چطور دیابت می‌گیرید؟ ؛ تفاوت دیابت نوع ۱ و ۲ چیست؟

دیابت را می‌توان به دو نوع یک و دو تقسیم کرد که علت‌های متفاوتی دارند.

دیابت نوع یک هنگامی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند مقدار کافی انسولین- هورمون تنظیم‌کننده قند خون- تولید کند و دیابت نوع ۲ هنگامی ایجاد می‌شود که بدن نمی‌تواند از انسولین به‌درستی استفاده کند. اما به‌جز این دو نوع متفاوت دیابت، درمان دیابت ممکن است از شخصی به شخص دیگر تفاوت کند. از طرف دیگر اگر دیابت فرد بدون درمان رها شود، ممک است به ایجاد عوارضی جدی بینجامد. به همین علت که افزایش آگاهی عمومی درباره دیابت اهمیت دارد.

دیابت بر هر بخشی از بدن تأثیر می‌گذارد و مهم است که بدانیم نمی‌توانید از کنار این تأثیرات به سادگی گذشت.

علت دیابت نوع یک چیست؟

دیابت نوع یک جزء بیماری‌های خودایمنی است که در آن سلول‌های بتای غده لوزالمعده یا پانکراس که هورمون تنظیم‌کننده قند خون یعنی انسولین را تولید می‌کنند، نابود می‌شوند. این نابودی ممکن است به‌سرعت یا به‌تدریج و در طول زمان رخ دهد تا زمانی که «توده‌ای بحرانی» از سلول‌های بتا از دست بروند و شخص دیگر نتواند بدون تزریق انسولین به زندگی ادامه دهد. برای همین است که بسیاری از افراد دچار دیابت نوع یک نیاز به تزریق منظم انسولین دارند.

درواقع در این بیماری بدن «اتوآنتی‌بادی‌هایی» یا «پادتن‌ّ‌هایی بر ضد خود» تولید می‌کند که در این مورد باعث تخریب سلول‌های بتای لوزالمعده می‌شوند که تولیدکننده انسولین هستند.

دیابت نوع یک بیش از دیابت نوع دو به‌طور شایعی در کودکان تشخیص داده می‌شود. البته این نوع دیابت ممکن است در هر سنی تشخیص داده شود، حتی بیمارانی در میانه دهه ۶۰ زندگی دچار آن تشخیص داده شده‌اند. داده‌های اخیر نشان می‌دهد که اکنون بیش از نیمی از موارد دیابت نوع یک در دوران بزرگ‌سالی تشخیص داده می‌شوند.

علائم دیابت نوع یک شامل افزایش تشنگی و گرسنگی، تکرر ادرار، خستگی، تاری دید، کند شدن سرعت بهبود زخم‌ها و کاهش وزن اغلب سریع‌تر از دیابت نوع دو بروز می‌کنند.

دیابت نوع دو و مقاومت به انسولین

دیابت نوع دو شایع‌ترین شکل دیابت است و در دیابت نوع دو اختلال کارکرد سلول بتا علت متعدد و پیچیده‌ای دارد، ازجمله کاهش وزن، تغییرات سبک زندگی و ورزش نکردن. سابقه خانوادگی، قومیت و سن هم ممکن است نقشی در این مورد داشته باشند.

این تغییرات باعث می‌شوند که بدن شما نتواند از انسولینی که می‌سازد به‌درستی استفاده کند. این حالت را مقاومت به انسولین می‌نامند- در این حال برای بدن شما پایین آوردن قند خون مشکل‌تر می‌شود. هر چه مقاومت سلول‌های بدن شما به انسولین بیشتر می‌شود، انسولین بیشتری لازم است تا همان مقدار قند خون امکان ورود به سلول‌ها را پیدا کند و به مصرف تولید انرژی برسد. به همین علت است که سلول‌های بتا مجبور می‌شود بیشتر و به‌طور مداوم کار کنند. اما این کار بی‌وقفه باعث فرسودگی سلول‌ها می‌شود و آن‌ها پس از مدتی دیگر نمی‌توانند این همه انسولین تولید کنند.

در چنین وضعیتی تغییراتی در مغز و احساس سیری یا پری معده شما ایجاد می‌شود و ممکن است اشتهای شما افزوده شود. به‌این‌ترتیب «چرخه معیوبی» به وجود می‌آید که وضعیت را برای افرادی که با چاقی و دیابت مواجه هستند، بدتر می‌کند.

گرچه به‌طورمعمول تصور بر این است که دیابت نوع دو در بزرگ‌سالی تشخیص داده می‌شود، اما پزشکان امروزه بیش‌ازپیش کودکان مبتلابه دیابت نوع دو را هم تشخیص می‌دهند که به نظر می‌رسد با همه‌گیری چاقی در کودکان و ناامنی غذایی یعنی عدم دسترسی کودکان به غذاهای سالم و تازه مربوط باشد. کودکان هم ممکن است در معرض عوارض درازمدت دیابت نوع دو قرار گیرند.

همه افراد دچار دیابت نوع دو به درمان با انسولین از منبع خارجی نیاز ندارند و بسیاری از آن‌ها هنوز توانایی تولید انسولین دارند. به همین علت است که تشخیص زودرس کلید درمان ای بیماری است و به بیماران کمک می‌کند که تغییرات سبک زندگی ضروری را انجام دهند و مصرف داروهایی را شروع کنند که از عوارض بیشتر بیماری جلوگیری کند. اما ازآنجایی‌که علائم دیابت نوع دو پنهانی‌تر از علائم دیابت نوع یک هستند، ممکن است به‌قدر کافی جدی گرفته نشوند و بیمار برای درمان مراجعه نکند.

اگر این افراد قند خون بالای خود را نادیده بگیرند، با توجه به پیش‌رونده بودن بیماری دیابت در معرض خطر بیشتر عوارض درازمدت قرار می‌گیرند. قند خون بالاتر تغییراتی در سوخت‌وساز بدن ایجاد می‌کند که به تولید موادی سمی به نام رادیکال‌های آزاد می‌انجامد. این رادیکال‌های آزاد اثر مخرب بیشتری بر سلول‌های بتای لوزالمعده به وجود می‌آورد و کارکرد آن‌ها را بیشتر دچار اختلال می‌کند.

آیا خوردن بیشتر قند دیابت ایجاد می‌کند؟

بررسی‌های علمی نشان داده‌اند که مصرف نوشابه‌های شیرین‌شده با خطر بالاتر دیابت نوع دو همراهی دارد. اما عوامل خطرساز دیگری مانند سابقه خانوادگی، سن و قومیت هم در این مورد مؤثر هستند. نوشابه‌های شیرین‌شده یکی از منابع اصلی قند افزوده در رژیم غذایی هستند. به جای نوشابه‌های شیرین‌شده بهتر است به نوشیدن آب روی آورید. توجه داشته باشید که نباید بیش از ۱۰ درصد از دریافت روزانه کالری شما از قند یا شکر افزوده ناشی شود.