همشهری آنلاین - بهاره خسروی : در دل خانه مهربان جاذبه دیداری نوستالژیک با مرور روح زندگی قاجاری انتظار شما را می کشد. داستان تغییر حال و هوای این خانه زیبای تاریخی را بخوانید.
خواندنی تهران را در اینجا دنبال کنید
از محبعلیخان خلج تا خانواده مهربان
محبعلیخان خلج، فرستاده فتحعلی‌شاه به دربار عثمانی بود تا نقشه‌های روسیه را خنثی کند و مزد این خدمت، خانه‌ای زیبا در محله عودلاجان شد. در واقع، نخستین مالک خانه مهربان، این مرد قاجاری بود. اما در نقشه‌ای که عبدالغفار نجم‌الدوله، معلم ریاضی دارالفنون، از تهران کشید این خانه زیبا را به امینه اقدس، سوگلی ناصرالدین‌شاه، نسبت داده است.
حالا امینه اقدس که بود؟ او زنی بود از طبقه روستاییان که ابتدا به‌عنوان کنیز راهی دربار قاجار شد اما خیلی زود توانست در دل شاه جا باز کند و پله‌های‌ترقی را در میان همه حسادت‌ها و کینه‌توزی‌ها طی کند به نحوی که به واسطه دقتش و اعتمادی که شاه به او داشت، صندوق‌خانه جواهراتش را به او سپرد.
این خانه زیبا چند دست چرخید تا در نهایت به فردی به نام حسین مهربان و همسرش رسید. این زوج هم خانه‌شان را سال‌ها وقف خانه سالمندان کهریزک کردند و زیرزمین آن محلی برای بسته‌بندی کمک‌های مردمی بود.
سقفی با چوب‌های صندل
خانه مهربان در زمینی به مساحت ۹۰۰مترمربع با زیربنای ۵۳۰مترمربع در دو طبقه ساخته شده است. خانه دارای یک زیرزمین در طبقه اول و دو حیاط در بخش‌های شمالی و جنوبی است. از طریق پله‌های حیاط می‌توان سر از زیرزمین درآورد. به کار رفتن عناصری مانند گچبری‌ها، طاق‌نماهای هلالی، گره‌چینی آجری و چوبی، زیبایی این بنا را دوچندان کرده است.
در بنای این خانه از مصالحی همچون سنگ و چوب استفاده شده است. دیوارهای خانه خشتی است و سقف آن از چوب بسیار ارزشمند صندل ساخته شده که بسیار سبک است. وجود ایوانی بزرگ مشرف به حیاط و حوضی زیبا در میانه حیاط به این بنا جلوه‌ای خاص داده است. این خانه دارای بخش‌های شاه‌نشین، اتاق زمستانی، سرداب، کرسی‌خانه، دو اتاق مهمان‌پذیر، بهارخواب و ایوان جنوبی است. شهرداری خانه مهربان را اوایل دهه ۹۰ خرید و اکنون در اختیار اداره بافت‌های تاریخی شهرداری تهران است.