همشهری آنلاین- پریسا نوری: موقوفات مرحوم حاج عبدالوهاب تهرانی، سال‌هاست که برای ساخت خانه در اختیار مردم قرار گرفته و باعث پدید آمدن محله اوقاف شده است. پیداست که وجه تسمیه نام این محله هم به همین دلیل است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
برای آشنایی بیشتر با موقوفات حاج عبدالوهاب تهرانی با جمال جعفریان مدیر درمانگاه خیریه عبدالوهاب و متولی موقوفات آن مرحوم به گفت‌وگو نشستیم.
پیش از هر صحبتی کمی از مرحوم حاج عبدالوهاب تهرانی بگویید؟
مرحوم حاج عبدالوهاب پسر مرحوم آخوندملا علی مدرس نوری و از ساکنان اولیه نارمک بود. شغل ایشان کتابفروشی بود که بعدها به تجارت در آن پرداختند و به تاجر کتابفروش شهره شدند. ایشان در سال ۱۲۶۸ هجری شمسی فوت کردند و طبق وصیتشان در نجف اشرف به خاک سپرده شدند.
اطلاع دارید که در حال حاضر چه تعداد واحد مسکونی در زمین‌های موقوفه آن مرحوم ساخته شده است؟
اگر آپارتمان‌ها را در نظر نگیریم، حدود ۶ هزار واحد مسکونی در آن زمین‌ها ساخته شده که اعیانی آنها متعلق به ساکنان است و فقط اجاره زمین را به ما پرداخت می‌کنند.
درآمد حاصل از اجاره زمین‌ها سالانه چقدر است؟
با توجه به نقل و انتقالات املاک موقوفه در طول هر سال که متفاوت با سال قبل است دقیقاً مشخص نیست و رقم ثابتی ندارد.
این درآمد صرف چه اموری می‌شود؟
طبق وصیت آن مرحوم درآمد حاصل از اجاره موقوفات صرف برگــزاری عزاداری امام حسین(ع) در ماه محرم، کمک به فقرا در روز عید غدیر و احیای شب‌های قدر در ماه رمضان می‌شود. همچنین ما از محل درآمد این موقوفات به غیر از درمانگاه خیریه حاج عبدالوهاب، چاپخانه اسوه را برای چاپ قرآن کریم و کتاب‌های مذهبی در شهر قم دایر و همچنین در یک کارخانه صنعتی در شهر اصفهان و یک شرکت کشت و صنعت در مشهد هم سرمایه‌گذاری کردیم.
تولیت موقوفات مرحوم تهرانی به چه کسانی واگذار شده است؟
تولیت موقوفات حاج عبدالوهاب به اولاد ذکور تعلق دارد و بنده به‌عنوان نتیجه مرحوم حاج عبدالوهاب چهارمین متولی موقوفات ایشان هستم و بیش از ۴۰ سال است بنا به دست تقدیر و اراده پروردگار در این کار خیر فعالیت می‌کنم.
به غیر از اینکه تولیت موقوفات مرحوم تهرانی را به عهده دارید، آیا خودتان هم موقوفه‌ای دارید؟
بله. بنده هم بیمارستانی در شمال کشور ساخته و برای انجام امور خیریه وقف کرده‌ام. همچنین عموی بنده مرحوم جلال جمالیان که قبل از من تولیت موقوفه حاج عبدالوهاب را به عهده داشت، چون اولادی نداشت و سال‌های زیادی از عمرش را در زمینه وقف و موقوفات خدمت کرده بود، منزل مسکونی خود را در منطقه نارمک به همراه ۷ـ۶ مغازه که در همان منطقه قرار داشت را برای ساخت درمانگاه خیریه وقف کرد.
در واقع فرهنگ وقف کاملاً در خانواده شما تسری پیدا کرده است؟
بله خوشبختانه به لطف خداوند این سعادت نصیبمان شده که در امر وقف فعالیت کنیم. امیدوارم که این فرهنگ در جامعه هم گسترش پیدا کند و مردم وقف را بشناسند و با اثرات مثبت آن بیشتر آشنا شوند. به نظر بنده وقف کودک صغیری است که هیچ‌وقت کبیر نمی‌شود و نیاز دائم به رسیدگی دارد.
به‌عنوان کسی که بیش از ۴۰ سال متولی امور وقفی بوده‌اید، چه توصیه‌ای به متولیان دارید؟
به نظر من نقش متولی مهم‌تر از نقش واقف است. چون واقف مالی را می‌گذارد و از دنیا می‌رود و این وظیفه متولی است که مالی را که به امانت به او سپرده شده در راه درست هزینه کند. متولی باید طبق درآمد ثابت موقوفه خرج کند و اگر درآمد اضافه داشت بنا به نیاز جامعه و مشکلات آن زمانه، در بخش‌های دیگر به نام همان واقف سرمایه‌گذاری کند. مثلاً مرکز درمانی برای بیماران کم بضاعت بسازد یا با تأسیس کارخانه و کارگاه‌های صنعتی کارآفرینی کند. متولی می‌تواند یکجا بنشیند و مالی را از واقف برجای مانده ذره ذره به افراد نیازمند بدهد، ولی این کار درستی نیست باید با آن مال یک محل درآمد برای یک عده درست کند. یعنی به جای اینکه با دادن یک ماهی یک وعده شکم یک عده را سیر کند، با یاد دادن ماهیگیری یک عمر آنها را سیر نگهدارد، فقط در این صورت است که با درآمد حاصل از موقوفات هم می‌تواند به اهداف واقف برسد و هم وقف و موقوفات را گسترش دهد.
موقوفه های منطقه ۴
طبق آمار اداره اوقاف و امور خیریه شمال شرق تهران در حال حاضر علاوه بر زمین‌های تمام مساجد، حسینیه‌ها و تکایای واقع در منطقه که وقفی است، موقوفه‌های بزرگ منطقه به این شرح است:
موقوفه میرزا قلی‌خان
میرزا قلی خان ملقب به میرزا بزرگ نوری از مالکان مازندران بوده که به تهران عزیمت کرده و با خرید ۱۰ هکتارمترمربع زمین در منطقه لویزان سکونت می‌کند. او در دوران کهولت و در سال ۱۲۸۵ هجری قمری ۶دانگ یک منزل مسکونی به همراه متعلقات آن و همچنین ۶ دانگ ۲ باغ را در لویزان به نیت عزاداری و تعزیه‌خوانی در ماه‌های محرم و صفر و همچنین اطعام فقرا در ماه رمضان و اعیاد مذهبی وقف می‌کند. مرحوم میرزاقلی خان ۳ فرزند داشت و در حال حاضر میرزا آقا ابوالقاسم حکمی که از نوادگان او است، تولیت موقوفات ایشان را به عهده دارد.
موقوفه حاج زین‌العابدین دولابی
حاج زین‌العابدین دولابی معروف به حاج زین‌العابدین از ساکنان اولیه تهران بوده که در سال ۱۲۶۵ هجری قمری یک دانگ مشاع در قریه شمیران و اراضی کشاورزی و قنوات آن را با نیت هزینه تأمین روشنایی و انجام تعمیرات بقعه امامزاده محمدباقر در لواسان و کمک به ایتام و فقرا وقف کرده‌اند.
موقوفه حاج عبدالوهاب تهرانی
حاج عبدالوهاب تهرانی بالغ بر ۱۵۰ هکتارمترمربع از اراضی خود را به نیت کمک به فقرا در روز عید غدیر، عزاداری سید الشهدا(ع) در ماه محرم، عزاداری امام حسن مجتبی(ع) در دهه آخر ماه صفر و احیای شب‌های قدر در ماه مبارک رمضان وقف کرده‌اند. موقوفه مرحوم عبدالوهاب تهرانی در حال حاضر بیشترین رقبه (واحد ساختمانی) را در استان تهران دارد.
موقوفه آرش
این موقوفه متعلق به هرمز آرش از بانیان اصلی منطقه تهرانپارس است. درمانگاه رویین تن آرش که امروزه با نام بیمارستان آرش در منطقه تهرانپارس واقع است و همچنین زمین نخستین بیمارستان فوق تخصصی سلول درمانی ایران واقع در بزرگراه شهید باقری که در شهریور ماه سال جاری کلنگ ساختش به زمین خورده، بخشی از این موقوفه است.
_________________________________________________________
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۲۰در تاریخ ۱۳۹۳/۰۹/۲۶