همشهری آنلاین_ گروه شهری: پیاده‌راه سازی در معابر پرتردد به خصوص در بافت تاریخی تهران، یکی از آرزوها و برنامه‌های مدیران شهری در همه ادوار مدیریت شهری پس از انقلاب بوده است، ایده‌ای که در سال ۱۳۸۷، محمد باقر قالیباف، شهردار وقت تهران قدم جدی برای تحقق آن برداشت و بخشی از خیابان ۱۵ خرداد در محدوده بازار تهران را پیاده راه کرد. او در این باره گفته بود: « همه کشورهای دنیا تجربه آن را دارند که مراکز قدیمی شهر و در واقع ارگ قدیم و مرکز اصلی شهر را به عنوان میراث فرهنگی نگهداری کنند و در عین حال که مردم در آن زندگی و تجارت می‌کنند، بهترین ساعات تفریح و استراحت خود را در آن می‌گذرانند. در نگاه کلی قصد داریم بخش قدیمی شهر را بازسازی و نگهداری کنیم تا بدین وسیله پیاده بر سواره تقدم یابد.»
این ایده به مرور زمان با هدف آرام‌سازی، توسعه گردشگری و ارتقای انضباط شهری در بافت قدیمی شهر تقویت شد و طی آن برخی از معابر مانند خیابان باب همایون، ناصرخسرو، سی تیر، باغ سپهسالار و.... سنگفرش شدند تا در اولین گام، قلب تهران در قالب «پیاده راه سازی»، هویت گردشگری و پیاده محور به خود گیرد. طبق اعلام معاونت وقت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، ۸.۵ کیلومتر از معابر اصلی تهران تا پایان دوره مدیریت قالیباف پیاده راه شدند.
استقبال نسبی شهروندان تهرانی از این طرح باعث شد که شهرداری تهران بدنبال توسعه این ایده در نقاط دیگر هم بیفتد اما به دلایل مختلف از جمله نبود پشتوانه کارشناسی در بحث ترافیک و یا عدم توسعه حمل و نقل عمومی در این معابر، این پویش شهری ابتر ماند و حتی در برخی معابر مانند خیابان ۱۷ شهریور با موج اعتراضی شهروندان به خصوص کسبه همراه شد.
چهارراه مخبرالدوله، میدان بهارستان، چهارراه سیروس و چهارراه سرچشمه از معابری بودند که در نوروز سال ۱۳۹۶، شهرداری تهران اقدام به سنگفرش کردن آن کرد. سعادتی، قائم مقام وقت شهردار منطقه ۱۲ تهران در یازدهم فروردین آن سال گفته بود که ۱۲۰ کارگر و ۴۰ بنا سه شیفته در حال سنگفرش کردن این چهار معبر هستند. مهدی چمران، رئیس وقت شورای شهر تهران نیز از پیاده‌راه سازی این چهار محدوده دفاع کرده و گفته بود: « شهرداری در فازهای مختلف نسبت به ارتقاء سطح کیفی زندگی در این منطقه اقدام کرد و در میدان بهارستان و اطراف آن نیز در ابتدا بهبود نمای میدان را در دستور کار قرار داد و حالا سعی دارد که با سنگ فرش کردن خیابان‌ها نسبت به روان و آرام‌سازی ترافیک و حرکت‌خودروها اقدام کند که با آرامش بیشتری مردم در این میادین حرکت کنند.»
حالا ۵ سال از پیاده راه سازی این چهار معبر پرترافیک که در محدوده تجاری تهران واقع شده‌اند، می‌گذرد اما نه تنها این محدوده‌ها تبدیل به مکانی برای تفریح و پیاده‌روی عابران نشده، بلکه باعث آزار و اذیت آنها، کاسبان این محدوده‌ها و البته رانندگان خودروها شده است و سوال جدی شهروندان این است که چرا میلیاردها تومان اعتبار در شهر باید صرف شود تا این سنگفرش‌ها زیر چرخ خودروها بروند و تازه صدای لق شدنشان، به آلودگی صوتی تبدیل شود؟
آلودگی صوتی سنگ‌هایی که لق شدند
یکی از کسبه محدوده میدان بهارستان در این باره به همشهری آنلاین می‌گوید: «این سنگفرش‌ها از نظر ظاهری زیبا هستند و صبح‌های زود و آخر شب که تردد خودرو به صفر می‌رسد، میدان زیباست اما از ساعتی که شهر بیدار می‌شود و خودروها در این محدوده حرکت می‌کنند، تحمل صدای کمک فنر خودروها و سنگ‌های بی‌شماری که لق شده‌اند، سخت است. شاید باورتان نشود ولی این صدا همیشه در گوش من است و باعث بیماری‌ام شده و گوشم درست نمی‌شنود. سر شب آنقدر این صدا زیاد است که سرسام می‌گیریم. بارها به شهرداری ناحیه گفتیم که تکلیف این وضعیت را روشن کنید اما کسی پاسخگو نیست.»
وحید، در محدوده چهارراه مخبرالدوله، ساندویچ فروشی دارد، او هم از آلودگی صوتی که ناشی از تردد خودروها روی سنگفرش خیابان است، شاکی است. « واقعا کلافه می‌شویم. هر اتوبوسی که رد می‌شود انگار یک تانک رد شده، انقدر صدای اصطحکاک سنگ‌ها با لاستیک ماشین‌ها توی سرمان است که مریضی اعصاب گرفتیم. وقتی باران بیاید که بدتر هم می‌شود، ماشین‌ها سر می‌خورند و بوی لنت ترمز کل محوطه را بر می‌دارد. اگر پیاده‌راه می‌شد باز یک چیزی ولی الان زیر پای ماشین‌ها را سنگفرش کرده‌اند که چه؟ اینجا اصلا عابر پیاده در الویت نیست که بتواند از مزایای سنگفرش شدن استفاده کند.»
موسیقی فالش خودروها بر روی سنگفرش‌ها
ماشین‌ها از خیابان جمهوری که وارد میدان می‌شوند، انگار یک گروه موسیقی مبتدی و تازه‌کار فالش می‌زنند، وضعیت تاکسی‌های فرسوده از همه بدتر است و انگار تمام اجزای خودرو با هم به صدا در می‌آید. یاشار بیرانوند، راننده خطی تاکسی از این وضعیت گلایه دارد و با بی‌حوصلگی می‌گوید: « یعنی این نماینده‌های مجلس یا مسئولان شهرداری از اینجا رد نمی‌شوند که ببیند چه وضعیتی است؟ تمام تاکسی‌ها که از این مسیر عبور می‌کنند، جلوبندی‌شان نابود شده، از بس که سطح ناهموار است و ماشین بالا و پایین می‌شود. خوب اگر قرار بود پیاده‌راه باشد چرا در همه این سالها تمامش نکردید و اگر قرار بود خیابان باشد چرا سنگفرش کردید؟ این وضعیت شترمرغ طور چیست که به مردم تحمیل شده؟ دائم باید خرج جلوبندی ماشین کنیم از بس در این سه چهارراه و میدان بهارستان روی این سنگ‌ها ماشین لرزیده.»
حسین هم که پیک موتوری در همین محدوده است، همین نظر را دارد. « این سنگ‌ها دشمن چرخ هستند، سالی چند بار لاستیک را باید عوض کنم چون سر بعضی از آنها شکسته و تیز شده و چرخ را پنچر می‌کنند. خوب حالا که نتوانستند اینجا را پیاده‌راه کنند، لااقل این سنگ‌ها را جمع کنند تا خسارتی به مردم وارد نشود. فقط قشنگی که ملاک نیست، کاربری هم مهم است. اصلا در این شلوغی و ترافیک مگر می‌شود قدم زد؟»
شهروندی پیدا نمی‌شود که از این ایده ناتمام در این چهار معبر راضی باشد. همه گلایه دارند از اینکه چرا معابر پرتردد و پرترافیک را برای پیاده‌راه سازی سنگفرش کردند در حالیکه مسیر جایگزینی برای تردد خودروها نداشتند؟
مونا جاروردی، یکی از شهروندانی است که در این محدوده زندگی می‌کند، او می‌گوید: « معلوم است که در زمان اجرای طرح، ایده به طور کامل کارشناسی نشده بود و فقط می‌خواستند از لحاظ بصری، خیابان را مانند شهرهای رم یا استانبول شکیل کنند، در حالیکه آنها محدوده‌های جایگزین برای تردد خودرو گذاشتند و واقعا این مسیرها پیاده‌راه برای گردشگران و شهروندان است. الان این سنگفرش‌ها فقط سر و صدای زیاد تولید می‌کنند بدون اینکه از کاربری اصلی‌شان استفاده شود.»
جالب اینکه این طرح در معابر دیگری مانند باغ سپهسالار با استقبال شهروندان و کسبه روبرو شده و آنها رضایت دارند اما در معابر دیگر صدای همه را در آورده است. حسین یکی از کفش‌فروشان سپهسالار در این باره می‌گوید: « بعضی‌جاها مانند باغ سپهسالار یا باب همایون و ناصرخسرو واقعا این طرح خوب بود و باعث آرامش عابران و کسبه شد. الان هیچ مغازه‌داری در باغ از این طرح ناراضی نیست اما مثلا در میدان بهارستان چون بلاتکلیف ماند فقط باعث عصبانیت مردم شده است.»
قرار نبود این مسیرها پیاده‌راه شود
زینب عبادی، معاون حمل نقل و ترافیک شهرداری منطقه ۱۲ تهران در گفتگو با همشهری آنلاین درباره وضعیت این معابر گفت: از ابتدا هم قرار نبود که این مسیرها پیاده‌راه شوند و در جهت آرام‌سازی و به عنوان ابزار کاهنده سرعت خودروها سنگفرش شدند. به خصوص در چهارراه‌هایی مانند مخبرالدوله که وسعت بالایی دارند و تردد خودروها با سرعت بالا صورت می‌گرفت، این کار را کردند که تردد عابران راحت‌تر صورت گیرد.
او با بیان اینکه تمام این معابر عملکرد سواره‌رو دارند و برای عابران پیاده نیستند، گفت: در کل دنیا تغییر رویه روسازی چنین معابری برای کاهش سرعت خودروها صورت می‌گیرد اما بحث ترمیم دائم این سنگ‌ها هست که باید صورت گیرد تا لق نشوند. الان این کار صورت می‌گیرد اما مانند ترمیم آسفالت نیست و به همین علت خودروها در برخی از این معابر به مشکل برخوردند.
معاون حمل نقل و ترافیک شهرداری منطقه ۱۲ گفت: باید معاونت عمرانی به صورت مستمر این معابر را بهسازی کند تا مشکل آلودگی صوتی و آسیب‌هایی که به خودروها وارد می‌شود کاهش یابد. البته ما این موضوع را با آنها در میان گذاشته‌ایم.
عبادی درباره بازگشایی بخشی از مسیر پیاده‌راه میدان امام خمینی تهران هم گفت: ۲۵ متر از عرض این میدان پیاده‌راه شده بود که ۱۲ متر آن را برای خودروها بازگشایی کردیم و ۱۳ متر دیگر را برای تردد عابران پیاده باقی گذاشتیم.