این شرکت وابسته به تامین اجتماعی که به‌عنوان پشتوانه اقتصادی این سازمان درآمده و عملا با سرنوشت میلیون‌ها ایرانی طرف قرارداد با سازمان تامین اجتماعی مرتبط است، در کشاکش تغییرات مدیریتی است و به‌نظر می‌رسد در دولت و وزارت رفاه، نگاه واحد و مشخص نسبت به چگونگی اداره این شرکت پولساز وجود ندارد.
دیروز در حالی که اعلام شد تغییر مدیرعامل این شرکت با وجود اعلام رسمی قبلی، منتفی شده وزیر رفاه و تامین اجتماعی در اظهارنظری اعلام کرد که در انتخاب مدیرعامل جدید دخالتی نداشته هرچند که مخالفتی هم ندارد.
در حالی از چندی پیش تغییرات مدیریتی در شستا (شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی) مطرح و سپس تکذیب شده، که وسعت دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های شستا، باعث جلب توجه به انتقال یکی از نزدیکان رئیس‌جمهوری به این سازمان ثروتمند شده است.
روز شنبه برای دومین بار طی هفته‌های اخیر از قطعی شدن تغییر مدیرعامل این شرکت خبر داده شد و حتی حکم رئیس سازمان تامین اجتماعی نیز در این باره منتشر و زمان تودیع و معارفه نیز روز دوشنبه اعلام شد.
اما به ناگاه، این انتقال منتفی شد و رئیس سازمان تامین اجتماعی، حکم شنبه‌شب خود را یکشنبه‌شب لغو کرد تا بار دیگر، میزان کارشناسی و دقیق بودن انتصابات و از آن مهم‌تر برخوردهای سلیقه‌ای و سیاسی بدون توجه به جایگاه، اهمیت و آینده بنگاه‌های اقتصادی هویدا شود. سؤال این است در شرایطی که با شرکت‌های عمومی اینگونه برخورد می‌شود بخش خصوصی می‌تواند امیدی به حمایت دولت داشته باشد؟
چرا شستا مهم است؟
شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی بیش از 10درصد از کل منابع سازمان تامین اجتماعی کشور را در اختیار دارد و با در اختیار داشتن سهام کنترلی شرکت‌های بزرگ بورسی، نقش اصلی را در تعیین مدیران این شرکت‌ها بازی می‌کند.
شرکت‌های تحت پوشش شستا، در چند هلدینگ تخصصی شامل دارو، سیمان، نفت و گاز، پتروشیمی، کاشی و سرامیک و غذایی و همچنین تعدادی شرکت بزرگ که مستقیما زیر نظر آن هستند، اداره می‌شوند.
با توجه به در اختیار داشتن سهام بسیاری از شرکت‌های سیمانی، شستا بزرگ‌ترین بازیگر صنعت سیمان کشور محسوب می‌شود. شرکت‌های تحت پوشش شستا در صنایع دارو، کاشی، لاستیک، کاغذ و... سهم عمده‌ای از تولید و توزیع را در کشور دارا هستند.
به‌طور متوسط نزدیک به 20درصد حجم معاملات و بیش از 10درصد ارزش روز بازار بورس، به مجموعه شرکت‌های تحت پوشش شستا تعلق دارد.
عملکرد شستا
از سال 1370 تاکنون با الحاق شرکت‌های جدید به زیرمجموعه شستا از طریق رفع دیون به سازمان تامین اجتماعی، درآمد و سوددهی شستا، افزایش چشمگیری پیدا کرده است.
مجموع دارایی‌های جاری شستا طبق ترازنامه این شرکت در سال گذشته 1565میلیارد تومان و دارایی‌های غیرجاری آن 3835میلیارد تومان بوده است.
البته دارایی‌های شستا بیشتر خارج بورس و تجدید ارزیابی نشده است و دارایی‌های واقعی این شرکت بسیار بیشتر از این رقم است. بازدهی واقعی ناشی از سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها به‌مراتب بیش از آن میزانی است که به لحاظ مالی و حسابداری نشان داده می‌شود.
از این رو، چنانچه سازمان تامین اجتماعی منابعی را که به‌عنوان سرمایه در اختیار شستا قرار داده، در مقاطع تاریخی خود در سپرده بلندمدت بانکی (با فرض سپرده‌گذاری مجدد بلندمدت بازده سپرده اولیه) قرار می‌داد، در خردادماه سال گذشته مبلغی حدود 5929میلیارد تومان در سپرده خود موجود داشت.
در حالی که کمترین تخمین‌ها از ارزش روز سرمایه‌گذاری‌های شستا در سهام شرکت‌ها در خردادماه سال گذشته ارزشی معادل 6935 میلیارد دلار بوده است.
شرکت‌های زیان‌ده
با وجود رشد چشمگیر سوددهی شستا در سال‌های اخیر، در برخی از شرکت‌های تابعه آن زیان‌دهی قابل ملاحظه‌ای رخ داده است. مثلا در سال مالی 1387، 10شرکتی که شستا در آنها سرمایه‌گذاری کرده، نسبت به سال 86 با کاهش سود مواجه شدند و سود شستا از محل این شرکت‌ها 109میلیارد تومان کاهش پیدا کرد.
مثلا، به‌علت آثار سوء ناشی از تداوم حضور سیمان در سبد کالاهای حمایتی، شرکت‌های سیمانی فارس، خوزستان و تامین بیش از 58میلیارد تومان زیان دیدند.
شرکت ملی نفتکش نیز 21میلیارد تومان و ایرانول 7/5میلیارد تومان، کاهش سود متحمل شدند.