همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: وقتی افراد خودشان را دست کم می‌گیرند در واقع به خودشان اعتماد ندارند. بنابراین به خودتان اجازه ندهید چنین احساسی بر شما غلبه کند. عزت نفس پایین می‌تواند تقریباً همه جنبه‌های زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. یعنی می‌تواند بر روابط، شغل و سلامت شما تأثیر بگذارد. اما می‌توانید با افزایش آگاهی، عزت نفس خود را افرایش دهید.
احساس خود کم بینی
دکتر سعید بابایی، روان شناس و طرح واره درمانگر در مورد خود ارزشمندی می‌گوید: «ممکن است همه ما گاهی احساس بی ارزشی کرده باشیم، خودمان را مقصر بدانیم و حتی فکر کنیم دیگران هم ما را به اندازه کافی دوست ندارند. به همین خاطر اغلب خودمان را سرزنش می‌کنیم و احساس خود کم بینی داریم. اگر شما هم چنین رفتاری با خودتان دارید و بیش از اندازه خود را دست کم می‌گیرید باید توجه داشته باشید که ممکن است آسیب زیادی از لحاظ روانی به خود بزنید. ضمن آنکه نمی‌توانید ارتباط خوبی هم با دیگران برقرار کنید. چون وقتی نتوانید خودتان را دوست داشته باشید؛ قادر نیستید به روش درستی دیگران هم دوست داشته باشید.
آسیب‌های گفت و گوها ی ذهنی
به گفته این روان شناس، گفت و گو های ذهنی یا به اصطلاح نشخوارهای ذهن ما معمولاً با این جملات شروع می‌شوند: «من کافی نیستم، من ارزشمند نیستم، من ناکافی هستم، من لیاقت یک زندگی خوب را ندارم چون همیشه شکست می‌خورم.»
چنین نگرش و گفت و گو هایی باعث احساس درماندگی می‌شود. به این ترتیب، خود کم بینی خود را می‌پذیریم و تسلیم می‌شویم. همچنین نمی‌توانیم در تصمیمات مهم زندگی مانند ادامه تحصیل، ازدواج، انتخاب شغل و کار هم درست تصمیم بگیریم و موفق عمل کنیم. چون توانایی‌ها و استعدادهای بالقوه خودمان را قبول نداریم و مدام خود را سر زنش می‌کنیم که ممکن است شکست بخوریم. در چنین شرایط ذهنی، هر کجا پا بگذاریم معمولاً شکست خواهیم خورد.
چرا خودمان را دست کم می‌گیریم
دکتر بابایی می‌گوید افرادی که خود را دست کم می‌گیرند اغلب در خانواده‌هایی رشد می‌کنند که مدام با دیگران خصوصاً هم سن و سالان خود مقایسه، تحقیر، تنبیه یا نادیده گرفته می‌شوند، توجهی به آنها و علایقشان نمی‌شود و از حمایت عاطفی لازم از طرف پدر و مادر هم برخوردار نیستند.
همدیگر را همان گونه که هستید بپذیرید
این روان شناس می‌گوید دوران کودکی در میزان برخورداری از احساس ارزشمندی خیلی مهم است. وقتی از کودکی به افراد اهمیت لازم داده شود می‌توانند خودشان را باور داشته باشند و احساس ارزشمندی کنند. بنابراین وقتی والدین از طرف خانواده بدون هیچ پیش شرطی حمایت لازم را داشته باشند آنها هم خودشان را باور خواهند داشت.
سعی کنیم به جای توهین، سرزنش، تحقیر و مقایسه فرزندانمان با دیگران به آنها بها بدیم و بدون قید و شرط و همان گونه که هستند آنها را بپذیریم.
راه‌های برخورداری از احساس ارزشمندی
به گفته دکتر بابایی، والدین باید به فرزندان خود مانند افراد بالغ احترام بگذارند و تلاش کنند تفاوت‌های فردی فرزندان خود را بشناسند، آنها را بپذیرند و تلاش نکنند تغییرشان دهند. البته توانایی و استعدادهای هر فرد با دیگری متفاوت است. برای برخورداری از احساس خود ارزشمندی، نخست باید بی قید و شرط فرزندمان را دوست داشته باشیم و برای دوست داشتن او شرط نگذاریم. مثلاً به او نگوییم اگر درست را بخوانی، نمرات خوبی بگیری یا اتاقت مرتب باشد و همه کارهای خود را درست انجام بدهی دوستت خواهم داشت.
توجه داشته باشیم ما باید به تلاش آنها پاداش بدهیم؛ نه نتیجه مطلوبی که خودمان انتظار داریم. د ر واقع آنچه مهم است فرایندی است که افراد برای دستیابی به خواسته‌ها و اهداف خود طی می‌کنند.
سعی کنیم با افزایش مهارت‌های مورد نیاز در هر سنی آمادگی ذهنی و اعتماد به نفس فرزندانمان را بالا ببریم تادر بزرگسالی با مشکل مواجه نشوند. چون تغییر دادن روش، شیوه و عادات ما کار ساده‌ای نیست.
در بحران‌ها، مشکلات و ضعف‌ها هم باید شکیبا باشیم و صبورانه در کنارهمدیگر بمانیم. فضای خانه باید امن، آرام و کم تنش باشد.
به این ترتیب آرامش و اعتماد به نفس افراد افزایش پیدا می‌کند و راحت‌تر می‌توانند به خواسته‌هایشان برسند.