همشهری آنلاین- علی جواهری: «از ۱۶ سالگی که مداحی را شروع کردم. غیر از آیت‌الله مجتهدی، سال‌ها در محضر آیت‌الله عبدالکریم حق‌شناس بودم و از دروس اخلاق ایشان بسیار بهره‌بردم. به جز این دو بزرگوار، محضر مرحوم آیت‌الله حاج آقامجتبی تهرانی را هم طی سال‌های زیاد درک کردم. مداحی که در کنار این شخصیت‌ها و بزرگان اخلاق باشد، مقتل دروغ نمی‌خواند و برای گریاندن مردم به آب و آتش نمی‌زند.» اینها صحبت‌های حاج احمد چینی پیرغلام و ذاکر اهل‌بیت(ع) است. او بیش از۵۰ سال از عمرش را در دستگاه اباعبدالله الحسین(ع) صرف کرده و به قول خودش این تمام چیزی است که در طول عمرش، مفید جمع کرده است.»
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
حاج احمد درباره مداح شدنش می‌گوید: «من استاد خاصی که در یک مدت طولانی در خدمتش باشم، نداشتم. البته در کوتاه‌مدت با بعضی پیشکسوتان مثل مداح عارف، مرحوم حاج حسین آقای حسینی قزوینی انس داشتم. سه‌شنبه‌ها منزل او جلسه بود و مرحوم حاج اسماعیل دولابی در آنجا سخنرانی می‌کرد. حضور در خانه حاج حسین قزوینی هم باعث استفاده از خود او بود و هم بهره‌گرفتن از منبر حاج اسماعیل دولابی.»
پسر بلند شو بخوان!
نخستین جرقه‌ای که باعث می‌شود یک مداح به این راه بیاید، خود اهل‌بیت (ع) هستند. مصداق آن شعر است که می‌گوید: تا که از جانب معشوق نباشد کششی/ کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد... د. فکر می‌کنم اکثر مداحان همین‌طور وارد این وادی شده‌اند و عنایت خود ائمه طاهرین (ع) بوده است. من خیلی کم‌سن بودم که بر اثر یک اتفاق جالب وارد این عرصه شدم. قبل از ۱۵ سالگی، یعنی حوالی سال ۱۳۴۰ یک نوجوان فعال در بازار بودم، اما همیشه در خلوت برای خودم می‌خواندم. عشق داشتم و تند و تند شعر حفظ می‌کردم. خیلی دوست داشتم که شعر حفظ کنم. در بازار کار می‌کردم و همیشه یک برگه کاغذ دستم بود تا شعر حفظ کنم. بار اولی که در یک جمع رسمی خواندم، ۱۶ ساله بودم؛ در یک هیئت پرجمعیت با نام جمعیت حسینی تهران. حاج محمود نجفی، واعظ این هیئت بود. مداحان مشهور زیادی مثل مرحوم حاج ماشاالله چاوش به این هیئت می‌آمدند و بعد از آقای نجفی می‌خواندند. دوستی داشتم که به من گفت: «بلند شو بخوان.» گفتم: «من که دعوت ندارم.» او گفت: «دعوت نمی‌خواهد. بلند شو و دو خط بخوان.» من با این حرف او روحیه گرفتم و یک بیت شعر شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها خواندم. به یک باره مرحوم آقاشیخ محمود نجفی فریاد زد: «بلند شو بخوان پسر! » او با این جمله، چنان مرا پر و بال داد که در حضور جمعیت زیاد بلند شدم و خواندم. جمعیت هم با دیدن مداح نوجوان، شروع کرد به گریه. آن موقع خواندم: دیگر به باغ ناله و آوا نمی‌کنم/اندر مدینه منزل و مأوا نمی‌کنم/من از فراق روی پیمبر در آتشم/جز سیل اشک چاره آن را نمی‌کنم/رنجیده‌ام ز مردم این شهر یا علی/ ناچار ترک شیون و غوغا نمی‌کنم... از آنجا تقریباً خواندن من کلید خورد. تمجید مرحوم شیخ محمود نجفی باعث شد که من در این مسیر قرار بگیرم و وقتی به حوزه علمیه مرحوم مجتهدی رفتم، زمینه بیشتری برای مداحی و ذکر مصیبت سیدالشهدا (ع) پدید آمد و من هم در مدرسه و هم در منزل آیت‌الله مجتهدی می‌خواندم.»
جوانان را باید هدایت کرد
از حاج احمد درباره سبک‌ها و شعرهای لازمه محتوا در آنها می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد: «شعرها باید پرمحتوا، متناسب با شعور مردم و همسان با شأن اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) باشد. منتها ما در میان همین مداحان جدید، افراد زیادی می‌بینیم که شعرهای خوب و قابلی استفاده می‌کنند و مطابق آموزه‌های دینی به مداحی می‌پردازند. بنابراین نمی‌شود هرکسی را چون جوان است به چوب طرد برانیم؛ چنانکه رهبر معظم انقلاب در دیدارهای سالانه که با مداحان، ذاکران و شاعران آیینی دارند، جوانان را بیش از بقیه مورد تفقد قرار می‌دهند. همین امسال هم شاعران جوان را بسیار تشویق کردند.»
خود ارباب از کودکی عشقش را در دلم انداخت
حاج احمد در ادامه درباره مراسم تجلیلش می‌گوید: «من که ارزشی نداشتم خود ارباب از کودکی عشقش را در دلم انداخته، خودش ما را به این راه کشانده و ما را اسیر این دیار کرده است. خودش می‌داند که تنها خودش می‌تواند دلبری کند و ما را هدایت کند. این امام حسین(ع) است که انسان را والا می‌کند، عزت می‌دهد، دنیا می‌دهد، آخرت را روشن می‌کند. من هرچه فکر می‌کنم به این نتیجه می‌رسم که در برابر لطف اربابم، کاری نکردم. کسی که در دستگاه امام حسین(ع) روزی می‌خورد، برای دلش کار می‌کند، نه برای پست و مقام. هرچی داده خود ارباب داده است. ما فقط می‌خواستیم برای امام حسین(ع) بخوانیم، می‌خواستیم‌کاری در مقابل دریای لطفش انجام دهیم. کاری کنیم که بتوانیم آن دنیا دستمان را بالا بگیریم و بگوییم ما حسینی هستیم. حالا هم دوستان لطف کردند و برایمان مراسم تجلیل گرفتند، من از همین جا می‌گویم که جوان‌ها دامن اهل‌بیت (ع) را بگیرید. چرا که هرچه برکت هست در این راه است. باور کنید هر وقت مشکلی در زندگی‌ام به وجود می‌آید و گره‌ای به کارم می‌افتد به حضرت ولی‌عصر(عج) متوسل می‌شوم. حتی اگر گره و مشکلی هم در کار نباشد، من اول در خانه حضرت حجت می‌روم و می‌گویم: «المستغاث بک یا صاحب‌الزمان(عج)» یا دعای «الهی عزم‌البلا» را می‌خوانم و بعد او را به مادرش حضرت زهرا (س) یا عمه‌اش زینب کبری (س) قسم می‌دهم. حضرت به مادر و عمه‌شان علاقه فراوانی دارند و محال است کسی این‌گونه متوسل شود و جواب نگیرد. اگر یک مداح، آقا را حاضر و ناظر بداند و قسمش بدهد، پاسخش را خیلی زود می‌شنود.»
مساجد باید مملو از جوانان شود
مساجد و محافل مذهبی منطقه ما بسیار خوب است. من بیشتر مسجد جامع غدیر خم در محله ضرابخانه می‌روم. این مسجد تقریباً جزو فعال‌ترین مسجدهای منطقه محسوب می‌شود. البته برای نماز همیشگی در آنجا حضور ندارم و گاهی اوقات هم دوستان دعوتم می‌کنند. بعضی وقت‌ها هم به مسجد فاطمه زهرا(س) در بزرگراه شهید عراقی می‌روم و در خیابان بنی هاشم هم یک هیئت هست که خداوند توفیق می‌دهد و به آنجا می‌روم.
باید روی جوانان بیشتر کار کرد چون الان در مسجد حضور جوانان کم شده است. زمانی در جلسه‌های حاج آقا مجتبی هزارنفر جوان می‌آمدند ولی الان کمتر شده است. مهم‌ترین دغدغه باید همین باشد. ولی در کل گرایش همه مردم نه تنها منطقه ۳ به سمت برنامه‌های مذهبی بسیار عالی است. باید خیلی راحت و بدون پرده اعتراف کرد که کمتر کسی می‌تواند در برابر معرفت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بی‌تفاوتی کند. به هرحال ما نمک سفره ارباب را خورده‌ایم و درپای همین سفره بزرگ شده‌ایم.»
پیرغلام امام حسین(ع)
حاج احمد چینی متولد ۱۳۲۶ و از مداحان و دعاخوانان پیشکسوت و باسابقه تهران است، اما او را می‌شود یکی از شاگردان مکتب اخلاقی ۴ تن از علمای فقید اخیر، یعنی آیت‌الله حق‌شناس، آیت‌الله مجتهدی، آیت‌الله آقامجتبی تهرانی و آیت‌الله خوشوقت دانست. او که از ۱۵ سالگی مداحی را شروع کرده است، استادی در حوزه شعر ندارد. ولی با آموزه‌های مختلف از محضر استادان اخلاق و عالمان دینی، مسائل عقیدتی شعر را به خوبی تشخیص می‌دهد. چینی، مداحی را کنار منبر حاج شیخ محمود نجفی، از روحانیون برجسته دهه ۱۳۴۰ آغاز می‌کند و حدود ۲سال بعد وقتی آیت‌الله حق‌شناس به او می‌گوید که واجب‌الحج شده است، احمد چینی ۱۷ ساله کم‌سن و سال‌ترین حاجی سال ۱۳۴۳ ایران در سرزمین وحی لقب می‌گیرد. بیشتر اشعار این مداح قدیمی و پیرغلام اهل‌بیت (ع) از سروده‌های مرحوم غروی کمپانی، نیر تبریزی و صغیر اصفهانی انتخاب شده است چرا که او معتقد است اشعار شاعران جوان، بسیار پرمغز و پرمحتواست اما بعضی از آنها را نمی‌شود با صوت خواند و برای دکلمه کردن مناسب ترند. حاج احمد چینی، نظرات متفاوتی هم درباره مسائل حوزه مداحی و پراکندگی در میان ذاکران و ستایشگران خاندان عصمت دارد و می‌گوید که آغوش بزرگ‌ترها باید همیشه به روی جوانان و نوخاستگان باز باشد؛ به شرطی که روح پذیرش اشتباه و اصلاح در مداحان تازه‌کار وجود داشته باشد.
_________________________________________________________
* منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۰ به تاریخ ۱۳۹۳/۰۹/۰۸