همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:همه کسانی که تاریخ را می‌خوانند و اتفاقات تاریخ معاصر را دنبال می‌کنند خوب می‌دانند که پهلوان سیدحسن رزاز یکی از پرتکرارترین و در عین حال مهم‌ترین نام‌هایی است که در بحبوحه انقلاب مشروطه مطرح شده است. او تحصیلاتش را در حوزه علمیه سپری کرده بود و یکی از پهلوان‌های خوشنام زمانه خودش هم به شمار می‌رفت. پهلوان سیدحسن رزاز در یکی از مهم‌ترین برهه‌های تاریخ و در بحبوحه انقلاب مشروطه هم نقش مرد مورد اعتماد علمای مبارز را ایفا کرد و فعالیتی کلیدی در انتقال پیام بین طرفداران مشروطه داشته است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
داستان مهاجرت به تهران
اردشیر آل‌عوض، تاریخ‌پژوه و محقق فرهنگ عامه، درباره شکل‌گیری ارتباط او با روحانیون و جبهه مدافع مشروطه می‌گوید: «سید حسن شجاعت، ملقب به حسن رزاز، در جوانی برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه نجف می‌رود و بعد از کسب علم در محضر بزرگان حوزه و با پیشنهاد آخوند خراسانی به تهران مهاجرت می‌کند. نظر آخوند خراسانی این بود که مقبولیت سیدحسن رزاز بین مردم به‌کار مشروطه‌خواهان می‌آید. پهلوان بعد از مهاجرت به تهران در محله امامزاده یحیی(ع) ساکن می‌شود. او در جریان سفر به تهران حامل پیام مهمی برای مشروطه‌خواهان بوده و از آنجا که آخوند خراسانی مدافع انقلاب مشروطه بود احتمالاً در تأیید فعالیت مشروطه‌خواهان در تهران نامه‌ای نوشته بوده که باید به‌دست آنها می‌رسید.»
مرد مورد اعتماد
آل عوض معتقد است که سلوک پهلوان سیدحسن رزاز و مقبولیت او نزد مردم به مشروطه‌خواهان کمک می‌کند تا اجتماع بزرگ‌تری را تشکیل بدهند: «پهلوان بعد از رساندن نامه به تهران، ارتباطش را با مشروطه‌خواهان حفظ می‌کند و بعد از انقلاب مشروطه که مملکت دچار تلاطم می‌شود و برخی چهره‌های مشروطه به واسطه توطئه‌های مختلف از صحنه خارج می‌شوند با بزرگان مشروطه مثل سیدرضا تفرشی، سیدمحمد طباطبایی و آیت‌الله بهبهانی ارتباط داشته و در جلسات آنها حضور داشته است. کار پهلوان حسن رزاز از این جهت مهم است که آن موقع عده‌ای در حوزه علمیه علیه مشروطه موضع گرفته بودند و نامه آخوند خراسانی مؤثر واقع شد و سیدمحمد طباطبایی و آقای بهبهانی را در حمایت از مشروطه مصمم‌ترکرد. پهلوان حسن رزاز به حدی امین بود که برخی از پیام‌های مشروطه‌خواهان را برای دوستانش در نجف ارسال می‌کرد و به‌عبارتی مأمور انتقال پیام مشروطه‌خواهان از تهران به نجف بود که نقشی به غایت مهم در جریان انقلاب مشروطه به‌حساب می‌آمد.»