همشهری آنلاین- بهاره خسروی : به روایت بسیاری از تاریخ‌شناسان و محققان نشانه‌های زیادی وجود دارد که ریشه ورزش های پهلوانی و زورخانه‌ای در واقع بر گرفته از آیین میتراییسم است که نشانه‌های آن را از سنگ‌نوشته‌های و حجاری‌های به یادگار مانده از این دوران می‌توان دید. به گفته «اردشیر آل‌عوض»، تهران‌پژوه و محقق فرهنگ عامه، که در پانزدهمین نشست مرکز تهران‌شناسی همشهری با عنوان «ورزش پایتخت از صفویه تا امروز» سخن می‌گفت، این ورزش‌ها و حرکات در پی آمیختگی با فرهنگ اسلامی، تبدیل به ورزش زورخانه‌ای و پهلوانی و کشتی شد که اولین خاستگاه آن تهران بود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
مسابقات بین‌المللی کشتی در زمین‌های خاکی
کشتی و مسابقات آن از نخستین ورزش‌هایی بود که اهالی تهران با آن آشنا شدند؛ ورزشی که بسیار متفاوت از ورزش‌های نوین امروزی، در زمین‌های خاکی تهران قدیم، برگزار می‌شد. اردشیر آل عوض با یادی از این ماجرا تعریف می‌کند: «اغلب مسابقات کشتی تهران قدیم در زمین‌های خاکی که روی آن کمی کاه ریخته شده بود، نوروز هر سال برگزار می‌شد. برای شرکت در این مسابقات معمولاً از کشورهای دیگری مانند هند و فرانسه هم پهلوانانی می‌آمدند و در مسابقه شرکت می‌کردند.»
میدان ارگ؛ آوردگاه کشتی‌گیران
میدان ارگ آوردگاه مسابقات کشتی پایتخت بود؛ جایی در نزدیکی کاخ گلستان تا ناصرالدین‌شاه با خیال راحت و به دور از دغدغه در همان روزهای نخستین سال به تماشای جدال قهرمانان برای کسب عنوان پهلوان‌اولی بنشیند. به‌گفته آل‌عوض، این قهرمانی‌ها یک سری تبعات هم داشت، به‌ویژه اینکه اگر قهرمان اهل همکاری و باج‌سبیل‌دادن به پادشاه نبود: «از سوی حکومت برای پهلوان‌اول عنوان پهلوان‌باشی تعریف شده بود و او از سوی حکومت ماهانه مقرری دریافت می‌کرد. برای پیروزی‌هایش در میدان رزم هم شیرینی در نظر گرفته می‌شد. اما اگر پهلوانی مخالف نزدیک‌شدن به دربار و کسب این عنوان‌ها بود حتماً مورد غضب شخص شاه قرار می‌گرفت.»
انتخاب پهلوان اول
انتخاب پهلوان اول بر عهده پادشاه بود و برگزیدن پهلوان اول مراسم خاص خودش را داشت. ناصرالدین شاه ، پادشاه خوش ذوق قاجارها، علاوه بر هنر به ورزش و اجرای مسابقات قهرمانی علاقه ای ویژه داشت. از سر همین علاقه همیشه پای ثابت مسابقات کشتی و پهلوانی بود تا با تماشای جدال پهلوانان علاوه بر لذت بردن از یک مسابقه دلچسب، پهلوان اول پایتخت و کشور را شخصا انتخاب کند. آل‌عوض در این باره نحوه انتخاب پهلوان اول کشور توسط ناصرالدین‌شاه می‌گوید : «معمولاً پادشاهان درباری به مناسبت‌های ملی، مانند نوروز، یک‌سری مسابقات برگزار می‌کردند و یکی از این مسابقات انتخاب پهلوان اول کشور بود.»
بنا بر تعریف آل‌عوض، فردی از سوی ناصرالدین‌شاه مسئول انتخاب قهرمانان برای انجام مسابقه در مقابل پادشاه بود. اغلب این مسابقات هم در ایام نوروز مقابل ناصرالدین‌شاه برگزار می‌شد و کسی که حریفان را پشت سر می‌گذاشت موفق به دریافت بازوبند پهلوانی از سوی شاه می‌شد و هر فردی که سه بار پیاپی به این موفقیت دست می‌یافت، بازوبند دائمی پهلوانی را دریافت می‌کرد.