همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: آندومتریوز بیماری طولانی مدت و شایعی است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی فرد داشته باشد، اما درمان‌هایی هم برای آن وجود دارد که می‌توانند مؤثر واقع شوند.
هنگامی که آندومتریوز تخمدان‌ها را درگیر می‌کند، ممکن است کیست‌هایی به نام آندومتریوم ایجاد شود که با تحریک بافت اطراف، در نهایت بافت اسکار و چسبندگی ایجاد شود؛ نوارهایی از بافت فیبری که می‌توانند باعث چسبیدن بافت‌ها و اندام‌های لگن به یکدیگر شوند.
آندومتریوز می‌تواند باعث درد شدید؛ به خصوص در دوره‌های قاعدگی و گاهی نیز بروز مشکلات باروری شود.
دلایل بروز بیماری
گندم رستمی، کارشناس مامایی در مورد آندومتریوز می‌گوید: «نام بافت داخلی رحم آندومتر است که به طور طبیعی فقط در داخل حفره رحم وجود دارد. اگر این بافت هر جایی غیر از حفره داخلی رحم دیده شود، به آن آندومتریوز گفته می‌شود.
این بافت طی خونریزی ماهانه تخریب و از بدن دفع می‌شود. بنابراین بیشترین ارتباط این بیماری با خونریزی ماهانه‌است. دلیل مشخصی برای ابتلای این بیماری وجود ندارد؛ ولی به نظر می‌رسد قابل قبول‌ترین دلیل، نظریه «کاشته شدن» باشد.
طبق این نظریه، اگر خون دفع شده از رحم که حاوی سلول‌های آندومتر است مجدداً به داخل بدن (لوله‌های فالوپ، تخمدان و...) برگشت داده شود، آن سلول‌ها در نقاط دیگری کاشته و باعث می‌شوند بیماری آندومتریوز به وجود بیاید.»
چه کسانی مستعد ابتلا به آندومتریوز هستند
به گفته این کارشناس مامایی، این بیماری در زنانی که در سنین باروری هستند شایع است و چون با خونریزی ماهانه در ارتباط است، به نظر می‌رسد افرادی که زودتر به بلوغ می‌رسند، فاصله بین خونریزی‌هایشان کمتر است یا تعداد روزهای خونریزی بیشتری دارند و همچنین کسانی که خون بیشتری دفع می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
بارداری، شیردهی و زایمان به سرکوب این بیماری کمک زیادی می‌کنند؛ به همین دلیل به افرادی که دچار آندومتریوز هستند توصیه می‌شود در سریع‌ترین زمان ممکن باردار شوند.
علائم بیماری
رستمی می‌گوید مهم‌ترین نشانه‌ای که می‌تواند نشانه آندومتریوز باشد، دردهای لگنی و درد ماهانه شدیدتر و طولانی‌تر از دردهای ماهانه عادی است. چون نشان می‌دهد بافت داخلی رحم جایی به جز رحم هم حضور دارد و در حال منقبض شدن است.
موضوع قابل توجه دیگر آن است که شدت درد، شدت و مرحله بیماری را نشان نمی‌دهد. چون ممکن است بیمار درد بسیار شدیدی داشته باشد؛ در حالی که آندومتریوز او خفیف باشد. همان گونه که ممکن است کلاً فرد مبتلا به این بیماری، درد نداشته باشد. ولی به طور کلی در صورت مشاهده دردهای دوره‌ای شدید باید به آندومتریوز شک کرد.
ارتباط آندومتریوز با ناباروری
یکی دیگر از نشانه‌های آندومتریوز ناباروری است؛ به طوری که بسیاری از افراد در ریشه‌یابی مشکل ناباروری خود متوجه می‌شوند مبتلا به آندومتریوز هستند.
آندومتریوز با ناباروری در ارتباط است، اما مکانیسم تأثیر آن بر باروری هنوز به طور کامل شناخته نشده است. تئوری‌هایی در زمینه علت شناسی بیماری وجود دارد. آندومتریوز گامت‌ها و جنین‌ها، لوله‌های فالوپ و انتقال جنین و آندومتر اوتوپیک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همه این ناهنجاری‌ها احتمالاً بر باروری تأثیر می‌گذارند. گزینه‌های درمانی فعلی ناباروری مرتبط با آندومتریوز شامل جراحی، تخمک گذاری با IUI و IVF است.
تشخیص بیماری
به گفته این کارشناس مامایی، روش تشخیصی اصلی آندومتریوز، جراحی لاپراسکوپیک و نمونه برداری است. ولی معمولاً اولین اقدامی که برای بیمار انجام می‌شود سونوگرافی ترانس واژینال است که البته برای تشخیص دقیق‌تر می‌توان از ام‌آر آی هم کمک گرفت.
درمان
آندومتریوز درمان ثابت شده‌ای ندارد. اما اغلب با توجه به شرایط بیمار برای او تصمیم‌گرفته می‌شود. معمولاً قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها و حلقه‌های واژینال به کنترل هورمون‌های مسوول تجمع بافت آندومتر در هر ماه کمک می‌کنند. بسیاری از بیماران هنگام استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی، قاعدگی کوتاه‌تر و سبک‌تری دارند. برای درد ماهانه هم مسکن تجویز می‌شود. اما بعد از درمان احتمال عود مجدد بیماری زیاد است.
رستمی می‌گوید اگر بیماری در مرحله بالاتری باشد، بیمار جراحی و ضایعه تا حد امکان خارج می‌شود. بعد از جراحی نیز هورمون‌درمانی تجویز می‌شود که البته در هه این موارد باز هم احتمال عود مجدد بیماری وجود دارد. بنابراین می‌توان گفت به طور کلی آندومتریوز درمان قطعی ندارد.
معمولاً به افراد توصیه می‌شود بعد از جراحی اقدام به بارداری کنند یا تا زمان اقدام به بارداری از قرص‌های پیشگیری استفاده کنند.
به طور کلی بارداری، شیردهی، شروع ورزش از سنین پایین و اصلاح رژیم غذایی (رژیم غنی از سبزی و میوه) و رابطه جنسی نداشتن هنگام خونریزی، در برابر آندومتریوز اثر حفاظتی دارند.