همشهری آنلاین- حمید عادل: ده «مهران اردشیر» ده کوچکی بود از توابع شمیران با ۵۰ سکنه که تا زمان ناصرالدین شاه بافت روستایی خود را حفظ کرده بود اما با ساخت کارخانه باروت‌کوبی در این محل به ۲ قسمت تقسیم شد که بخشی از آن را «مهران اردشیر» و بخشی دیگر که کارخانه در آن بنا شده بود «مهران قورخانه» می‌نامیدند. حتی در برخی کتب مانند فرهنگ جغرافیا آمده است که قدیمی‌ترین قنات تهران، قنات مهران بوده که بعدها به نام قنات نگارستان هم معروف شد. به نوشته اعتمادالسلطنه این قنات مربوط به هزار سال قبل بوده است که دوره قاجار آب آن را به سمت ارگ منحرف کردند و در نتیجه قسمتی از ده مهران خشک شد و ناچار شدند قنات دیگری در شمال آن ایجاد کنند. حالا همشهری محله در دور جدیدی از خیابان گردی‌های خود به خیابان شهید قاسم محمدی و شهید سیف در محله مهران رفته است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نخستین ساکنان
با قدیمی‌های محل که صحبت می‌کنی می‌گویند نخستین ساکنان خیابان شهید قاسم محمدی مهاجرانی از محدوده علی‌آباد ملایر بوده‌اند. شغل اغلب آنها کشاورزی بود و تا حدود ۷۰ سال پیش در اطراف این خیابان زمین‌های گندمکاری و باغ‌های تفرجگاهی فردی به نام ارباب اردشیر دیده می‌شد. اما مرور تاریخ آن دوران از زبان قاسم عسگری، شورایار این محله خواندنی است: «آن زمان فردی به نام ارباب اردشیر، مالک اغلب باغ‌ها و زمین‌های زراعی این اطراف بود و برای ییلاق به اینجا می‌آمد. فرزند ارباب اردشیر و فرنگیس به‌عنوان مالکان زمین‌های زراعی و باغ‌های اطراف، مهران نام داشت و به همین دلیل نام مهران اردشیر بر این محله ماند. مهران در همان سن جوانی فوت کرد و پس از آن مادر و پدرش زمین‌هایشان و ۲ باغ گلستانی را به مهندس رستگار فروختند. »
پایگاه مردمی
سال ۱۳۳۸ ساکنان این خیابان هیئت عزاداران حضرت علی اصغر(ع) را تأسیس کردند و ۴ سال بعد کلنگ ساخت مسجد حضرت ولی‌عصر(عج) به زمین زده شد. مسجد با کمک‌های مردمی و به همت اهالی محل بنا شد و از همان ابتدا عالم فقید حجت‌الاسلام عبدالحسین رضی امامت مسجد را عهده‌دار شد. این مسجد پایگاهی برای فعالیت‌های دینی اهل محل بود و خاطرات زیادی از دوران انقلاب و انتقال کمک‌های مردمی به جبهه‌ها را در دل خود دارد.
پس از پیروزی انقلاب و تسخیر پادگان‌ها توسط نیروهای مردمی و دستور حضرت امام(ره) برای تحویل اسلحه توسط مردم، در این مسجد بیش از ۴۰۰ اسلحه ژ ۳ و ام یک جمع‌آوری و به کانون شهید مفتح (کاخ جوانان آن دوران) تحویل داده شد. به گفته شورایار محله در زمان جنگ هر ۲ ماه یک بار یک خاور کمک‌های مردمی راهی جبهه‌ها و پتوهای خونین برای شست‌وشو از جبهه‌ها به این محل آورده می‌شد. زنان این خیابان که بسیاری از فرزندان و عزیزان خود را راهی جبهه‌ها کرده بودند دور هم جمع می‌شدند و این پتوها را در کنار ۲ قنات محل می‌شستند و به جبهه‌ها می‌فرستاند.
این خیابان ۴۲ شهید تقدیم انقلاب کرده است اما نخستین شهید این محل شهید احمد قره‌قزلو بود که در تظاهرات دوران انقلاب توسط عوامل رژیم ستمشاهی به شهادت رسید.
_________________________________________________________
منتشر شده در همشهری محله منطقه ۴ به تاریخ ۱۳۹۳/۰۴/۲۵*