همشهری آنلاین – سمیرا باباجانپور: هنر گویاترین، ملموس‌ترین و زیباترین راوی یک واقعه است. در گوشه‌ای از شهر در گالری هنر فرهنگسرای ارسباران مسلم علم زاده هنرمند صاحب سبک کشورمان از جدیدترین دستاورد هنری خود رونمایی کرده است. آثاری که بیننده را از هیاهوی شهر به سکوت کوچه‌های تهران قدیم می‌کشاند و بی‌اختیار مقابل خانه‌ای با پرچم سیاه و سبز، بوی اسپند و صدای نوحه و مویه متوقف می‌کند.
نمایشگاه دیوراما یا ژرفانمایی «این خانه عزادار حسین است» شامل ۱۵ اثر از خانه‌های نیم‌قرن پیش تهران است که صاحبانشان به سوگ شهیدان کربلا نشسته‌اند و با برگزاری روضه و سیاه‌پوش کردن سردر خانه‌ها میزبان عزاداران شده‌اند. آنچه در این ۱۵ اثر به تصویر کشیده شده است حاصل چندین سال عکاسی علم زاده از معماری خانه‌ها، درها و پنجره‌های شهر است. او در این نمایشگاه هویت خانه‌های اصیل پایتخت را باارزش‌ها و اعتقادات ماندگارمردم پیوند زده است.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا بخوانید
علم زاده بعد از کار دیدنی «تکیه ایران» این بار با «این خانه عزادار حسین است» عزای حسینی را به تصویر کشیده است.
او می‌گوید: «اصالت و هویت خانه‌ها و معماری قدیم همیشه برایم جذابیت داشته است. چه زمانی که در مرودشت محل تولدم زندگی می‌کردم و چه در طول سفرهایم و بیشتر زمانی که در تهران ساکن شدم از خانه‌های ایرانی عکس گرفتم. همیشه دوست داشتم به بهانه‌ای این مجموعه را به تصویر بکشم. روزی در خیابان بهار از کنار خانه‌ای که معماری زیبایی داشت و حداقل برای نیم‌قرن پیش بود گذشتم. بر سردر خانه پرچم مجلس عزای امام حسین (ع) نصب‌شده بود. برایم بسیار جذاب بود. بعدها که از آن خیابان گذشتم آن خانه تخلیه‌شده و گویا قرار بود تخریب شود. از اینکه اصالت و هویت به این سادگی از بین می‌رود غمگین می‌شوم. همین بهانه‌ای شد تا تصمیم بگیرم اصالت معماری خانه‌های قدیم را بافرهنگ عاشورایی مردم پیوند بزنم.
از طرفی خاطرات روضه‌های خانگی از همان کودکی با من بزرگ شد. حس و حال این روضه‌ها یقیناً بقا و دوام شور حسینی مردم است. تا زمانی که این پرچم بر سردر خانه‌های شهر نصب است هیچ‌گاه فرهنگ عاشورا کمرنگ نمی‌شود.»
روایت مینیاتوری تاریخ | درِ سوخته خانه حضرت زهرا (س) را ببینید
آثار به نمایش درآمده، نمونه‌های ساخته‌شده از روی تصاویر بناهای موجود در کوچه‌های شهر است که برخی از این بناها دیگر موجود نیستند. علم زاده می‌گوید: «بیشتر خانه‌ها مربوط به خانه‌های محله‌های شاپور، پامنار، خیابان گرگان، امامزاده یحیی (ع) است. محله‌هایی که هویت معماری تهران را با خود همراه دارند.»
او در ادامه به روضه‌های خانگی اشاره می کند و می‌گوید: «سیاه‌پوش کردن خانه‌ها، پخت نذری در حیاط و خلاصه روضه‌های محرم بخشی از هویت این خانه‌ها و محله‌های قدیمی تهران است.»
ساخت این قاب‌های دیواری تقریباً یک سال زمان برده است. علم زاده می‌گوید: «من در این کار تنها نبودم و دوستانم خالصانه من را یاری کرده‌اند.»
لمس واقعه
این هنرمند جوان خاصیت هنر دیوراما را ماندگاری و ملموس بودن آن می‌داند، شاید به این خاطر که او تاریخ و مناسبات آن را با هنرش ثبت می‌کند.ساخت مراسم وداع مردم با پیکر امام خمینی (ع)، محل شهادت شهید حاج قاسم سلیمانی، در سوخته خانه حضرت زهرا (ع) و اینک روضه‌های خانگی نمونه‌هایی از آثار او با محوریت تاریخ هستند. به باور او، این هنر برای نسل جدید، به‌خصوص کودکان، زبان گویایی برای روایت‌های تاریخی و واقعه‌های مهم دارد. آن‌ها می‌توانند هر آنچه شنیدند را لمس کرده و ببینند. از طرفی می‌توان داشته‌های باارزش فرهنگی را واقعی و ملموس به نسل بعدی انتقال داد.
دیوراما (Diorama) یا ژرفانما، ساخت ماکت‌های سه‌بعدی در اندازه‌های واقعی است که هنرمند باهدف آموزش و سرگرمی، روایت رویدادهای تاریخی، نمایش مناظر طبیعی و نماهای شهری آن‌ها را خلق می‌کند.
علاقه‌مندان به بازدید از نمایشگاه «این خانه عزادار حسین است» تا ۲۲ مرداد فرصت دارند از ساعت ۱۰ تا ۱۸ به نگارخانه هنر در فرهنگسرای ارسباران در خیابان شریعتی، بالاتر از پل سیدخندان، خیابان جلفا مراجعه کنند.