همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: درد دندان یکی از ناتوان کننده‌ترین دردهایی است که اغلب آن را تجربه کرده‌ایم و گاهی به گونه‌ای بوده که حتی بر عملکردهای معمولی و روزانه ما نیز تأثیر گذار بوده و ما را راهی دندانپزشک کرده است؛ جایی که اغلب تا زمانی که دردهای ناگهانی غافلگیرمان نکند مراجعه به آن راه تعویق می‌اندازیم.
در واقع درمان دردهای مزمن دندان؛ علاوه براینکه زمان بر است، هزینه زیادی دارد و همچنین بیمار هم ناچار به تحمل درد بیشتری خواهد بود. بنابراین بهترین کار مراجعه به موقع به دندانپزشک است.
همپوشانی دردهای دندان با دردهای دیگر
دکتر الناز موسوی خونساری، متخصص درمان ریشه و فلوشیپ دردهای فکی صورتی در مورد چگونگی تشخیص دردهای مربوط به دهان و دندان و راه‌های مقابله با آن می‌گوید: «تشخیص عامل ایجاد دندان درد، اولین گام درمان و از بین بردن درد است. به همین خاطر می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین مراحل درمان به حساب می‌آید.
تشخیص شامل معاینات بالینی، تهیه عکس و رادیوگرافی از دندان مربوط است. حتی اگر دندانپزشک بتواند دندان عامل ایجاد درد را تشخیص دهد و درمان کند؛ اما ممکن است بسیاری از دردهای دیگر، دندان درد را تقلید کنند؛ در حالی که عامل ایجاد درد هم دندان نباشد. »
توجه داشته باشیم دردهای زیادی می‌توانند با دندان درد همپوشانی داشته باشند. در نتیجه دردهای سر و صورت به دو گروه؛ درد با منشأ دندانی و درد با منشأ غیر دندانی تقسیم می‌شوند.
دردهایی با منشأ دندانی
به گفته دکتر موسوی، در بیشتر موارد دردهای معمولی و شایع، عامل خرابی دندان پوسیدگی است. البته عوامل زیادی در ایجاد و تسریع پوسیدگی دندان نقش دارند که می‌توان به رژیم غذایی، نوع بزاق و میزان آن، ژنتیک و کیفیت بهداشت دهان و دندان اشاره کرد.
از دیگر دلایل دردهایی با منشأ دندانی نیز می‌توان به ضربه‌ها و آسیب‌هایی که باعث شکستگی یا از دست رفتن حیات دندان می‌شوند اشاره کرد.
البته سلامت لثه و بافت پوشاننده دندان نیز اهمیت زیادی دارد؛ طوری که وقتی این مناطق در دهان دچار التهاب می‌شوند می‌توانند بر سلامت دندان نیز تأثیر مستقیم داشته باشند.
دردهایی با منشأ غیر دندانی
موسوی می‌گوید تشخیص دردهایی با منشأ غیر دندانی کمی متفاوت از گروه قبلی است و برای دندانپزشکان چالش برانگیز خواهد شد. چون با وجود اینکه بیمار دندان درد دارد ولی گاهی باید عامل آن را در جای دیگری یافت. بنابراین تا زمانی که عامل اصلی درد درست تشخیص داده نشود نمی‌تواند درمان شود.
این دردها معمولاً شامل سردرد، دردهای عضلات جونده و مفصل فکی، سینوزیت، ویروس‌ها، بیماری‌های قلبی عروقی و دردهای ناشی از اختلالات عصبی هستند.
سردرد و نزدیکی آن با دندان درد
میگرن یکی از شایع‌ترین انواع سردرد است که گاهی می‌تواند باعث ایجاداحساس درد در ناحیه دندان هم بشود. این درد اغلب منتشر شونده است که گاهی تا ۷۲ ساعت هم ادامه خواهد داشت.
در این گونه بیماری‌ها اغلب بیماران تاریخچه‌ای از سردردهای قبلی را گزارش می‌کنند که نشانه‌های آن هم معمولاً حالت تهوع، تحریک پذیری به نور، استشمام بو و صداست. البته بررسی سوابق پزشکی بیمارنیز در این گونه موارد به تشخیص درست بیماری کمک خواهد کرد.
دردهای عضلات جونده و مفصل فکی شامل درد مبهم ناحیه صورت، حساسیت به لمس یک یا چند عضلهٔ جونده و محدودیت یا انحراف فک پایین هنگام باز شدن دهان است.
همچنین علائم می‌توانند شامل دندان قروچه و فشار دادن دندان‌ها هنگام خواب باشند که بیمار معمولاً با شکایت از درد دندان به دندانپزشک مراجعه می‌کند.
توجه داشته باشیم تشخیص اشتباه این گونه دندان دردها می‌تواند منجر به درمان‌های غیر مؤثر همچون عصب کشی یا کشیدن دندان شود؛ ضمن آنکه مشکل اصلی بیمار هم برطرف نخواهد شد.
درد با منشأ سینوس
دکتر موسوی می‌گوید دندان درد با منشأ غیر دندانی اغلب هنگام ابتلا به سینوزیت و سرماخوردگی شایع است. نشانه‌های درد نیز بسیار شبیه آبسه دندان است. یعنی درد به صورت ضربان دار در ناحیه دندان‌های آسیای فک بالا حس می‌شود.
در این عارضه ابتدا شرایط دندان‌ها بررسی می‌شود و در صورت سلامت آن‌ها بیمار باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کند. علت درد به نزدیکی ریشه دندان‌های آسیای فک بالا به حفره‌های سینوسی مربوط می‌شود.
در واقع تجمع خلط در حفره سینوس باعث وارد شدن فشار به اعصاب دندان و تحریک آن‌ها می‌شود. نشانه دیگر تشخیص دردهای سینوزیتی، احساس پر بودن و سنگینی گونه‌ها هنگام خم کردن یا پایین آوردن سر است.
ویروس‌ها
به گفته این دندانپزشک گاهی ابتلا به بعضی ویروس‌ها مانند ویروس تبخال یا زونا هم می‌تواند دردهایی در مسیر عصب صورت ایجاد کند که احساسی مانند دندان درد را به دنبال دارند. در صورتی که عامل ایجاد آن به عصب گیری مشترک دندان بر می‌گردد.
این دردها معمولاً خود محدود شونده هستند و اگر درمان دارویی انجام نشود پس چند هفته از بین خواهند رفت.
بیماری‌های مهاجر قلبی عروقی
به طور معمول دردهای مربوط به قلب دردهایی هستند که بیمار هنگام عصبانیت و ناراحتی احساس فشار بر قفسه سینه می‌کند یا دست چپ یا راست او درد می‌گیرد. اما گاهی بعضی دردهای مربوط به عوارض قلبی بر خلاف تصور در نزدیکی قلب و قفسه سینه حس نمی‌شوند که به آن‌ها دردهای مهاجر گفته می‌شود.
ایسکمی قلبی (بیماری‌های عروق کرونر) و آنژین صدری نیز از رایج‌ترین علل دندان درد با منشأ غیر دندانی هستند که در بیماران قلبی و عروقی دیده می‌شود. در واقع نرسیدن اکسیژن کافی به ریه‌ها باعث تشدید فشار در گردن، گوش، فک پایین و گلو می‌شود. بنابراین بیمار دچار دندان درد نیز می‌شود. البته گاهی نیز بیمار احساس بغض در گلو و درد در ناحیه دندان‌های فک تحتانی دارد.
دردهای ناشی از اختلالات عصبی
دکتر موسوی می‌گوید نام دیگر دردهای ناشی از اختلال عصب، نورالژی است. نورالژی معمولاً مربوط به عصب زوج پنجم (عصب سه قلو) می‌شود. احساس این درد نیز به صورت تیز، خنجری و شبیه شوک الکتریکی است.
شروع این گونه دردها ناگهانی و کوتاه مدت است. اما سریع بهبود پیدا می‌کنند. حملات نیز معمولاً تکرار شونده هستند و بیماران دوره‌های بدون درد را هم تجربه می‌کنند که معمولاً طولانی مدت هم هست.
در این گونه بیماری‌ها اصولاً نقطه تحریکی وجود دارد که با لمس آن درد ایجاد می‌شود. برای مثال اگر نقطه تحریک روی لثه باشد، ممکن است بیمار هنگام زدن مسواک یا خوردن غذا احساس درد درناحیه دندان‌هایش هم بکند. هنگام بروز این نوع دردها بیمار باید به نورولوژیست، جراحان فک و متخصصان دردهای سر و صورت مراجعه کند.
ضمن آنکه گاهی تومورهای بدخیم نیز با حمله به اعصاب و بافت‌های دهانی می‌توانند عامل ایجاد دردهای دندانی باشند.