همشهری‌آنلاین - مجید جباری: تشریح جزئیات اقدامات انجام شده و برنامه‌های تولید مسکن در تهران در قالب قرارگاه جهادی مسکن، پیشنهاد اقتصادی و به صرفه مدیریت شهری به دولت در این زمینه و راهکارهای مدیریت شهری برای نوسازی بافت ناکارآمد و فرسوده تهران از محورهای مهم بخش نخست گفت‌وگوی اختصاصی «سیدمهدی هدایت» با خبرنگارهمشهری‌آنلاین بود. آنچه در زیر می‌خوانید بخش دوم و پایانی این گفت‌وگوی مشروح است:
- در گفت‌وگویی که در یکی از رسانه ها منتشر شد، از دولت خواسته بودید که زمین‌هایش را برای ساخت مسکن به میدان بیاورد. آیا در این راستا، مکاتبه، پیشنهاد و یا درخواست رسمی هم به دولت داده‌اید؟
می دانید که دولت در تهران یکی از صاحبان ملک بزرگ شهر محسوب می شود و زمین‌های متعددی در مناطق مختلف تهران دارد. ما برای اولین بار سدی را شکستیم که طبق آن، پروژه‌ای حدودا ۶۰ هکتاری با سازمان ملی زمین و مسکن را شروع کردیم. این پروژه مشارکتی در قالب محله‌های الگو با تمام امکانات و خدمات مورد نیاز از قبیل رعایت رویکردهای معماری ایرانی و اسلامی، معماری سبز، استفاده از تکنولوژی‌های نوین، ایجاد مسکن پایدار و مجموعه‌ای که همه خدمات مورد نیاز ساکنانش در همان محله تمرکز دارد، ساخته می‌شود. ضمن اینکه در ساخت این محله‌ها، همه ساز و کارهای نظام محلی پیش بینی شده است. نیمی از ۶۰ هکتار زمین پروژه مربوط به سازمان ملی زمین و مسکن به عنوان نماینده دولت است و نیمی دیگر به کمیته امداد امام(ره) تعلق دارد. در واقع برنامه مورد نظر، نخستین پروژه مشارکتی شهرداری با دولت به حساب می‌آید. امیدوارم این روند ادامه دار باشد و بتوانیم طرح‌های مشارکتی را در باقی زمین‌های دولت که امکان تولید مسکن وجود دارد، گسترش دهیم.
- از ایجاد محله‌های الگو در تهران گفتید. یکی از اقدامات مهم و قابل توجهی که در این دوره پیگیری می شود، ایجاد همین محله‌هاست که باید سال ها پیش پیگیری می شد. محله‌های الگو چه ویژگی‌هایی دارند؛ در کدام مناطق تهران و با چه رویکردی قرار است شکل بگیرند؟
معضل بزرگی که در نظام شهرسازی تهران نبود توزیع مناسب خدمات، فعالیت و سکونت در شهر است. همین موضوع سبب شده است که تعداد زیادی سفر غیر ضروری روزانه در تهران انجام شود. از سوی دیگر، نظام محلی که ما دنبالش هستیم در محله‌های پایتخت اتفاق نیفتاده، دلیلش هم این است که خدمات لازم و مورد نیاز در این محله ها فراهم نشده است، به همین خاطر مردم مجبورند برای تأمین خدمات روزانه مورد نیازشان، مساحت زیادی را در شهر طی کنند. ضمن اینکه این محله‌ها چون نظام محلی ندارد، مردم عموما از سکونت در این محدوده‌ها رضایت ندارند. متاسفانه در سال های گذشته شاهد ایجاد و احداث محله های الگو که خدمات مورد نیاز ساکنان در آن متمرکز باشد، نبوده ایم. به همین خاطر یکی از رویکردهای ما ایجاد محله های الگو با این رویکرد بود که اولا محله‌ای واقعی باشد؛ یعنی همه نیازهای مردم شامل فضاهای آموزشی، فرهنگی، ورزشی، درمانی و فضای سبز و سایر خدمات، در خود محله پیش بینی و تأمین شود، همچنین در محله های الگو، به معماری ایرانی اسلامی توجه کرده‌ایم. بحث نورگیری‌ها، ایجاد فضاهای تعاملی و قلمروهای عمومی را در نظر گرفته‌ایم. معماری سبز و پایدار و همچنین استفاده از انرژی و فناوری‌های نو در زمینه ساخت و ساز هم از موضوعاتی است که در محله های الگو به آن توجه ویژه شده است. در واقع، این محله ها جایی است برای ارتقاء کیفیت زندگی مردم تا ساکنانش همه نیازهایشان را از داخل همان محدوده تأمین کنند و برای هر موضوع کوچکی نیازمند سفر به مناطق و محله های دیگر نباشند. همچنین قلمروهای عمومی را پیش‌بینی کرده‌ایم که تعاملات اجتماعی در همان محله اتفاق بیفتد. طراحی‌های خانه ها هم به نحوی است که همه این واحدها حداقل ۲۰ متر تراس و حیات و در کنار آن، فضاهای مشترک داشته باشند. علاوه بر این، تمام خدمات مورد نیاز هر بلوک در همان جا تعریف شده‌است. در مجموع می توان گفت که به همه موضوعات یک محله در این محله های الگو توجه شده است. ۶ یا ۷ محله به عنوان محله الگو در گام نخست برای تهران تعیین و کار احداث ۲ محله عملیاتی و طراحی های لازم برای هر منطقه متناسب با نیازهای آن محل پیش بینی شده است. سایر محله ها هم در دست پیگیری است. اولین محله الگوی تهران در یک فضای مشارکتی و دموکراتیک تعیین تکلیف شد. در یک مسابقه طراحی ومعماری با حضور چندین مشاور مطرح و توانمند و داوری داورهای توامند کار را پیش بردیم و در نهایت به سه طرح برگزیده رسیدیم که یکی از این طرح‌ها قرار است اجرا شود.
- کاهش فاصله شمال جنوب یکی از مواردی است که آقای زاکانی، شهردار تهران همواره بر آن تاکید دارد. این موضوع البته از سوی سایر مدیران شهری چه در این دوره و چه در دوره های قبل هم بیان شده است. دراین باره به مردم بیشترتوضیح دهید. اینکه گفته می‌شود می‌خواهید فاصله شمال و جنوب را در پایتخت کم کنید، در عمل به چه معناست؟
کاهش فاصله شمال جنوب در تهران با اجرای طرح های خدماتی و محرک توسعه با تمرکز در پهنه‌های جنوبی تهران معنی پیدا می‌کند. اولین بحث این است که بتوانیم سرمایه گذاری‌های کلان را در این بخش های شهر به اجرا درآوریم. در حال حاضر یکی از کارهایی که در این زمینه پیش می‌بریم، این است که در محدوده‌های هدف باز آفرینی برای پروژه های خدماتی بزرگ مقیاس را ایجاد کنیم، به عنوان مثال، پروژه خدماتی که اوایل امسال در محدوده کن(محدوده‌ای که از لحاظ شهرسازی منطقه ضعیفی است) افتتاح شد، از این دست کارهاست که ارزش افزوده خوبی برای منطقه خواهد داشت. من در این زمینه به وظایف و مسئولیت های سازمان نوسازی در بحث کم کردن فاصله شمال جنوب تهران اشاره می کنم. باتوجه به اینکه عموما محدوده های ناکارآمد و بافت فرسوده تهران در جنوب شهر متمرکز است، برای همه این محدوده ها طرح‌های بازآفرینی تهیه، تصویب و ابلاغ شد. اقدام دیگر، سرمایه گذاری شهرداری تهران در این محله هاست که در این راستا با مساعدت شورای شهر و شهرداری سال گذشته حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان به سازمان نوسازی کمک شد که ما در قبال این سرمایه گذاری ها، مجموعه‌های خدماتی در این محدوده‌ها ایجاد کنیم. موضوع دیگر، تولید مسکن در همین بافت با الگوهای جدید است که یکی از همین محله های الگو در منطقه ۱۹ تهران تعریف عملیاتی شده است و یک پروژه محرک توسعه در همین منطقه خواهد بود.
- نوسازی و احیای بافت فرسوده یکی از ماموریت های مهم و اصلی سارمان نوسازی است. سال گذشته چه تعداد پلاک در بافت‌های ناکارآمد و فرسوده تهران نوسازی و احیاء شده است؟
سال قبل حدود ۱۷ هزار واحد پروانه در بافت فرسوده صادر کردیم. می دانید که ما در قانون چهارم برنامه شهرداری تهران تکلیف داریم که سالانه ۳ درصد از بافت های فرسوده شهر تهران را نوسازی کنیم. بر همین اساس، سال گذشته از یک درصد سال ۱۴۰۰، به ۱.۵ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیدیم. در سال ۱۴۰۲ طبق تکلیفی که داریم برنامه ریزی ما برای نوسازی ۳ درصد بافت فرسوده باقیمانده شهر تهران است که امیدوارم با حمایت‌ها و پیگیری‌هایی که انجام داده‌ایم، این اتفاق رخ دهد.
معضل بزرگی که در نظام شهرسازی تهران نبود توزیع مناسب خدمات، فعالیت و سکونت در شهراست. همین موضع سبب شده است که تعداد زیادی سفر غیر ضروری روزانه در تهران انجام شود- موضوعی که در بحث نوسازی بافت فرسوده اهمیت دارد، تسهیلات نوسازی و همچنین وام اسکان موقت ساکنانی است که می خواهند خانه هایشان را نوسازی کنند. افزایش وام اسکان موقت از ۶۰ به ۲۰۰ میلیون تومان، موضوعی بود که مدیرعامل وقت سازمان نوسازی در در اواخر سال ۱۴۰۰ مطرح کرد و گفت که این بحث در شورای عالی مسکن در حال بررسی است. شورای عالی مسکن هنوز تصمیمی در این باره نگرفته است؟ ۶۰ میلیون تومان برای اسکان موقت در تهران رقم بسیار ناچیزی است که هیچ کمکی به نوسازی نمی‌کند. در این دوره پیگیری برای تحقق این افزایش وام صورت گرفته است؟
نوسازی یک موضوع چند وجهی است که نیازمند کمک دولت‌هاست. همان‌طور که اشاره کردید، یکی از بحث هایی که اهمیت دارد، پرداخت تسهیلات اسکان موقت است. متاسفانه هم پرداخت وام ۶۰ میلیون تومانی اسکان موقت و هم تسهیلات بافت فرسوده از اواسط سال گذشته متوقف شده است. اگر دولت بخواهد به موضوع احیای بافت فرسوده ورود کند، یکی از معضلات ماهم همین مبلغ ناچیز و توقف پرداخت وام اسکان موقت است. انتظار داریم دولت برای نوسازی بافت فرسوده به عنوان پاشنه آشیل تهران در بحران ها، مساعدت بیشتری کند.
- یکی از مناطق فرسوده و ناکارآمد تهران که قلب اقتصاد پایتخت هم به حساب می آید، بازار تهران است که علاوه بر نوسازی، نیازمند ایمن سازی است. با توجه به بحرانی بودن شرایط این محل و همچنین با عنایت به حادثه خیر بودن پایتخت، قرار نیست اقدام فوری برای بازارتهران انجام شود؟
بازار تهران اهمیت بسیار زیادی دارد و روزانه مراجعات زیادی به این محدوده از شهر می‌شود. با این وجود، متأسفانه تا اواخر سال گدشته یک برنامه مشخص که تکالیف همه بخش ها در آن مشخص باشد، وجود نداشت. اواخر سال گذشته در ستاد بازآفرینی شهر تهران که به ریاست آقای زاکانی شهردار تهران تشکیل شد، برای نخستین بار، برنامه مشترک دولت و شهرداری برای بازار تهران تصویب شد. در این برنامه تکالیف بخش های مختلف با این رویکرد که هر یک از دستگاه ها، چگونه، با چه اعتباری، در چه زمانی و به چه شکل اقدام کنند، تعریف، تصویب و ابلاغ شد. در حال حاضر هر مجموعه، شامل دستگاه های مرتبط دولت وشهرداری و بقیه دستگاه‌ها مثل اوقاف، تکالیفشان مشخص است. اما به دلیل اهمیت این بخش از تهران، اصلی‌ترین رویکرد مدیریت شهری، بحث ایمنی بازار تهران بود؛ برای اینکه ایمن سازی بازار را با اولویت انجام دهیم، معاونان استاندار تهران، شهرداران مناطق و دستگاه‌هایی که در ستاد بازآفرینی شهر عضویت دارند، در جلسه حضور داشتند. انتظار و تلاش ما این است که همه دستگاه ها به تکالیف خودشان در این زمینه عمل کنند.
- تکالیف سازمان‌ها و دستگاه های مختلف برای ایمن سازی بازار مشخص شده است؟
بله. تکلیف شهرداری تهران در این زمینه به دلیل بحث ایمنی که اولویت نخست است، بیشتر به سازمان آتش نشانی مربوط است، همچنین با توجه به اینکه بازار تهران وضعیت مناسبی در زمینه سیم کشی‌های برق ندارد، شرکت برق تکالیف مهمی در این زمینه عهده دار است. فاضلاب بازار تهران هم بحث مهمی است که شرایط خوبی ندارد و چاه‌های جذبی مشکلات عمده ای را ایجاد کرده‌اند. در بحث نوسازی ها نیز با توجه به اینکه متولی بخشی از بازار تهران، سازمان اوقاف است، این سازمان هم تکالیف مهمی را برای نوسازی و ایمن سازی بازار براساس برنامه ای که تدوین شده است، برعهده دارد و انتظار می رود در کنار شهرداری تهران و دولت قرار بگیرد. همه دستگاه هایی که تکالیفی دارند باید پای کار بیایند که ما ایمنی این محدوده مهم اقتصادی تهران و کشور را ساماندهی کنیم.