همشهری آنلاین- بهاره خسروی : درباره بازار بزرگ تهران حرف‌های بسیاری گفته‌اند. از تاریخچه‌اش و تعداد سراها و تیمچه‌هایش، از نقش اقتصادی‌اش گفته‌اند که قلب تجارت ایران است و از هزار و یک چیز دیگرش اما بازار بزرگ تهران خود متولد بازارهای قدیمی‌تری است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
ماجرای تیمچه فیلخانه و نخستین باغ‌وحش تهران
یکی از مکان‌های جالب و سؤال‌برانگیز بازار تهران تیمچه فیلخانه است. ماجرا از این قرار بود که به فتحعلی شاه قاجار چند فیل هدیه کردند. او فیل‌ها را به مکانی انتقال داد که امروز به تیمچه فیلخانه مشهور است. بعدها با هدیه ۲ کرگدن دیگر و اضافه شدن آنها به فیل‌ها نخستین باغ‌وحش تهران در دل بازار راه‌اندازی شد.
عبادوزی‌های بین‌الحرمین
به‌دلیل وجود مدارس دینی و حوزه‌های علمیه در بازار تهران، طلاب، روحانیون و افراد مذهبی بسیاری به این محدوده آمد و شد داشتند. همین شد که عبادوزی در بازار تهران به یکی از مشاغل پر مشتری این محدوده تبدیل شد؛ آنقدر که در گذشته بین۷۰تا ۸۰ مغازه عبادوزی و فروش لباس طلاب و روحانیون، در بازار بین‌الحرمین مشغول کار بودند.
ساعت‌سازی با آزمون و خطا
ماجرای تعمیرکاران ساعت هم در بازار تهران قصه و روایت‌های جالبی داشت. ساعت‌سازهای بازار تهران کار تعمیر را اغلب به‌صورت شفاهی و با آزمون وخطا آموختند؛ تا جایی که این رسم معمول همه ساعت‌سازها بود که کارشان را با خرابکاری شروع کنند. یکی از افراد متبحر در این کار آقا «محمد تقی» بود. این فرد آنقدر اجزای داخل ساعت را تغییر می‌داد تا عیب اصلی را پیدا کند. در دست چپ مسجد امام هم سید نامی بود که فقط ساعت‌های قیمتی اعیان و اشراف را تعمیر می‌کرد. علاوه براین پدر مرحوم آیت‌الله طالقانی از تعمیرکاران ساعت در بازار تهران بود و در کنار مغازه‌اش علاوه بر تعمیر ساعت به طلاب هم درس می‌داد.
از کارگاه‌های پارچه‌بافی تا کارخانه‌های چیت‌سازی
اساسا در فرهنگ ایرانی بیشتر فعالیت‌های صنعتی به روش کارگاهی انجام می‌شد و کارخانه چندان جایگاهی در این فرهنگ نداشت. کارگاه‌ها نیز عمدتا خانواده‌محور بود. برای مثال زمانی در تهران ۸هزار کارگاه مخمل‌بافی داشتیم و حتی از دل همین کارگاه ها به‌دنیا مخمل صادر می‌کردیم. به‌همین واسطه در دل بازار تهران تجار و کسب‌وکارهای نو ظهور کردند. آقایان ایروانی و خسروشاهی از تجار مدرنی بودند که در مدتی کوتاه کارخانه تولید پارچه‌های مقدم و چیت‌سازی را راه انداختند.