تهران قدیم
-
رادیو همشهری| کوچه‌گرد ۲۸؛تهران در قاب ۱۲ دروازه؛ داستان حصارهای فراموش‌شده
اگر امروز صبح از میدان انقلاب رد شده باشید، شاید تصور اینکه دقیقا روی مرز شمالی تهران قدیم ایستاده‌اید، برایتان عجیب باشد. بیایید چند قرن به عقب برگردیم، به زمانی که تهران نه یک کلان‌شهر شلوغ، بلکه شهری کوچک و محصور با ۱۲ دروازه بود؛ دروازه‌هایی که هرکدام داستانی در دل خود دارند.
-
رادیو همشهری | کوچه‌گرد ۲۷؛ محدوده‌های جغرافیایی محله‌های تهران قدیم
تهران امروز، شهری شلوغ و پرجنب‌وجوش است و بی مرز و حصار اما تهران قدیم، که امروز به شکلی متفاوت در خاطره‌ها و کوچه‌ها و خیابان‌های جدید حضور دارد، در چهار جهت شمال، جنوب، شرق و غرب دارای مرزهای مشخصی بود که هنوز آثار آنها در نام‌گذاری‌ها و تاریخچه‌های تهران به چشم می‌آید.
-
کلکچال خانه دیو سفید بود؟
در نقشه های قدیمی تهران، قله کلکچال مثل برخی محله های شمال پایتخت جزو مازندران بوده اما در جغرافیای جدید به عنوان یکی از مرتفع ترین قله های تهران معرفی شد.
-
یلدای تهرانی ها چطور می گذشت؟ | به سرخی انار و به قرمزی هندوانه
فصل بی‌رنگ پالتوهای خاکستری نیاز به یک جشن دارد و اگر دیر بجنبیم اسم این جشن کریسمس خواهد بود. دلگیری ذاتی زمستان مردم را غمگین می‌کند و می‌طلبد که به بهانه‌ای شادی راه بیندازند. اما تا وقتی یلدا هست، چرا کریسمس؟
-
حکایت عبور پیکر بی‌جان ناصرالدین شاه از حوالی سرتخت
تا دوره پهلوی اول، شهرری دروازه ورود به مسیری بود که مسافران را به جاده قم و حرم حضرت معصومه(س) می‌رساند. مسافران تهرانی بعد از زیارت حرم سید الکریم(ع) به میدان اصلی شهرری می‌رفتند تا در ابتدای جاده خاکی که به قم منتهی می شد قرار بگیرند.
-
پیرترین موجود زنده تهران را بشناسید
چنار امامزاده یحیی(ع) پیرترین موجود زنده تهران در محله عودلاجان است. عودلاجان یا اودلاجان، کهن‌ترین و تاریخی‌ترین محله تهران، زمانی مرفه‌نشین‌ترین منطقه تهران بود.
-
ترفند تهرانی ها برای عبور از زمستان
تا قبل از ورود بخاری، شوفاژ، پکیج و... به خانه‌های مدرن امروزی «کرسی» نقش مهمی نه فقط در گرم کردن خانه‌های قدیمی‌که در دورهمی‌های خانوادگی پایتخت‌نشینان ایفا می‌کرد.
-
«سر سیاه زمستان» از کجا به زبان تهرانی ها راه پیدا کرد؟
در باور مردم تهران، بهار سبز، تابستان قرمز، پاییز زرد و زمستان سیاه بود و زمانی که وسایل گرمایشی مناسب نبود، مردم تهران دل خوشی از سرما نداشتند و پاییز و زمستان برای آنها معنایی برابر با سرما، سختی و گاهی مرگ بود.
-
کوچه زغالی‌های تهران کجاست؟
سال‌هاست نام کوچه زغالی‌ها هم روی تابلوی شهرداری به کوچه «شهید بهمن محمودی» تغییر کرده، اما هنوز اهالی تجریش این کوچه را با نام قدیمی‌اش می‌شناسند.
-
تهرانی ها شب یلدا شام چی می خورند؟
طبق یک رسم قدیمی و زیبا در شب یلدا در شهرهای مختلف ایران غذاهای متنوعی تهیه می‌شود و مردم هر شهر با توجه به آداب و رسوم آنجا، انواع گوناگونی از خوراکی‌ها و غذاهای رنگارنگ را تدارک می‌بینند.
-
اولین حوض ساخته شده در تهران را ببینید
تهران امروز، پر است از میدان‌های کوچک و بزرگ با حوض‌هایی که وسط این میدان‌ها ساخته شده تا جلوه زیباتری به شهر بدهند. اما آیا می‌دانید که نخستین حوض در تهران کجا و چگونه ساخته شد؟
-
پادکست
تهران قدیم و رسم‌های عجیب چله
کم کم «چله بزرگه» در از راه می‌رسد و اولین شب آن را با عنوان شب چله جشن می‌گیریم که بلندترین شب سال است؛ البته فقط چند ثانیه. این چله بزرگه از روز اول فصل زمستان، اول دی، بود تا دهم بهمن که سرما هم استخوان سوز بود و هم استخوان شکن. اصلا برای همین مردم از «سر سیاه زمستان» می‌گفتند.
-
باغ طوطی یا باغ توتی؟ | گورستانی به نام سوگلی پادشاه
باغ طوطی که آن را باغ توتی هم می‌نویسند، از محلهای مهم تاریخی و گردشگری منطقه ۲۰ تهران است. این باغ معروف یکی از گورستان‌های تاریخی پایتخت واقع در جوار حرم حضرت عبدالعظیم و در ضلع‌غربی آن است.
-
برپایی ۶ گذر یلدایی با نماد تهران قدیم در پایتخت
مدیرکل فرهنگی شهرداری تهران برنامه‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران به مناسبت فرارسیدن شب یلدا را تشریح کرد.
-
رسم مهمان‌نوازی پهلوان اربابی در زورخانه سرتخت | وقتی پهلوان رزاز گلباران شد
زورخانه سنتی و قدیمی سرتخت که حالا روزهای آرامی را سپری می کند تا چند دهه قبل نماد این محله به حساب می آمد و جایی برای دورهمی‌های دوستانه و البته خیرخواهانه بود.
-
تدارک شب یلدا از پاییز | یلدا در تهران قدیم، استقبال از نوروز بود
از نیمه دوم آذرماه به بعد هرکس به فراخور حال خود و خانواده‌اش درصدد تهیه "سور و سات" شب یلدا برمی‌آمد تا در کنارخانواده، همسایه و دوستان آخرین و بلندترین شب سال را به خوبی و خوشی بگذارانند و به استقبال زمستان و سپس جشن نوروز بروند.
-
آقای انار تهران چه کسی بود؟
در گذشته، تهرانی‌ها فقط در فصل پاییز به انار و برخی فرآورده‌های آن دسترسی داشتند و مغازه‌های معدود آبمیوه‌فروشی تهران در کنار دیگر محصولات خود آب انار را نیز اضافه می‌کردند.
-
عکس های کمتر دیده شده از خیابان لختی در تهران قدیم
خیابان سعدی، معبری که امروزه به بورس قطعات صنعتی، ابزارآلات کشاورزی، توربین‌های صنعتی، پمپ و موتور آب اختصاص دارد، از معابر قدیمی تهران است که روزگاری به خیابان لختی معروف بود، خیابانی که از دل ویرانه‌های باغ لاله منشعب شد و هم‌راستای لاله‌زار قرار گرفت.
-
اولین بزرگراه تهران را ببینید
سال ۱۳۴۹ با افزایش ترافیک ناشی از ازدیاد خودروها در تهران، مسئولان شهرداری وقت تصمیم به ساخت بزرگراه (اتوبان) گرفتند و به همین منظور نخستین بزرگراه با نام فعلی بزرگراه شهید مدرس و به طول ۹کیلومتر ساخته شد.
-
کوچه ای که زمین هایش رایگان و ساخت خانه هایش دلبخواهی بود
کوچه دلبخواه در حوالی میدان راه‌آهن که این روزها به نام کوچه شهید جنابی شناخته می‌شود، تا اواخر دوره قاجار مملو از باغ‌های معروفی بود که روایت‌های مختلفی درباره آنها نقل شده است.
-
گنجینه‌های گمشده قاجار در تهران
روایت است که در دوره قاجار، بسیاری از اشیای گرانبها و عتیقه در مکان‌های مخفی تهران دفن شده‌اند. این گنجینه‌ها هنوز کشف نشده‌اند و داستان‌های زیادی درباره آنها نقل می‌شود.
-
پادکست
رادیو همشهری |کوچه گرد ۲۵؛ خر ناخنکی‌ها را می‌شناسید؟
مردم در بازارهای تهران قدیم، وقت خرید، عادت خاصی داشتند: ناخنک زدن! انگار بخشی از آداب خرید بود. دست که دراز می‌شد، بهترین خوشه انگور، درشت‌ترین پسته یا خوش‌رنگ‌ترین آلو به غنیمت می‌رفت. انگار هر چه مرغوب‌تر، حق ناخنک‌زن بیشتر. کاسب‌ها اما دل خوشی از این ماجرا نداشتند.
-
زمستون طهرونی‌ها چه رنگی بود؟
در باور مردم تهران بهار سبز، تابستان قرمز، پاییز زرد و زمستان سیاه بود و به‌همین دلیل وقتی در پایان زمستان هوا رو به‌گرمی می‌گذارد، آنانی که در تامین گرما دچار سختی و عذاب شده بودند می‌گفتند: زمستون رفت و روسیاهی به زغال ماند!
-
مدرن ترین خیابان در تهران قدیم کجا بود؟
خیابان لاله‌زار، قدمتی به درازای تاریخ تحول پایتخت دارد. زمانی تنها یک باغ خارج از حصار طهماسبی بود و به‌مرور به یکی از شلوغ‌ترین و پررفت‌وآمدترین خیابان‌های تهران تبدیل شد. روزگاری مدرن‌ترین خیابان تهران نام داشت و بسیاری از نخستین تجربه‌های مدرنیته را در حافظه خود ثبت کرده است.
-
چرا محله سرتخت محبوب علما و عرفا بود؟
سرتخت از روزگار قدیم تافته‌ای جدا بافته از ری بود. بخشی از این محله کهن سکونتگاه قشر مرفه و طبقه اعیان و بخشی دیگر محل زندگی فقها و عرفایی بوده که نزد مردم احترام فراوانی داشتند.
-
یک حقیقت جالب درباره تختی که افراد کمی می داند
تختی اگرچه در خانی‌آباد و در همان محلهای که پدربزرگش حاج‌قلی روی تخت بلندی می‌نشست و با فروش یخ، روزی حلال برای خانواده‌اش مهیا می‌کرد به دنیا آمد، اما پس از قهرمانی در المپیک خانه‌ای در محله باغ فردوس خرید.
-
غذای اصیل و محبوب ایرانی که در لیست ۱۰۰ غذای محبوب دنیا قرار گرفت
یک مغازه بود که جارچی‌اش سر ظهر راه می‌افتاد در کوچه و بازار و مردان محله را به ناهار دعوت می‌کرد. مردها جمع می‌شدند توی دکان و روی سکوهایی که دورتادورش ساخته بودند می‌نشستند تا سینی معروف چلوکبابی جلویشان گذاشته شود، یک سینی بزرگ با بشقاب و نان سنگک و پیاز و سماق و دوغ و گاهی شربت آبلیمو.
-
درباره تونل‌های مخفی زیر شهر تهران چه می دانید؟
اشتباه نکنید، منظور ما از این تونل‌ها مترو نیست! قرار نیست نقشه متروی تهران را با هم مرور کنیم. ما از تونل‌های مخفی قدیمی صحبت می‌کنیم.
-
ماجرای تخریب خانه‌های مردم برای ساخت آرامگاه رضا شاه
آنطور که در برخی منابع مکتوب تاریخی آمده چند میلیون تومان که در دوره پهلوی مبلغ هنگفتی بود، صرف ساخت بنای اصلی مقبره رضا شاه و محوطه پیرامون آن شده است.
-
وقتی طهران، تهران شد
خیلی هایمان می دانیم که در گذشته، تهران با املای «طهران» نوشته می‌شد و این نوع نگارش تا دوران پهلوی نیز رایج بود.