همشهری آنلاین - بهاره خسروی: نخستین سرمایه احمد و محمود که بانی راه‌اندازی کارخانه ایران ناسیونال هم بودند برای تولید خودرو ملی ،دویست تومان بود. احمد که اصالتا مشهدی بود پیشنهاد داد تا این پول را برای خرید روغن و گازوئیل بگذارند که علاوه بر کسب درآمد، از زمان حضور کارگران هم بهره بیشتری ببرند. از شراکت در خریدروغن و گازوئیل، کارشان به شراکت در ایران ناسیونال رسید. کارخانه‌ای که سهم مهمی در ماشین‌دار شدن ایرانی‌ها داشت.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
از اتوبوس‌های مرسدس بنز آلمان تا پیکان
مهرماه سال ١٣٤١ بودکه این دو برادر مشهدی با ١٠ میلیون تومان سرمایه شرکت ایران ناسیونال را راه‌اندازی کردند. آنها برای توسعه کارشان یک قطعه زمین در حوالی جاده مخصوص کرج به مبلغ ده ریال خریدند که در آن اتوبوس‌های مرسدس بنز آلمان تولید می‌شد. به‌مرور زمان با پیشرفت صنعت خودروسازی برادران خیامی کم‌کم به فکر تولید محصولی متناسب با جیب طبقه متوسط ایران افتادند. قشر متوسطی که توانایی خرید خودروهای گران‌قیمت و لوکس وارداتی آلمان و امریکا را نداشتند.
ناجی ورشکستگی کارخانه تالبوت
آن طور که در منابع تاریخی آمده پیکان قبل از ورود به ایران و کارخانه ایران ناسیونال، ١٢ سال در انگلستان تولید می‌شد. تولیدکنندگان پیکان پول زیادی برای تغییر آن نداشتند و سعی می‌کردند با تغییر چهره‌اش مشتری جذب کنند. بعد از بررسی فراوان درنهایت با شرکت انگلیسی تالبوت که زیر مجموعه روتس بود، به توافق رسیدند. شرکتی که در آستانه ورشکستگی بود و خودروی سدان در سبد محصولاتش با نام‌های هیلمن‌هانتر و روتس آرو را به بازار عرضه می‌کرد. اما تلفظ این نام‌ها چندان برای ایرانی‌ها جالب یا شاید هم راحت نبود. تا اینکه این دوبردار به واژه پیکان می‌رسند. ٢٤اردیبهشت سال ١٣٤٦ خط تولید پیکان راه‌اندازی شد. در این سال دو مدل پیکان روی خط تولید قرار داشت که یکی لوکس و دیگری دولوکس نام داشت. هر دوی این مدل‌ها دارای موتور ۱۷۲۵ سی‌سی بود و با قیمت ۱۷ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد.
از تولد پیکان‌های جدیدتا کاهش تولید
پیکان خیلی زود به‌عنوان خودرو ملی در میان خانواده‌های ایرانی جا باز کرد و مدل‌های جدیدی از آن چون کارلوکس در کارخانه ایران ناسیونال تولید شد و مدل‌های کارلوکس و دولوکس هم به سپر شمشیری معروف بود. پیکان در نمای جلو و عقب در دوران تولید تغییراتی زیادی داشته است. برای مثال نمای پشت تیپ کارلوکس، مدل سال ۱۳۶۳ با تیپ‌های دولوکس و کارلوکس تولیدی سال ۱۳۵۵ یکسان بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران که کارخانه ایران ناسیونال به ایران‌خودرو تغییر نام داد، پیکان حسابی چهره عوض کرد و با ظاهری جدید به‌عنوان چراغ بنزی رونمایی شد. مونتاژ خودرو در ایران‌خودرو به همین‌ترتیب تا سال ۱۳۶۴ ادامه یافت و تا این سال کماکان قطعات اصلی از خارج وارد و شرکت ایران‌خودرو آنها را مونتاژ می‌کرد و درکنار آن قسمت‌هایی چون بدنه، رادیاتور، شیشه و کمک فنر عقب و جلو در ایران ساخته می‌شد. در این سال با توقف خط تولید پیکان در انگلستان ایران‌خودرو با کاهش واحد انتقال قدرت اصلی مواجه شد و تولید پیکان از سقف بیش از ۷۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۶۳ به سه هزار دستگاه در سال ۱۳۶۸ سقوط کرد.
پیکان گوجه‌ای لاکچری
یکی از محبوب‌ترین تولیدات کارخانه‌کارخانه ایران‌خودرو یا همان ایران ناسیونال سابق تولید پیکان جوانان به‌ویژه با رنگ قرمز در اوایل دهه پنجاه بود. این پیکان محبوب‌ترین خودردر ایران برای چندین سال بود و حتی از نشانه‌های لاکچری بودن جوانان آن دهه داشتن پیکان گوجه‌ای مدل جوانان بود.
دورهمی در پیکان استیشن
یکی از نخستین نمونه خودروهای کوچکی که همه اهل خانواده را می‌توانست دور هم جمع کند پیکان استیشن بود. خودرویی که حسابی موردتوجه خانواده‌های پر جمعیت دهه ٤٠ و ۵٠ قرار گرفت. پیکان استیشن، قیمت ارزان‌تری از پیکان جوانان داشت.
نخستین ماشین دنده‌اتومات
یکی از لوکس‌ترین مدل‌های پیکان، جعبه دنده اتوماتیک بود. این پیکان‌ها درواقع نخستین نمونه ماشین‌های ایرانی دنده اتوماتیک بودند که به دلیل گرانی مشتری چندانی نداشتند. این خودرو در طراحی خارجی با دولوکس یکی بود و در داخل نیز از یکی از زیباترین داشبوردها بین تیپ‌های مختلف پیکان بود داشبورد چوبی و فرمان سه شاخه فلزی و دسته دنده اتوماتیک از اصلی‌ترین تفاوت‌ها بود.
ترانه نوستالژیک
ترانه نوستالژیک تولدت مبارک، ابتدا برای سالگرد تولید پیکان سفارش داده شد. وقتی پیکان این خودرو خاطره‌انگیز تاریخ صنعت ایرانی به سه‌سالگی رسید برادران خیامی برای تبلیغات سفارش ساخت ترانه تولدت مبارک را دادند. در آن زمان که بیشتر آهنگ بر روی صفحه‌های کاچویی ضبط و منتشر می‌شد. نخستین صفحه تولیدی این آهنگ هم از سوی موسسه موسیقی بتهون تولید شد.
نقطه پایان تولید پیکان
پیکان با همه محبوبیتش میان خانواده‌های ایرانی ٤٠ سال بعد در ٢۵ اردیبهشت ماه سال ١٣٨٤ آخرین مدلش درکارخانه ایران‌خودرو به رنگ سفید و با شماره ۱۱۰۲۰۸۵۸ ثبت و بعد راهی موزه ایران‌خودرو شد. مسئولان شرکت ایران‌خودرو روی بدنه آخرین پیکان نوشته بودند : «پیکان ارابه‌ای بود که صنعت خودرو بردوش آن شکل گرفت و امروز به موزه صنعت می‌رود تا نظاره‌گر توسعه این صنعت باشد.»