همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: روتاویروس یک ویروس بسیار مسری است که باعث بروز بیماری اسهال می‌شود. قبل از تولید واکسن، اکثر کودکان حداقل یک بار درپنج سالگی به این ویروس آلوده می‌شدند.
اگرچه ابتلا به عفونت روتاویروس ناخوشایندو آزار دهنده است، معمولاً می‌توان آن را در خانه با مصرف مایعات زیاد برای جبران کم آبی درمان کرد. اما گاهی کم آبی شدید نیاز به دریافت مایعات از طریق داخل وریدی در بیمارستان دارد.
مهم‌ترین ویروس‌های عامل اسهال
دکتر آنژیلا عطایی پیرکوه، دانشیار ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره مهم‌ترین ویروس‌های عامل اسهال می‌گوید: «روتا ویروس از دسته ویروس‌های بدون پوشش و حاوی ژنوم RNA و مهم‌ترین عامل ایجاد اسهال در سراسر جهان است. تا کنون ۹ گونه از روتاویروس ها شناسایی شده‌اند (A-I).
به طور کلی روتاویروس های گونه A در انسان ایجاد بیماری می‌کنند. این ویروس مهم‌ترین عامل ایجاد اسهال شدید است و متاسفانه سالانه عامل مرگ بیش از پانصد هزار کودک کمتر از پنج سال در سراسر دنیاست.
چگونگی شیوع روتا ویروس
به گفته این ویروس شناس، شیوع این ویروس در ایران حدود ۴۰ درصد تخمین زده می‌شود که به عنوان رایج‌ترین عامل ایجاد اسهال شدید در کودکان ایرانی است.
بافت هدف این ویروس در بدن انسان‌ها دو سوم فوقانی روده باریک را شامل می‌شود. روتا ویروس معمولاً در فصول سرد سال، اغلب پاییز و زمستان و حتی در اوایل بهار مشاهده می‌شود و معمولاً در کودکان کمتر از پنج سال ایجاد بیماری می‌کند. درواقع ۹۵ درصد از کودکان قبل از پنج سالگی حداقل یک بار با این ویروس آلوده می‌شوند.
علائم بالینی روتاویروس
دکتر پیرکوه می‌گوید بیشترین بروز علائم بالینی روتاویروس در کودکان ۳ تا ۳۵ ماهه دیده شده است. کودکان بالای پنج سال و حتی بزرگسالان نیز می‌توانند با این ویروس دچار عفونت شوند. اما معمولاً علائم بالینی خفیف‌تری خواهند داشت.
علائم بالینی روتاویروس حدود دو روز بعد از مواجهه فرد با ویروس آغاز می‌شود. مهم‌ترین و واضح‌ترین علائم روتا ویروس استفراغ واسهال آبکی است که می‌تواند سه تا هشت روز نیز ادامه داشته باشد.
از مهم‌ترین نشانه‌های این بیماری از دست دادن اشتها، کاهش مایعات بدن (دهیدراسیون) باشد که در کودکان کمتر از پنج سال به ویژه اطفال کم سن تربسیار خطرناک است.
خطر کم آبی در کودکان و ضرورت مراجعه به پزشک
به گفته این ویروس شناس، نشانه‌های کم آبی بدن یا دهیدراسیون شامل کاهش دفع ادرار، خشکی آزاردهنده دهان و گلو، احساس سرگیجه هنگام برخاستن، گریه بدون اشک و خواب آلودگی وکلافگی غیرمعمول در کودکان است.
اگر کودک بیش از ۲۴ ساعت دچار اسهال آبکی و استفراغ مکرر بود یا هر یک از علائم کم آبی را داشت باید هرچه سریع‌تر برای درمان تخصصی به مراکز درمانی مراجعه شود.
البته برای این ویروس هنوز درمان دارویی خاصی وجود ندارد و درمان آن به صورت حمایتی در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها از طریق جبران آب والکترولیت ها انجام می‌شود.
راه‌های انتقال عامل بیماری اسهال
دانشیار ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌گوید راه انتقال این ویروس ازطریق مدفوعی-دهانی است. از رایج‌ترین راه‌های انتقال و ورود این ویروس به بدن افراد نیز می‌توان به این موارد اشاره کرد:
به دهان بردن دست‌های آلوده به مدفوع بدون شست و شوی صحیح و کافی.
تماس دست‌ها با اشیا و سطوح آلوده به ویروس و قرار دادن آنها در دهان و خوردن غذای آلوده به ویروس.
همچنین افرادی که به روتاویروس آلوده هستند می‌توانند ویروس را از طریق مدفوع دفع کرده و موجب انتقال آن شوند. درواقع افراد آلوده به ویروس هنگامی که علائم بیماری را نشان می‌دهند و حتی سه روز بعد از بهبود نیز می‌توانند ویروس را از طریق مدفوع دفع کنند.
کودکان مبتلا به این ویروس ناقلان اصلی این بیماری، هم در میان همسن و سالان خود و هم در بین اعضای خانواده که با آنها تماس نزدیک دارند هستند.
راه‌های پیشگیری از اسهال
برای پیشگیری از ابتلا به روتا ویروس، رعایت بهداشت فردی بسیار ضروری است وباید هربار بعد از دفع مدفوع، شست و شوی دست‌ها به طور صحیح و کامل انجام شود.
البته بهترین راه پیشگیری از ابتلا به ویروس، واکسیناسیون است که درحال حاضر دو واکسن خوراکی مؤثر و دارای تأییدیه کشورهای توسعه یافته برای این ویروس وجود دارد که درکشور ما در دسترس نیستند.