافیک شهر تهران نماینده دارد تا در زمان بروز حادثه در کمترین زمان ممکن به محل اعزام شوند. یکی از معضلات اساسی ماموران آتش‌نشانی در رسیدن به محل حادثه، ترافیک است. متأسفانه این معضل به‌ویژه در اوایل صبح و بعدازظهرها بیشتر خودنمایی می‌کند و باعث می‌شود شدت حادثه و ضرر و زیان ناشی از آن بیشتر شود.
در زمان نیاز، مسیرهای خلوت توسط مسئولان مرکز کنترل ترافیک به اطلاع نماینده آتش‌نشانان می‌رسد و نماینده هم با استفاده از بیسیم، این مسیرها را به اطلاع گروه اعزام‌شده به محل حادثه می‌رساند تا از اتلاف وقت جلوگیری شود.
به عنوان سوال آخر، وجود دوربین‌های نظارت تصویری در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها برای نهادها و سازمان‌های مختلف مانند آتش‌نشانی و شهرداری و اورژانس و نهادهای دیگر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و قدرت نظارتی آنها را بر حوزه مدیریتی‌شان بیشتر می‌کند. اما به نظر می‌رسد این اهمیت برای پلیس راهور و راهنمایی و رانندگی دوچندان است.
دوربین‌های نظارت تصویری حکم چشم پلیس راهور را در منطقه ۱۸ دارد. این دوربین‌ها کمک زیادی به مدیریت ترافیک بزرگراه‌ها و خیابان‌ها کرده و به کارها سرعت می‌بخشد. مثلا ثبت تخلفات رانندگی مهم‌ترین کارکرد این دوربین‌هاست که راه هر عذر و بهانه‌ای را برای رانندگان می‌بندد، چون تمام تخلفات، از سبقت غیرمجاز و سرعت بالا گرفته تا توجه نکردن به علائم راهنمایی و رانندگی، را در حافظه خود ثبت می‌کند و بر مبنای آن و بلافاصله برگ جریمه توسط عوامل راهور که در مرکز اصلی کنترل ترافیک مستقر هستند، از طریق پیامک به متخلفان می‌رسد. علاوه بر این، مشاهده و ضبط نقاطی که گره‌کور ترافیکی دارند، یکی دیگر از کارکردهای این دوربین‌ها را نشان می‌دهد. در این زمان پیام آن توسط مسئولان مستقر در مرکز به اطلاع پلیس راهنمایی و رانندگی می‌رسد و ماموران راهور فوری به محل حادثه اعزام می‌شوند.