همشهری آنلاین- مهدی اسماعیل پور: ایرادی که برخی از منتقدان به قراردادها و تفاهمنامه‌های منعقدشده در سفر چین با دستاورد ۳میلیارد دلاری‌اش برای شهر تهران گرفته‌اند این است که چرا باید واگن مترو و اتوبوس برقی به کشور وارد شود و از تولید داخل استفاده نمی شود؟
نکته اول این است که شهرداری تهران نه‌تنها از بحث توجه و حمایت از تولید داخل و لزوم بومی‌سازی صنعت و تکنولوژی منحرف نشده و عدول نکرده که کاملا همسو با این مقوله پیش می‌رود. نمونه بارز این موضوع قراردادهای منعقدشده با شرکت‌های داخلی برای تولید اتوبوس، مینی‌بوس، تاکسی، ون‌تاکسی، قطار و واگن مترو، انواع خودروهای خدماتی(ازجمله ادوات موردنیاز آتش‌نشانی) و همچنین موتورسیکلت‌های برقی در تیراژهای چند هزار تایی است که بخشی از آنها طی امسال و سال گذشته رونمایی و وارد مدار خدمات‌رسانی شده و بخشی هم همچنان در چرخه تولید یا طی کردن فرایندهای مرتبط با پلاک‌گذاری یا اخذ مجوزهای لازم است، اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد، نیاز فوری شهر تهران به تعداد قابل‌توجهی اتوبوس، واگن و دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی و در کنار آن توان محدود شرکت‌ها و کارخانه‌های ایرانی در تولید به دلایل مختلف است که کمبود سرمایه و نقدینگی و فقدان تکنولوژی در تولید برخی از قطعات ازجمله آنهاست.
شهردار تهران هم در این رابطه گفته: «این سفر پشت پا زدن به تولید داخلی نیست؛ شهر حداقل ۱۰هزار اتوبوس نیاز دارد و ما فاصله۷هزار دستگاهی با نیاز شهر داریم. ما نمی‌توانیم مردم را زندانی کنیم و بگوییم منتظر باشید تا یک شرکت ۲ اتوبوس تا پایان سال به ما بدهد. این موضع رئیس‌جمهور است که مردم، مردم، مردم. قرار شد یکی از شرکت‌ها در مهرماه یک واگن به ما بدهد، اما محقق نشد؛ هرچه تولید انجام شود شهر به آن نیاز دارد.»
نکته دیگری که در جمله علیرضا زاکانی وجود دارد این است که نیاز شهر به اتوبوس و مترو و... آنقدر زیاد است که با واردات، تمام این احتیاج برطرف نمی‌شود و هرچه شرکت‌ها و کارخانه‌های داخلی تولید کنند هم موردنیاز بوده و شهرداری و شهر تهران با آغوش باز پذیرای آن هستند.
موضوع بعدی، دستاوردهای این سفر با هدف تقویت تولید داخل و انتقال و بومی‌سازی تکنولوژی به شرکت‌های ایرانی و همچنین جذب سرمایه خارجی است. علیرضا زاکانی در بخشی از صحبت‌هایش در صحن شورای اسلامی شهر تهران، با تأکید بر این موضوع که تولید داخلی برای شهرداری تهران اهمیت دارد و آن دوران که فقط بخریم و استفاده کنیم تمام‌شده است، از همکاری شرکت‌های ایرانی و چینی در راستای بومی‌سازی و انتقال تکنولوژی به داخل کشور خبر داد.
زاکانی در تشریح دستاوردهای سفر چین تأکید و تصریح کرد که کیفیت، امنیت، سرعت و انتقال تکنولوژی از اهداف این قراردادها بود. در این رابطه اگر بخواهیم به‌طور مشخص به موارد و مثال‌های عینی اشاره کنیم، باید به بخش دیگری از صحبت‌های شهردار تهران استناد کرد که با اشاره به موضوع ۳۰درصد داخلی‌سازی واگن در گذشته، یادآور شد: «در قرارداد جدید این بومی‌سازی به اصلی‌ترین قطعه واگن‌ها یعنی بوژی تبدیل شد. این یک موفقیت فوق‌العاده بزرگ برای ماست. موفقیت بعدی انتقال تکنولوژی تولید بوژی از چین به ایران است که این تکنولوژی از یک شرکت اروپایی با ۸۴میلیون دلار به چین منتقل شده و قرار بر این شد که با ۷میلیون دلار به تهران منتقل شود که این اتفاق برای نخستین‌بار روی داد و شرکت واگن‌سازی را از پایه متحول می‌کند. ۴۲۰ بوژی را چینی‌ها خواهند ساخت و دوبرابر آن در تهران تولید خواهد شد. علاوه بر این، توسعه واگن‌سازی نیز در این سفر دنبال شد؛ شرکت واگن‌سازی تهران ۵هکتار ظرفیت بلااستفاده دارد که طرف چینی قول داد که ظرفیت‌های این شرکت را توسعه دهد.»
دستاوردهای این سفر برای افزایش توان تولید و انتقال تکنولوژی تنها به شرکت‌های وابسته به شهرداری یا دولت اختصاص ندارد و شرکت‌های خصوصی هم از آن منتفع شده‌اند که در این رابطه می‌توان به بخش دیگری از صحبت‌های شهردار تهران اشاره و استناد کرد: «تفاهم سه‌جانبه ما به‌عنوان شهرداری با شرکت‌های خصوصی داخل ایران و شرکت چینی شکل گرفت تا خط۱۱ مترو با ۳۱کیلومتر و ۲۹ ایستگاه ساخته شود و اعلام آمادگی کردند که از هفته آینده کارگاه را تجهیز کنند. رقم تجهیز کارگاه ۳۵هزار میلیارد تومان است و قرار شد پس از انجام ۵درصد کار، پیش‌پرداخت انجام شود. موفقیت در انعقاد یک تفاهمنامه و مقدمه یک قرارداد بین طرف چینی و شرکت ایرانی مدل جدیدی بود که مبتنی بر توانمندی‌های یک شرکت ایرانی، حدود یک‌میلیارد دلار پروژه در شهر تعریف شد و اجرای خط ۱۱ مترو و شروع تا ۵درصد با امکانات چینی‌ها تضمین شد. عملاً دستاوردهای مالی و اقتصادی این سفر بالغ بر ۳میلیارد دلار است.» البته انتقال تکنولوژی و جذب سرمایه برای تقویت و افزایش تولید داخل فقط به حوزه حمل‌ونقل عمومی محدود نمی‌شود و برای نمونه در حوزه زیست‌محیطی هم از کارخانه سازنده دستگاه‌های زباله‌سوز بازدید به عمل آمد.
درنتیجه، با واردات از شرکت‌های چینی نه‌تنها شرکت‌ها و کارخانه‌های داخلی و تولیدات‌شان و همچنین حمایت‌ها و قراردادهای منعقد شده با آنها برای تولید اتوبوس و واگن و... روی زمین نمی‌ماند که با انتقال دانش و تکنولوژی موردنیاز و جذب سرمایه خارجی شاهد رونق و گسترش بیشتر تولید محصولات وطنی و بومی خواهیم بود. با سرعت گرفتن چرخ دنده‌های تولید داخل با تزریق سرمایه و انتقال تکنولوژی، برای رفع نیاز مردم به وسایل حمل‌ونقل عمومی مناسب و تازه‌نفس، با واردات محدود از مشکلات و کمبودهای پرشمار شهر تهران کاسته خواهد شد.