همشهری آنلاین-سارا جعفرزاده :فرهنگسرای مهر با همکاری شهرداری منطقه در نیمه دوم ماه محرم با برپایی باشکوه این آیین، میزبان جمعی از دوستداران اهل‌بیت(ع) بود. نقش‌خوانی‌های گروه تعزیه شهید فلاحی به سرپرستی بیژن معینیان در بوستان ۲۲ بهمن، مخاطبان زیادی داشت. در یکی از شب‌های اجرای این مراسم سراغ سرپرست این گروه ـ که از قضا از مخالف‌خوان‌های تعزیه بودـ رفتیم. پس از گفت‌وگو با این مخالف‌خوان، پای صحبت‌های اهالی نشستیم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
بوستان ۲۲ بهمن میزبان هنر عاشورایی
چادر بزرگی در محوطه بوستان ۲۲ بهمن برپا شده تا میزبان برپایی این هنر عاشورایی باشد. مقدمات برپایی مراسم تعزیه از چند روز پیش آغاز شده است. پارچه‌ها و کتیبه‌های سیاه دورتادور صحنه اجرا را پوشانده و پرچم‌های عزاداری در اطراف سالن نصب شده است. سیستم صوتی نیز برای پخش صدای تعزیه‌خوان‌ها نصب شده و سالن روباز برای برپایی این مراسم و میزبانی از عزاداران و شیفتگان‌سالار شهیدان مهیاست. مراسم تعزیه‌خوانی، ۵ شب از ساعت ۱۸ تا ۲۰ برپا می‌شود. به دلیل سابقه این مراسم در منطقه تماشای آن بخشی از برنامه‌های عزاداری اهالی است و مراسم هر سال نیز شلوغ‌تر می‌شود. شبیه‌خوان‌ها هر روز ساعتی پیش از اجرا، برای گریم و تعویض لباس در محل برپایی مراسم حاضر می‌شوند. در این میان کودکانی هم هستندکه برای کمک کردن به گروه و سهیم شدن در ثواب این عزاداری اصرار دارند گروه تعزیه، کاری به آنها بسپارد. کم‌کم صندلی‌ها جای خالی خود را به تماشاچیانی می‌دهد که از محله‌های مختلف پایتخت به بوستان آمده‌اند تا با اجرای تعزیه اشک‌های لرزان‌شان را نثار امام حسین(ع) و یارانش کنند. پیر و جوان و مرد و زن همگی دور تا دور میدان معرکه نشسته‌اند و منتظر شروع مراسم هستند.
تجسم صحنه‌های کربلا
رأس ساعت، تعزیه با ماجرای رخصت گرفتن حضرت علی اکبر(ع) از پدر و سپس رجزخوانی مقابل دشمن شروع می‌شود. حاضران گویی صحنه‌های کربلا را پیش چشم خود می‌بینند و متأثر می‌شوند. وقتی به میان جمعیت می‌روم، نوبت به نمایش شمر رسیده است. صدای شمر تعزیه چنان بلند و هراس‌انگیز است که کودکان به آغوش مادر، پناه می‌برند. وقت رجزخوانی شمر که می‌رسد، نگاهی به‌صورت اهالی می‌کنم. خشم و کینه در چهره‌های‌شان داد می‌زند. پیرمردی که کنار سکو نشسته، مدام زیر لب می‌گفت «لعنت بر یزید» و چه لعن‌ها که از میان حاضران بلند نمی‌شود. علی اکبر(ع) و قاسم وقتی اذن جنگ می‌گرفتند، احترام و ادب‌شان مثال‌زدنی است. نوبت به رجزخوانی علی اکبر(ع) که می‌رسد، جوان‌های مجلس کمر صاف می‌کنند و با افتخار به رجزهای او گوش می‌دهند. یکی از میان جمعیت صدا می‌زند «الله‌اکبر، علی‌اکبر» و شب دوم این‌گونه تمام می‌شود. لحظاتی از مراسم تعزیه گذشته اما حاضران هنوز محو صحنه‌های نبرد هستند. برخلاف بیشتر مراسم، اینجا بعد از پایان اجرای تعزیه، کسی تمایلی به بلند شدن از روی صندلی و عجله برای رفتن ندارد. بسیاری از آنها متأثر شده‌اند و هنوز اشک روی چشمان‌شان خشک نشده است. تاریکی شب همه بوستان را فراگرفته اما هنوز بیش از ۴۰۰ نفر از اهالی محله‌های خانی‌آبادنو و شهرک بستان و حتی محله‌های همجوار در این بوستان حضور دارند.
بازگویی واقعه غم‌انگیز دشت کربلا
سعید رنجبریان، مدیر فرهنگی هنری منطقه و رئیس فرهنگسرای مهر با اشاره به اهداف اجرای این برنامه می‌گوید: «تعزیه به‌عنوان گونه‌ای از هنرهای نمایشی در میان ایرانیان محبوبیت بسیاری دارد. این هنر آیینی که عزاداری و حماسه کربلا را دنبال می‌کند هر سال در ایام ماه محرم به شیوه‌ای فاخر اجرا می‌شود. بیان احوال و مصائب خاندان حضرت امام حسین(ع) و بازگویی واقعه غم‌انگیز دشت کربلا، از اهداف مهم اجرای این مراسم است. این تعزیه‌خوانی‌ها به همان سبک سنتی و قدیمی مراسم تعزیه و به‌صورت میدانی و با مشارکت معاونت اجتماعی و فرهنگی منطقه و شهرداری ناحیه یک منطقه در محله اسفندیاری و بستان برپا می‌شود.» رنجبریان در ادامه می‌افزاید: «این مراسم با عنوان از مدینه تا مدینه به سرپرستی بیژن معینیان اجرا می‌شود. برنامه‌های این ۵ شب تعزیه به‌ترتیب عبارتند از؛ مجالس تعزیه شهادت حضرت مسلم، شهادت حضرت علی‌اکبر(ع)، شهادت حضرت عباس(ع)، شهادت امام حسین(ع)، غارت خیمه‌ها، بازار شام و رسوایی یزید.
تعزیه‌خوانی ارادت خانوادگی ماست
بیژن معینیان، پسر مرحوم حاج رجبعلی معینیان و سرپرست گروه تعزیه‌خوان است. او که سال‌هاست در ایام محرم تعزیه اجرا می‌کند، معمولاً نقش مخالف‌خوان را دارد. او درباره اجرای تعزیه می‌گوید: «پدربزرگ‌مان و اجداد ما همگی تعزیه‌خوان بودند و به همین‌ترتیب بنده، فرزندان و برادرزاده‌هایم هم تعزیه‌خوان شدیم. حدود ۴۰ سال است که تعزیه‌خوانی می‌کنم. ابتدا بچه‌خوان و نوجوان‌خوان بودم و تا امروز که مخالف‌خوانی می‌کنم همواره این کار برایم براساس عشق و ارادت بوده است.» او از حس و حال مخالف‌خوانی خود می‌گوید: «همه تلاش‌مان این است که گوشه‌ای از ظلمی را که به خاندان امام حسین(ع) شده نمایش دهیم و من با وجود اینکه مخالف‌خوان هستم تلاش می‌کنم به گونه‌ای کار را اجرا کنم که نفرت مخاطب از نقش خودم را بیشتر برانگیزم و به قول معروف از مردم اشک بگیرم. بارها زمان اجرا آنقدر متأثر شده‌ام که گریه کرده‌ام. خیلی هم تلاش کردم موافق‌خوانی کنم به‌ویژه نقش حضرت عباس(ع) را اما با توجه به صدا و حس اجرایم، اجرای این نقش در توان من نیست.» او از مخالف‌خوانی در تعزیه و تأثیر این نقش در زندگی‌اش می‌گوید: «از شمر و یاران ملعونش که می‌خوانم، به این فکر می‌کنم که چطور یک انسان می‌تواند به این درجه از پستی برسد. تنها پاسخی که پیدا می‌کنم این است که هرگاه انسان به نفس و امیال خود بیشتر توجه کند از حقیقت و راه حق دور خواهد ماند. وقتی در معرکه سر کودکان بی‌پناه فریاد کشیدم و آنها از صدای من ترسیدند، با خود عهد بستم که دیگر سر کودکی فریاد نکشم.»
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۹ در تاریخ ۱۳۹۵/۰۷/۲۷