همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:مراسم علم‌بندان که یک روز قبل از شروع ماه محرم در تکیه درکه تهران برپا می‌شود تاریخچه‌ای طولانی ندارد اما هر سال با قوام بیشتری برپا می‌شود و به رسم مهم اهالی درکه تبدیل شده است. اینکه سنت علم بندان چگونه به تکیه درکه به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین تکیه‌های پایتخت راه پیدا کرد و با گذشت زمان به یک مراسم باشکوه تبدیل شد قصه‌ای دارد به غایت شنیدنی.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نذری که ادا شد
داستان علم بزرگ گوشه تکیه درکه حکایت دلدادگی به سالار شهیدان است که همه اهالی درکه از آن خبر دارند. محسن‌الله‌وردی که از علم کش‌های قدیمی محله درکه بود نذر می‌کند که اگر صاحب فرزند پسر شود که بعدها خیمه عزای ابا عبدالله(ع) در محله درکه بالا ببرد، یک علم می‌خرد و آن را وقف تکیه خواهد کرد. او حاجت روا می‌شود و برای خرید علامت به کارگاه یکی از استادهای علم‌سازی در اصفهان می‌رود. داستان خرید این علامت از زبان مجید، تنها پسر محسن‌الله‌وردی شنیدنی است: «این علامت عصاره زندگی هنری و حاصل دسترنج سال‌های طولانی زندگی حاج حسین تفنگ‌سازان معروف به حسین قفلی، از هنرمندان معروف اصفهانی بود. حاج حسین تفنگ‌ساز به پدرم می‌گوید باید بیعانه بدهی و دو سال صبر کنی تا سفارش آماده شود. پدرم علامت طلاکوب گوشه کارگاه را نشان می‌دهد و می‌گوید همین علامت را می‌خواهم. هنرمند اصفهانی رضایت نمی‌دهد اما بعد از کلی چانه‌زنی یک میلیون تومان بابت فروش علامت‌طلب می‌کند.»
بدرقه با اشک
هنرمند اصفهانی به علامت ۹ تیغه‌ای که آن را حاصل عمر هنری‌اش می‌دانست تعلق خاطر عجیبی داشت و برای همین مبلغ گزافی بابت واگذاری آن‌طلب کرد اما انگار همه اتفاقات قرار بود مثل قطعات پازل کنار هم قرار بگیرند تا مراسم علم بندان در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران برپا شود. مجیدالله‌وردی می‌گوید: «در سال ۱۳۶۰ با یک میلیون تومان می‌شد چند صدمتر زمین در محله درکه خرید. پدرم این پول را جور می‌کند و هنرمند اصفهانی با اشک و گریه علامت را در رکاب می‌گذارد و آن را بدرقه می‌کند.» روزی که علامت بزرگ و طلاکوب از اصفهان به درکه آمد از روزهای به یادماندنی محله است. مرحوم محسن‌الله‌وردی به اتفاق پهلوان‌ها و بچه‌های محله درکه، علامت را با خاور به میدان دانشگاه شهید بهشتی و از آنجا با رکاب به داخل تکیه درکه آوردند.
سنتی که مراسم شد
یکی از سنت‌هایی که با گذشت چند قرن هنوز در تکیه درکه پابرجا مانده علم بندان است. از نخستین روزهای تأسیس تکیه درکه چند علم در این مکان وجود داشته و اهالی، یک روز قبل از شروع محرم رسم علم بندان را با حضور موسپیدکرده‌ها و پیرغلامان به جا می‌آوردند. سید حسن میرزین‌العابدین از بانیان قدیمی‌های تکیه درکه می‌گوید: «در روزگار قدیم، اهالی درکه از روز پنجم محرم شروع به عزاداری می‌کردند و روز سوم یا چهارم محرم، علم‌ها را به اصطلاح «طاق شال» می‌انداختند. هر علم یک متولی داشت و کارش این بود که طاق شال‌ها را تا در روز علم بندان نگه می‌داشت. آن موقع علم بندان فقط در تکیه درکه برپا می‌شد.»میر زین‌العابدین معتقد است با ورود علم جدید به تکیه درکه، سنت علم بندان به مراسم بدل شد و هر سال باشکوه بیشتری برپا می‌شود: «وقتی مرحوم محسن‌الله‌وردی این علامت را از اصفهان به تهران آورد، به همه کسانی که به علم بندان آمده بودند ناهار نذری داد و این سنت آرام آرام سروسامان گرفت. علم بندان تا سال ۱۳۶۳ با حضور ۲۰ـ ۱۰ نفر برپا می‌شد اما هر سال قوام بیشتری پیدا کرد و حالا از همه جای تهران به مراسم علم بندان تکیه درکه می‌آیند.»
رخصت از بزرگان
مراسم علم بندان تکیه درکه حالا با حضور هزاران نفر از شیفتگان ابا عبدالله و با حفظ سنت‌های قدیمی برپا می‌شود. یک سال قبل از شروع محرم، علم‌ها غباروبی می‌شوند و پای ستون‌های تکیه گذاشته می‌شوند. بعد هم جوان‌ها از بزرگان مجلس رخصت می‌گیرند تا علم‌ها را به ستون‌های تکیه ببندند. مجیدالله‌وردی مراسم معتقد است بسیاری از تکایا و هیئت‌های پایتخت مراسم علم بندان را برپا می‌کنند ااین سنت برای نخستین بار در تکیه درکه برپا شده و اصالت خودش را حفظ کرده است: «در این مراسم، بزرگان و پیرغلامام محله را دعوت می‌کنیم تا پای علم‌ها بنشینند. بعد هم گل روی سر آنها می‌ریزیم و دمامه زنان، علم‌ها را به ستون‌های تکیه می‌بندیم. این آداب برای رخصت گرفتن از بزرگان مجلس عزارداری امام حسین(ع) است.»