همشهری آنلاین- ابوذر چهل امیرانی: نخستین قوانین راهنمایی و رانندگی، اواخر دوران قاجار وضع شده است و از آنجا که درشکه، از مهم‌ترین وسایل حمل‌ونقل شهری در تهران قدیم به‌شمار می‌رفت، برای ساماندهی نحوه تردد درشکه‌ها و فعالیت درشکه‌چی‌ها، شرکت درشکه‌رانی تهران در سال۱۲۶۹ راه‌اندازی شد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
امتیاز این شرکت به فردی به‌نام «میرزا جوادخان» یکی از کارمندان عالی‌رتبه وزارت امور خارجه واگذار شد و او بعد از فراهم کردن سرمایه، نامهای به برادرش در غازان روسیه نوشت و از او خواست که ۳۰دستگاه کالسکه بخرد. کالسکه‌ها آبان سال۱۲۷۰ وارد تهران شد و ۲۳دستگاه در محله‌های شهر راه افتاد. مابقی هم به‌عنوان کالسکه‌های اضطراری در نظر گرفته و کرایه سوار شدن به آنها یک قران و ۵شاهی تعیین شد که عموماً مسافری به خارج از شهر نمی‌بردند. به‌همین دلیل تهرانی‌ها مجبور بودند برای زیارت مرقد حضرت عبدالعظیم(ع) در منطقه۲۰ و امامزاده حسن(ع) در منطقه۱۷ کرایه بیشتری پرداخت کنند. همین موضوع سبب شد تا اشخاصی به نامهای «سیدصادق میرعرب‌شاهی» «ابراهیم کاظمی» ملقب به «ابرام خان»، درشکه‌خانه‌هایی در محله امامزاده حسن(ع) راه بیندازند تا اهالی و زائران را به نقاط مختلف شهر جابه‌جا کنند.
وقتی فعالیت درشکه و کالسکه‌ها در محله‌ها رواج پیدا کرد، اداره نظمیه در ۲۵آبان سال۱۲۹۹ اقدام به امتحان‌گیری از درشکه‌چی‌ها برای اعطای گواهینامه به آنها کرد. برای دریافت تصدیق درشکه‌رانی، شرط‌هایی وجود داشت، از جمله اینکه سن درشکه‌چی نباید کمتر از ۲۰سال و سوء‌سابقه و فساد اخلاقی نداشته باشد. او باید توانایی کافی برای تعویض چرخ‌ها را داشته باشد و موقع حمل مسافر، اجازه غذا یا چای خوردن و استعمال دخانیات نداشت. آنها موظف بودند در خیابان‌های شیب‌دار و کوچه‌های منتهی به خیابان، آهسته حرکت کنند و از توقف درشکه در محل‌هایی که شهربانی ممنوع کرده بود، خودداری کنند. سبقت گرفتن از درشکه‌های دیگر هم ممنوع بود، مگر اینکه مریض بدحالی داشته باشند.
در کنار این موضوع، موضوعات اخلاقی هم مورد توجه قرار گرفت. به عنوان مثال، درشکه‌ران موظف بود بعد از پیاده شدن مسافر، به‌سرعت درشکه را بررسی کند تا اگر وسایلی از مسافر جا مانده، به او تحویل دهد.
البته در کنار امتحان‌گیری از درشکه‌چی‌ها، اسب‌ها و درشکه‌ها در شهربانی با حضور مأمور رانندگی و دامپزشک معاینه و بررسی می‌شدند و از مالک درشکه و درشکه‌خانه خواسته می‌شد هر ۳ماه یکبار این مراحل را طی کنند. پشت درشکه‌ها نمره‌ای با عدد فارسی به طول ۹سانتی متر و عرض ۱۳میلی متر و همان نمره به طول ۹سانتی‌متر و عرض ۶سانتی متر، پشت صندلی راننده نصب می‌شد. تمیز بودن درشکه از شرایط ویژه برای دریافت جواز فعالیت بود و باید پهلوی راننده، بوق یا زنگ خبر نصب می‌شد. اسب‌ها هم باید نعل داشتند، اما نعل‌بندی آنها باید به گونه‌ای بود که پای اسب‌ها نلغزد و زمین نخورند.