همشهری آنلاین - زهرا بلندی: در سال ۱۲۶۷ هجری قمری وقتی به دستور ناصرالدین‌شاه و میرزا تقی‌خان امیرکبیر قلعه ارگ را تعمیر کردند، در بیابان‌های شمالی اطراف آن غرفه‌هایی برای توپ و توپچی‌ها ساختند و با انتقال میدان توپخانه به آنجا از آن پس آن محل میدان توپخانه نامیده شد. کار ساخت میدان ۱۰سال به درازا انجامید و در سال ۱۲۹۴ قمری، به نوشته اعتمادالسلطنه در کتاب مآثروالاثار، پایان گرفت.
قصه‌های تهران را اینجا دنبال کنید
در پایین‌دست این میدان، مکانی برای نگهداری اسلحه و مهمات ایجاد شد که به آن «قورخانه» می‌گفتند؛ قورخانه مکانی برای استقرار نیروهای نظامی و توپ‌ریزی بود که ساخت آن، از آغاز صدارت امیرکبیر در سال ۱۲۲۵ آغاز و به مرور تکمیل شد. علاوه بر سردر قورخانه،یکی دیگر از یادگارهای اصلی آن زمان این میدان که هنوز هم کم و بیش باقی مانده، حوض وسط میدان است.
این میدان که از نخستین گذرگاه‌های تهران است که سنگفرش و بعدها آسفالت شده، در طول حیاتش، ۳نام «میدان توپخانه»، «میدان سپه» و «میدان امام خمینی(ره)» داشته است. این میدان در زمان امیرکبیر «میدان توپخانه» نامیده شد، در دوره رضاشاه، به «میدان سپه» تغییر کرد و تندیس او در وسط میدان گذاشته شد؛ زیرا او زمانی لقب سردار سپه داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به نام امام خمینی(ره) نامیده شد. میدان امام خمینی(ره) محل تقاطع خیابان‌های اصلی و کلیدی شهر تهران است، به گونه‌ای که خیابان لاله‌زار و فردوسی به ترتیب از شمال شرق و شمال غرب، از غرب خیابان امام خمینی(ره) (خیابان سپه)، از شرق، خیابان امیرکبیر (چراغ برق)، خیابان‌های باب همایون و ناصرخسرو هم به ترتیب از جنوب غرب و جنوب شرق به این میدان می‌پیوندند.
چنان که گفته شد، حوض میدان که از همان روزگار قاجار ساخته شده بود با وجود تغییراتی که در گذر زمان و اتفاقات متعدد داشته، کم‌وبیش به همان شکل اولیه باقی مانده است. البته ساختمانی دیگر معروف به موزه استاد صنعتی که در ضلع غربی ابتدای خیابان فردوسی است هم تک ساختمان باقیمانده از دوره قاجار است که به روزگار ما رسیده و به همان شکل حفظ شده است.