همشهری آنلاین: این بیماری سردرد نیست که اولا همه از آن مطلع شوند و در ثانی با خوردن یک قرص مسکن حالا از نوع قوی یا ضعیف مشکل برطرف شود.
بخشی از درمان این بیماری هم مانند خیلی از مشکلات متکی به تغذیه مناسب است. افرادی که علاوه بر درمان دارویی به رژیم غذایی‌شان هم توجه می‌کنند، نه تنها روند درمان را بهتر طی می‌کنند؛ بلکه در صورت نیاز به عمل جراحی طول دوره درمان را بهتر و سریع‌تر طی می‌کنند. علاوه بر اینکه با تغذیه مناسب مانع از عود مجدد بیماری می‌شوند.
بواسیر یا هموروئید در واقع نوعی واریس (گشادشدگی سیاهرگ) در ناحیه راست روده یا مقعد است. این بیماری ممکن است در مجرای مقعدی یا در مدخل مقعد ایجاد شود که به اولی بواسیر داخلی و به دومی بواسیر خارجی می‌گویند. بواسیر ممکن است سال‌ها در ناحیه راست روده فرد وجود داشته باشد. اما یک عامل محرک باعث خونریزی از آن و مشخص شدن مشکل شود.
تقریبا نیمی از افراد تا ۵۰ سالگی ممکن است به این مشکل دچار شوند؛ به همین دلیل آن را یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقعد می‌دانند. شایع‌ترین علت بروز بواسیر را یبوست، اسهال مزمن، یبوست در دوران بارداری و نشستن طولانی مدت می‌دانند.
از کجا می‌آید؟
به بعضی از عادت‌های اصلی بروز بواسیر در ابتدای بحث اشاره کردیم. علل دیگری نیز عامل بروز بواسیر است که از این علل می‌توان به این نکات اشاره کرد:
- فشار آمدن مکرر به سیاهرگ‌های راست دوره به علت نشستن یا ایستادن طولانی مدت
- ایجاد تورم در سیاهرگ‌های راست روده به دلیل چاقی و یبوست
- کاهش توان ماهیچه‌های اطراف مقعد در سنین بالا و دفع با مشکل و فشار
- تغذیه نامناسب به معنی خوردن برخی خوراکی‌ها یا نخوردن برخی خوراکی‌های مفید مانند فیبر
- پارگی مجرای تناسلی هنگام زایمان طبیعی و بخیه کردن ناحیه مورد نظر
- ابتلا به بیماری‌های کلیوی و سرطان روده بزرگ
- بالا رفتن فشار خون در سیاهرگ‌های دستگاه گوارش
- فشار به شکم در زمان اسهال مکرر یا مدفوع خشک و سفت (یبوست)
- ورزش‌های بسیار سنگین، بلند کردن اشیای سنگین و سرفه‌های مزمن.
برای تشخیص قطعی بیماری باید به پزشک مراجعه کرد. معمولا برای تشخیص قطعی از روش «پروکتوسکوپی» و «آنوسکوپی» کمک می‌گیرند. در این روش، لوله کوتاهی را از ناحیه راست روده وارد بدن کرده و وضعیت ناحیه مورد نظر را بررسی می‌کنند.
علائم مشخص می‌کند!
علائم بیماری - بسته به محل آن یعنی نوع خارجی یا داخلی آن - متفاوت است. اما بعضی علائم بین هر دو نوع بواسیر مشترک است که از این موارد می‌توان به نکاتی به این شرح اشاره کرد:
- خونریزی و درد
- خارش و سوزش
- وجود برجستگی در مقعد و التهاب و تورم آن
- ترشح مخاطی پس از اجابت مزاج
خونریزی ممکن است به صورت وجود رگه‌هایی در اجابت مزاج یا خونریزی به مقدار کم و کوتاه‌مدت بعد از اجابت مزاج دیده شود. البته هر نوع خونریزی را نباید پای بروز این بیماری نوشت. ممکن است مسائل دیگری دلیل خونریزی باشد. از دیگر علائم بواسیر می‌توان به احساس عدم تخلیه کامل بعد از اجابت مزاج اشاره کرد.
تغذیه؛ راه پیشگیری و درمان
کاهش وزن و تغذیه مناسب برای جلوگیری از ابتلا به یبوست و اسهال مزمن از مهم‌ترین راهکارهای جلوگیری از ابتلا و در صورت ابتلا، درمان بهتر و سریع‌تر بیماری است. اما چه نخوریم و چه بخوریم.
۱- فیبر مهربان؛ فکر کنم از هر طرف بگردیم، سر و کله فیبر در انواع رژیم غذایی پیدا می‌شود.
در اینجا که فیبر حکم جادوگر را دارد! یکی از راهکارهای مهم درمان هموروئید، مصرف خوراکی‌های حاوی فیبر است. البته نه هر خوراکی فیبرداری؛ منظور مصرف انواع میوه و سبزی تازه است.
منابع: کرفس، کنگر، ریواس، اسفناج، گلابی، هلو، کاهو، کلم، انواع میوه تازه مثل پرتقال، کیوی، موز، نارنگی، خیار، زردآلو و انگور سرشار از فیبر هستند. کافی است کمی برنامه‌ریزی کنیم و هر روز همراه هر غذایی که می‌خوریم، مصرف سبزی خوردن و کاهو را فراموش نکنیم. توجه کنیم در مصرف سبزی‌ها و میوه‌های نفاخ کمی محتاط باشیم. نفخ می‌تواند عاملی برای بروز فشار به ناحیه راست روده شود. بنابراین هندوانه و طالبی را کنترل شده مصرف کنیم.
۲ ـ آب گوارا؛ ارزان‌ترین داروی پیشگیری و درمان ابتلا به بواسیر نوشیدن آب به مقدار کافی است. به‌ویژه الان که فصل گرماست و بدن بیش از هر زمان دیگری آب از دست می‌دهد. نوشیدن مقدار کافی آب باعث جلوگیری از ابتلا به یبوست می‌شود. حداقل میزان مصرف آب، روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان است. می‌توان آبمیوه طبیعی را هم به برنامه غذایی اضافه کرد؛ اما بهتر است میوه‌ها به طور کامل - یعنی با فیبرشان - مصرف شوند.
۳ ـ حبوبات و غلات؛ این خوراکی‌ها نفاخ هستند اما سرشار از فیبر هم هستند؛ عاملی که باعث تسهیل دفع و مانع از ابتلا به بواسیر و در صورت ابتلا کمک به درمان می‌شوند. به دلیل نفخی که ایجاد می‌کنند، بهتر است یک روز درمیان به اندازه یک فنجان از آنها نوش‌جان کنید.
منابع: عدس، انواع لوبیا، ماش، گندم، ذرت، لوبیاسبز و نخود.
۴ ـ سبوس‌دارها: خوراکی‌های حاوی سبوس، سرشار از فیبر هستند. بنابراین بهتر است در برنامه غذایی از این نوع خوراکی‌ها هم استفاده کنیم.
منابع: نان سبوس‌دار، استفاده از سبوس همراه با ماست یا سالاد، برنج سبوس‌دار
۵ ـ مغزهای پرفایده: این خوراکی‌ها -یعنی انواع آجیل‌های خام - سرشار از فیبر هستند؛ اما مصرف بیش از اندازه آنها می‌تواند باعث بروز یبوست شود. بنابراین مصرف آنها حداکثر دو بار در هفته به اندازه نصف فنجان کافی است.
منابع: فندق، بادام، گردو و بادام‌زمینی.
غذاهای ممنوع
مصرف برخی خوراکی‌ها برای افراد مبتلا به هموروئید مناسب نیست. اصلا بهتر است مصرف آنها را قطع کرده یا به حداقل برسانیم.
تند مثل فلفل؛ خوراکی‌های ادویه‌دار باعث تشدید علائم افراد مبتلا به بواسیر می‌شود. بنابراین استفاده از سس‌های تند، خردل، غذاهای تند و ادویه‌دار را قطع کنیم.
شناور در نمک؛ استفاده از خوراکی‌های نمک‌سود و دودی مانند انواع سوسیس و کالباس، ماهی دودی، ماهی شور، پفک و چیپس و... برای بیماران مبتلا به هموروئید ممنوع است.
آماده ممنوع؛ انواع کنسروها، خوراکی‌هایی که به هر شکل به صورت کنسرو شده ارائه می‌شود ممنوع است. دلیل آن وجود افزودنی‌ها و نمک در این خوراکی‌هاست. مصرف زیتون صنعتی (کنسرو شده)، انواع ماهی‌ها و خورش‌های کنسروی ممنوع است.
تصفیه‌شده نه؛ خوردن خوراکی‌های حاوی شکر تصفیه‌شده مثل انواع کیک، شیرینی و شکلات مناسب نیست. خوراکی‌های حاوی شکر تصفیه شده علاوه بر بروز اضافه وزن، مقدار کمی فیبر دارند و همین باعث بروز یبوست می‌شود.
دخانیات، خط قرمز؛ استفاده از انواع مخدرها از سیگار تا بقیه انواع دخانیات برای همه افراد به ویژه افراد مبتلا به هموروئید ممنوع است چون باعث انقباض رگ‌های خونی می‌شوند.