به گزارش همشهری ، پس از حدود ۲۴ساعت آواربرداری بی‌وقفه، سرانجام حوالی ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه ظهر امروز آخرین نفر از زیرآوار خارج شد تا عملیات امداد و نجات آتش‌نشانی و هلال‌احمر در کوچه‌های خلازیر به پایان برسد. در این ۲۴ساعت شهر تهران و به‌ویژه محله خلازیر دقایق و ثانیه‌های دردناک و پرالتهابی را پشت سر گذاشت. در تمام این مدت، بیم و امید زنده ماندن یا جان باختن فرد زیرآوارمانده بر خیابان مصیبت‌زده و تمام مردان و زنان حاضر در صحنه سایه انداخته بود.
عملیات برای نجات
مردم محله و کسانی که از دیگر نقاط شهر خودشان را به محل حادثه رسانده بودند، پشت محوطه عملیات امداد و نجات که با میله‌های داربست و پوشش گونی آبی‌رنگ از سایر بخش‌ها جدا شده بود، به‌صورت پراکنده تجمع کرده و از طریق افرادی که به داخل محوطه رفت‌وآمد داشتند، به‌دنبال کسب اخبار و اطلاعات از آخرین وضعیت زیرآوارماندگان بودند. بین آنها بازار شایعه هم داغ بود. همکاران غلامرضا رزاقی هرکدام به یک محدوده خاص اشاره می‌کردند که آخرین‌بار او را مشاهده کرده بودند.
آمبولانس بهشت‌زهرا، آخرین سکانس بود
در مدتی که جست‌وجو ادامه داشت، علاوه بر تورج فرهادی، شهردار منطقه۱۹، مدیران مختلف شهری در محل حادثه حاضر شدند که از جمله آنها می‌توان به حسین نظری معاون خدمات شهری، عباس شعبانی معاون هماهنگی و امور مناطق، حمیدرضا صارمی معاونت شهرسازی و معماری اشاره کرد. علیرضا فخاری استاندار تهران و پرویز سروری نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر تهران و میثم مظفر، عضو شورای اسلامی شهر تهران هم در محل حادثه حاضر شدند و در گفت‌وگو با افراد مختلف از نزدیک درجریان علل بروز حادثه، آخرین روند کار و همچنین چالش‌ها و مشکلاتی که وجود دارد، قرار گرفتند.
در تمام مدتی که جست‌وجو برای یافتن آخرین فرد زیر آوار مانده جریان داشت، خانواده رزاقی با اضطراب و نگرانی در صحنه حضور داشتند و تمام امید‌شان زنده بیرون آمدن پدر خانواده از زیر خروار‌ها سنگ و خاک و آهن بود؛ امیدی که در نهایت با یافتن پیکر بی‌جان این پرسنل شهرداری به یأس و اندوه تبدیل شد. حضور آمبولانس بهشت‌زهرا برای انتقال پیکر بی‌جان غلامرضا رزاقی، پایان ماجرا بود. در ادامه هم با تخلیه کامل محوطه، عملیات تخریب ساختمان‌های نیمه ویران ادامه پیدا کرد اما این پایان ماجرا نیست. مافیای ساختوساز برای نخستین‌بار تیر به قلب شهر نمی‌زنند. ساختمان‌های غیرمجاز و ناایمن بخشی از شهر و حریم آن را احاطه کرده‌اند و شهرداری در مناطق مختلف و حریم پایتخت، عملیات بسیاری انجام داده و همچنان با گردن‌کلفت‌های متخلف برخورد کرده و در این راه نیز هزینه گزاف داده است. مناطق ۵، ۱۵، ۱۸، ۱ و ۱۹ جمله آنها‌ست؛ گرچه منطقه۱۹ در این امر پیشتاز بوده است.
منطقه۱۹، غول‌های ناپایدار فرو ریختند
تخریب ساختمان‌های غیرمجاز یا غول‌های ناپایدار توسط شهرداری منطقه۱۹ تاکنون در ۱۹مرحله پیگیری شده و بزرگ‌ترین تخریب (۱۷۰واحد مسکونی) اوایل تیرماه امسال با دستور قضایی صورت گرفت.
دلایل مختلفی وجود دارد که سبب می‌شود تا بناهای ناایمن غیرمجاز یک شبه، قد علم کنند. مواردی که در ناحیه ۳شهرداری منطقه ۱۹به وفور دیده می‌شود. افراد سودجو و فرصت‌طلب که جان مردم برایشان اهمیتی ندارد و تنها به ثروت‌اندوزی و کسب سود بیشتر فکر می‌کنند، از راه‌های مختلف زمین‌ها را تصرف و با استفاده از مصالح نامرغوب اقدام به ساختوساز می‌کنند و با قیمت‌های گزاف به مردم بی‌خبر از همه جا می‌فروشند. اواخر خرداد وقتی مهدی عباسی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران تریبون پارلمان شهری را روشن کرد، درباره ساخت و سازهای غیرمجاز در حاشیه بزرگراه شهید کاظمی (محدوده محله خلازیر) تذکر داد و خواستار پیگیری موضوع شد، همزمان شهرداری منطقه نیز این تخلفات را رصد کرد که در نهایت هم اواسط تیرماه منجر به تخریب ۲۳ساختمان در محله خلازیر شد.
تصرف و ساخت در زمین‌های موقوفه
بخش زیادی از اراضی محدوده ناحیه ۳(حدود ۴۳۰هکتار) موقوفی است و همین امر زمینه را برای ساخت و سازهای غیرمجاز هموار کرده است. چرا که به‌گفته تورج‌فرهادی، شهرداری منطقه ۱۹ ارزش زمین افزایش یافته، سودجویان آنها را تصرف و بدون هماهنگی متولیان موقوفه در آنها ساختوساز می‌کنند و با قولنامه‌های دستی به دیگران واگذار کرده‌اند. آنطور که شهردار منطقه عنوان کرده: «بزرگ‌ترین تخلف سودجویان در ۱۰۰هکتار از اراضی موقوفه محله خلازیر رخ داده بود که ۲۳ساختمان ۶ و ۷طبقه و در مجموع ۱۷۰واحد مسکونی ساخته شده بود.» سازندگان و خریداران گمان می‌کردند کار ساختمان‌ها تمام شده و شهرداری دیگر اقدام به تخریب آنها نمی‌کند، اما تصمیم قاطع مدیریت شهری، آنها را غافلگیر کرد و پس از صدور مجوز توسط مقام قضایی، ۲۳ساختمان با وجود مقاومت‌ها و تهدید و ارعاب اراذل و اوباش تخریب و اراضی تصرف شده آزادسازی شدند.
شهرک‌سازی در وسط ناآرامی‌ها
ساختوساز غیرمجاز در تمام ادوار وجود داشته و این موضوع را نمی‌توان کتمان کرد، اما به‌گفته تورج فرهادی بدترین موج ساختوساز در منطقه ۱۹از مهرماه سال گذشته شروع شد. سودجویان از اغتشاشات و ناآرامی‌ها استفاده کردند و در سایه نبود نظارت‌های کافی زمین‌های بزرگ را تصرف و اقدام به شهرک‌سازی کردند، اما قبل از اینکه کار به اتمام برسد و مردم در آنها ساکن شوند، شهرداری حکم تخریب این شهرک ۱۲۰واحدی را گرفت. همه‌چیز طبق برنامه پیش رفت تا اینکه به‌دلیل ناپایداری ساختمان‌ها به ناگهان فرو ریختند و تعدادی از عوامل فراجا و شهرداری تهران زیر آوار جان باختند.
منطقه ۱۸، حریم پایتخت در آستانه نابودی
ساختوساز غیرمجاز منوط به داخل شهر تهران نمی‌شود، چرا که در برخی از مناطق ساختوساز غیرمجاز به سمت و سوی حریم سوق داده شده است. نمونه بارز این تخلفات در منطقه ۱۸رخ می‌دهد. آنطور که محمدجواد خسروی، شهردار منطقه ۱۸عنوان کرده مهم‌ترین مشکل منطقه مربوط به ساختوسازهای غیرمجاز در حریم به‌ویژه محله یافت‌آباد است. به گفته این مقام مسئول شهرهای اطراف تهران از جمله شهردار اسلامشهر اقدام به صدور پروانه ساخت در حریم می‌کند و در قسمت بالای مجوز هم قید می‌کند محدوده حریم شهر تهران. شهرداری منطقه ۱۸براساس وظیفه ذاتی با حکم دادستانی اقدام به تخریب می‌کند. موضوعی که سبب طرح شکایت در مجموعه قضایی می‌شود و در نهایت هم رأی علیه شهرداری و شهردار منطقه صادر می‌شود.
تخریب بیش از ۵ هکتاری
صیانت از حریم و اراضی کشاورزی
مساحت: ۴۷ هکتار
کاربری: ۳۰ باب ویلا
کاربری: ۳۷۰ بنا و دیوارکشی
مقابله با ساختوسازهای تقی‌آباد
مساحت: ۵ هکتار
کاربری: ۷۰ قطعه زمین تفکیک شده
کاربری: ۱۲ سوله
مقابله با ساختوسازهای غیرمجاز یافت‌آباد
مساحت: ۳۲ هکتار
کاربری: ۱۷۰ مورد تخلف در اراضی کشاورزی
منطقه ۱، تخریب ۱۶۰۰مترمربع ساختوساز غیرمجاز در ارتفاعات تهران
طی ماه‌های اخیر تخریب ۱۶۰۰مترمربع ساختوساز غیرمجاز در راستای حفظ حقوق عمومی و بیت‌المال در شمال تهران انجام شد. سیدمهدی صباغ، شهردار منطقه یک در این‌باره به همشهری گفت: از اسفندماه سال گذشته اجرای رأی ماده صد در مورد ساختمان‌های غیرمجاز محله آبک و گلابدره آغاز و طی آن ۸رأی، ثبت اجرای رأی شد که شامل تخریب ۶طبقه به متراژ۱۲۰۰مترمربع در اسفندماه و۴طبقه به متراژ ۴۰۰مترمربع در تیرماه در محله آبک با حضور محمدحسین جعفری، معاون دادستان و سرپرست ناحیه یک دادسرای الهیه، سرهنگ محمدباقر قدم‌زاده، سرکلانتر یکم پلیس پیشگیری پایتخت و عوامل اجرایی شهرداری منطقه یک تخریب شد.
به‌گفته صباغ، همچنین تخریب و جلوگیری از ساخت و پلمپ ۲۰ملک متخلف در گلابدره و آبک نیز به‌علت عدم‌رعایت استانداردهای ایمنی و شهرسازی در راستای حفاظت از جان شهروندان از دیگر اقدامات اجرایی در سال‌جاری بوده است.
گفتنی است در محلات آبک و گلابدره بیش از ۲۴۰رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ وجود دارد که اقدامات لازم برای رفع خلاف و اجرای حکم‌ها در دست اقدام است.
جزئیات اجرای حکم‌ها در محله‌های آبک و گلابدره در ۳مرحله
مرحله اول تخریب ۶طبقه به متراژ ۱۲۰۰مترمربع مسکونی (اسفند ۱۴۰۱)
مرحله دوم تخریب ۴طبقه به متراژ ۴۰۰مترمربع مسکونی (تیر ۱۴۰۲)
مرحله سوم تخریب و جلوگیری از ساخت و پلمپ ۲۰ ملک متخلف تجاری- مسکونی (تیر۱۴۰۲)
منطقه ۱۵، آزادسازی ۳هزار و۶۰۰مترمربع اراضی ملی
با انجام ۵مرحله برخورد با رفع تصرفات غیرقانونی حدود ۳هزار و۶۰۰مترمربع از اراضی ملی به نفع شهروندان آزادسازی و بازپس‌گیری شد. محمد شیری، شهردار منطقه ۱۵ به همشهری گفت: مدیریت شهری از ابتدای سال در اقدامی جهادی با انجام ۵ مرحله طرح رفع تصرفات غیرقانونی با همکاری نهاد‌های ذیربط در محله‌های مسگرآباد و مسعودیه، حدود ۳هزار و۶۰۰مترمربع از اراضی ملی را آزادسازی کرد.
او در ادامه به اقدامات انجام شده اشاره کرد و گفت: در این راستا حدود ۲۰۰۰مترمربع از اراضی ملی در محدوده حریم مسگرآباد آزادسازی شد و زمین فوق از تصرف غیرقانونی متصرف خارج و به اراضی ملی برگردانده شد.
شیری اضافه کرد: همچنین ۱۶۰۰مترمربع از اراضی که شامل سوله ناایمن در حریم منطقه بود پس از تذکرات پی در پی و بی‌توجهی فرد متصرف با اخذ دستور قضایی آزادسازی شد.
او همچنین گفت: این منطقه دارای وسعت حریم بالایی است و طبق قانون شهرداری‌ها ساختوساز در حریم ممنوع است. ولی گاهی ساخت‌وسازهایی در دوره‌های گذشته به صورت مخفیانه و شبانه صورت گرفته است. شهردار منطقه در پایان افزود: این طرح‌ها با هماهنگی یگان حفاظت و اجراییات منطقه، نواحی و تمامی نیروهای معبربان، شهربان، حریم و ... اجرا شدند.
طرح ۵مرحله‌ای رفع تصرفات غیرقانونی
۳۶۰۰ مترمربع آزادسازی اراضی ملی
جزئیات رفع تصرفات غیرقانونی مناطق مسگرآباد و مسعودیه
۱۶۰۰ مترمربع رفع تصرف سوله ناایمن حریم منطقه (۱۱اردیبهشت)
۲۰۰۰ مترمربع رفع تصرف غیرقانونی حریم منطقه (۲خرداد)
منطقه۵، تخریب ساختوسازهای غیرمجاز در کن و حصارک
کنترل ساخت‌وسازها در سطح مناطق شهری از اولویت‌های دوره ششم است و ساختوسازهای غیرمجاز در حریم پایتخت نیز در ادوار مختلف یکی از چالش‌های شهری بوده است. از این‌رو مناطقی که در حریم قرار دارند بیشتر در معرض آسیب هستند. یکی از آنها منطقه۵ پایتخت یعنی حوالی کن و حصارک است.
احسان شریفی، شهردار منطقه۵ تهران درباره ساختوسازهای غیرمجاز در این منطقه به همشهری گفت: منطقه۵ تهران شامل ۲ بخش است؛ یک بخش از منطقه مربوط به بافت کهن و تاریخی بوده و بخش دیگر آن بافت نوسازی دارد.
او ادامه داد: بافت کهن منطقه۵ شامل روستاهای حاشیه تهران قدیم یعنی محلات کن، حصارک و مرادآباد است و به دلیل شرایط بافت و عدم‌وجود طرح تفصیلی متناسب با نیاز مردم، این مناطق در معرض ساخت‌وسازهایی بوده که از منظر مردم پاسخ به نیاز و از منظر شهرداری، خلاف و مغایر با اصول شهرسازی است.
شریفی با اشاره به تخریب ساختوسازهای غیرمجاز در محلات قدیمی منطقه۵ بیان کرد: در محله کن و حصارک آمار ساختوسازهای غیرمجاز بیشتر بود؛ بنابراین به شدت جلوگیری از اینگونه ساخت‌وسازها را داریم و هیچ همراهی با متخلفان نداشته و برخورد جدی می‌کنیم. شهردار منطقه۵ اضافه کرد: در ۲سال گذشته شدت برخورد و میزان تخریب‌های صورت گرفته، به نحو قابل توجهی افزایش پیدا کرده که اصولا این تخریب‌ها با همراهی دستگاه قضایی و پلیس بوده است. او با اشاره به طرح‌های تفصیلی محلات کن و حصارک، گفت: با همت مدیریت شهری و کمیسیون ماده ۵، طرح تفصیلی محله حصارک تصویب شد و طرح تفصیلی اصلاح‌شده محله کن نیز هفته گذشته به امضای اعضای کمیسیون ماده ۵ رسید. شریفی با بیان اینکه با تصویب و اصلاح طرح تفصیلی در این محلات بخش زیادی از ساختوسازهای غیرمجاز کاهش خواهد یافت، افزود: در یک سال اخیر، تخریب‌های ساختوسازهای غیرمجاز در منطقه داشتیم که طی این اقدامات ۲۴نفر از همکاران در شهرداری دچار مصدومیت شدند.
شهردار منطقه۵ در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تخلفات ساختمانی در مناطق نوساز منطقه۵ اشاره کرد و گفت: در بخش نوسازی منطقه که از اوایل دهه۶۰ شکل گرفته است، نوع تخلفات و توسعه بنا و یا ایجاد طبقات مازاد از پروانه را شاهد هستیم که البته تعداد، زیاد نبوده و اگر ایرادهای سازه و اساسی نداشته باشد با ارجاع به کمیسیون ماده ۱۰۰مشکل حل خواهد شد. او با بیان اینکه منتظر تصمیم کمیسیون ۱۰۰هستیم و اگر مواردی، رأی قلع و قمع دریافت کند، تخریب می‌کنیم، اضافه کرد: از ابتدای سال۱۴۰۲ تاکنون، جمع تخریب‌ها ۱۲مورد بوده که از کمیسیون ماده ۱۰۰ رأی تخریب صادر شده و ۳۵۰۰مترمربع آزادسازی داشتیم.
شریفی همچنین به ساختمان‌های پرخطر و ناایمن در منطقه۵ نیز اشاره کرد و افزود: در منطقه۵ نوعی ساختمان‌های ناایمن و پرخطر داریم که در گذشته ایمنی لازم را داشتند، اما در حال حاضر از نظر سازمان آتش‌نشانی ایمنی لازم را ندارند که تعداد آنها ۴مورد است و امیدواریم با تدابیری که در پیش گرفتیم این موارد کاهش یابد.
جزئیات تخریب ساختوسازهای غیرمجاز در منطقه۵
ناحیه یک
سال
* ۱۴۰۱ الی ۱۴۰۲
تعداد
* ۲۰ مورد
کاربری
* گردشگری-تفریحی: ۱۵
* مسکونی: ۵
متراژ
* ۵ هزار مترمربع
ناحیه ۲
سال
* ۱۴۰۱ الی ۱۴۰۲
تعداد
* ۳۰ مورد
کاربری
* تجاری: ۱۴
* مسکونی: ۱۶
متراژ تخریب‌ها
* ۶ هزارمترمربع
ناحیه ۳
سال
* ۱۴۰۱ الی ۱۴۰۲
تعداد
* ۲۵مورد
کاربری
* مسکونی: ۶
* گردشگری-تفریحی: ۱۱
* تجاری: ۸
متراژ
* ۶ هزار مترمربع
ساختمان مرگ سعادت‌آباد، نگاهی به یک حادثه تخریب بنای ناایمن با ۱۷کشته
تخریب گسترده ساختوسازهای غیرمجاز در دوره پیشین مدیریت شهری که اصلاح‌طلبان شورای شهر را در اختیار داشتند، به‌درستی انجام نمی‌شد واتفاقاتی مانند بیمارستان سینا اطهر رخ داد که در پی آن سهم تقصیر شهرداری به وضوح مشخص شد اما این ساختمان های ناایمن باید پیش از سکونت تعیین تکلیف شوند. . در دوره مدیریت شهری پیش از آن که بیش از یک دهه طول کشید، مواردی از تخریب ساختمان‌های غیرمجاز اتفاق افتاد اما وجود ساختمان های ناایمن اتفاقات ناگواری مانند پلاسکو و ماجرای ساختمان سعادت آباد را به بار آورد.
۱۰تیر سال۱۳۸۷ ساختمانی ۷طبقه در منطقه سعادت‌آباد، بلوار فرهنگ، نبش خیابان ۲۴شرقی فروریخت. این ساختمان بزرگ به‌صورت غیراستاندارد ساخته شده بود و آثار ناایمنی در آن به وضوح دیده می‌شد.
این ساختمان در سال‌های۷۰ ساخته شده بود اما در سال۸۳ به‌دلیل نامرغوب‌بودن مصالح به‌کار‌رفته یا به‌گفته اهالی محل به‌دلیل احداث روی قنات دچار ترک‌خوردگی‌های عمیق در ارتفاع و سطوح مختلف شد. برخی از مالکان علیه سازنده شکایت کردند و پرونده در مسیر قضایی در حال رسیدگی بود. وضعیت ساختمان بسیار خطرناک و غیرقابل ترمیم اعلام شد.
مالکان املاک مجاور نیز تقاضای تخریب این ساختمان را کرده بودند. به جز شهرداری منطقه۲ دادستانی ناحیه و کلانتری محله نیز در جریان شکایات و مکاتبات قرار داشتند اما با وجود پیگیری‌های حقوقی ساکنان ساختمان، این بنا کماکان در وضعیت بلاتکلیف و بحرانی باقی می‌ماند.
زمانی که بنا به تخریب ساختمان شد، سست بودن و نبود استحکام در ابتدای اجرای عملیات سبب فروریختن ساختمان شد. دردناک‌بودن حادثه زمانی خود را نشان داد که مشخص شد ۱۹نفر زیر آوار کشته شده‌اند. بیشتر آنها کارگرانی بودند که به ناچار در این ساختمان ناایمن سکونت کرده بودند و برای تامین هزینه زندگی مشغول کار بودند. پیمانکار تخریب این ساختمان نیز پس از حادثه متواری شد. ساختمان سعادت‌آباد یکی از پرونده‌های ساختمان های ناایمن است که کشته‌های زیادی به‌جا گذاشت اما این ساختمان در زمان سکونت تعیین تکلیف شد و منجر به حادثه‌ای تلخ شد.