همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: وجود قوس کف پا موجب عبور وزن بدن از لبه خارجی کف پا به زمین می‌شود. با توجه به وضعیت مفصل زانو، وجود قوس کف پا کمک زیادی به توازون نیروهای وارد شده بر سطح مفصل زانو می‌کند؛ به گونه‌ای که در صورت عدم قوس کافی، زانو حالت ضربدری و با افزایش قوس کف پا زانو حالت پرانتزی به خود می‌گیرد.
وظایف مچ و کف پا
مهرداد بهرامیان فیزیوتراپیست در مورد اهمیت قوس کف پا می‌گوید قوس کف پا و ساختار کف پای ما انسان‌ها از استخوان‌ها، مفاصل و لیگامان‌ها تشکیل شده است.
ازجمله وظایف ساختار اسکلتی و عضلانی مچ و کف پا تقسیم درست وزن بدن هنگام ایستادن است؛ به طوری که هنگام راه رفتن هیچ بخشی وزن بیش از حد تحمل نکند واین انعطاف پذیری موجب می‌شود بتوانیم بر سطوح ناهموار به راحتی حرکت کنیم.
قوس کف پا در سنین دو تا سه سالگی شروع به شکل گیری می‌کند و در پنج تا هفت سالگی به کامل‌ترین حالت می‌رسد.
زمانی کف پای صاف می‌شود که قوس کف پا هنگام ایستادن، وضعیت طبیعی نداشته باشد؛ به این معنی که لبه داخلی کف پا هنگام ایستادن در یک یا هر دو پا با سطح زمین تماس داشته باشد.
دلایل صاف بودن کف پا
به گفته این فیزیوتراپیست صافی کف پا می‌تواند به دو علت ارثی و اکتسابی ایجاد شود.
نوع ارثی آن می‌تواند به دلیل نرمی مفصل در ناحیه کف پا باشد که باعث می‌شود قوس کف پا هنگام ایستادن از بین برود یا تشکیل نشدن کامل یک یا دو استخوان در ناحیه مچ و کف پا یا چسبیدن آن‌ها به یکدیگر به صورت مادرزادی باعث برهم خوردن قوس شده باشد.
در موارد اکتسابی نیز با گذشت زمان و درموارد فرسودگی و التهاب تاندون تیبیالیس پوستریور و یا دیگر تاندون‌ها و لیگامان‌های کف پا یا عملکرد نادرست عضلات و حتی بیماری‌هایی مثل فلج مغزی یا بیماری‌های روماتیسمی به علت استفاده طولانی مدت از کورتون درمانی و شلی لیگامانی می‌تواند موجب آسیب به قوس کف پایی شود.
مشکلات کف پای صاف
دکتر بهرامیان می‌گوید از آنجا که مشکلات کف پای صاف بر توزیع وزن بدن در پاها و نحوه راه رفتن اثرگذار است؛ می‌تواند زمینه‌ساز بروز دردها و مشکلات اسکلتی عضلانی باشد و در طولانی مدت باعث اعمال نیروی غیراصولی به کف پا -زانوها و ستون فقرات کمری و پشتی حتی ناحیه گردن و مفصل فکی-گیجگاهی شود.
به عنوان مثال درد ساق پا هنگام پیاده روی طولانی یا بروز مشکلاتی مانند گودی بیش از حد کمر، آرتروز زانو و بیرون زدگی دیسک و حتی کم تحرکی ثانویه به درد و به دنبال آن چاقی می‌تواند از عوارض صافی کف پا باشد.
نشانه‌های کف پای صاف
به گفته این فیزیوتراپیست به طور کلی هنگامی که فرد ایستاده است از پهلو در قسمت داخلی پا قوسی به نام قوس طولی داخلی وجود دارد که این قوس در افرادی که صافی کف پا دارند هنگام ایستادن کم می‌شود و یا از بین می‌رود.
اگر قسمت داخلی پا به‌اندازه یک بند انگشت خود فرد یا یک سکه با زمین فاصله داشته باشد؛ قوس داخلی پای فرد نرمال است.
همچنین از نمای پشت عموماً پاشنه پای افرادی که صافی کف پا دارند کمی به سمت خارج منحرف شده است.
از دیگر علائم آن نیز می‌توان به ساییدگی پاشنه کفش‌ها در قسمت داخلی، درد و تورم در مچ پا و اندام تحتانی، تمایل به ضربدری شدن زانوها و خستگی زودرس و ایجاد درد در پاها اشاره کرد.
انواع کف پای صاف
به گفته دکتر بهرامیان، کف پای صاف معمولاً شامل دو نوع انعطاف پذیر و سخت است.
کف پای انعطاف پذیر
اگر قوس کف پا هنگامی که وزن روی آن نیست وجود داشته باشد و فقط هنگامی که فرد می‌ایستد از بین برود به آن کف پای صاف از نوع انعطاف پذیر می‌گویند که بیشتر در کودکی و نوجوانی ایجاد شده و عموماً هر دو پا را درگیر می‌کند.
کف پای صاف از نوع سخت
اما اگر قوس کف پا هم در حالت وزن‌اندازی و هم بدون تحمل وزن صاف باشد، کف پای صاف از نوع سخت است که میزان شیوع آن کمتر از حالت انعطاف پذیر است و قابلیت درمان کمتری هم دارد. در این نوع از کف پای صاف اغلب نیاز به استفاده طولانی مدت از آتل‌های ساخته شده توسط متخصصان ارتوپدی فنی برای اصلاح قوس وجود دارد.
صافی کف پا در نوزادان و کودکان
صافی کف پا در نوزادان و کودکان هم شایع است چون قوس داخلی پای آن‌ها به دلیل اینکه استخوان‌ها و مفاصل این ناحیه هنوز نرم و انعطاف پذیر هستند، به طور کامل شکل نگرفته است و در صورتی که رشد کف پای کودک نرمال باشد نیاز به درمان خاصی نخواهد بود اما مشخص شده است که ۴۲ درصد کودکان بین سه تا شش سال با وزن طبیعی دچار کف پای صاف می‌شوند.
اما در مواردی که نیاز به مداخله و درمان وجود دارد درمان صافی کف پا در سنین کودکی راحت‌تر از بزرگسالی است و می‌توان با فیزیوتراپی و ورزش و با استفاده از کفی مناسب، قوس را اصلاح کرد.
تشخیص صافی کف پا
دکتر بهرامیان درمورد تشخیص صافی کف پا می‌گوید اندام تحتانی، مچ و کف پا در وضعیت‌های بدون تحمل وزن، ایستادن و راه رفتن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و با استفاده از عکس برداری رادیوگرافی ساده راستای دقیق استخوان‌ها بررسی می‌شود و بسته به تشخیص متخصص برای درمان اقدامات لازم انجام خواهد شد
درمان کف پای صاف
در درمان کف پای صاف در بزرگسالی ابتدا با استفاده از ارتزهای مخصوص به همراه فیزیوتراپی و تمرینات مناسب به همراه دارو درمانی در صورت وجود درد و التهاب سعی می‌شود کنترل شرایط و بهبود وضعیت فرد حاصل شود.
ارتزها نیز وسایل‌های کمکی هستند که از آن‌ها برای بازگرداندن توانایی‌های از دست رفته استفاده می‌شود.
در موارد محدودی هم که نیاز به جراحی وجود دارد با تشخیص پزشک متخصص و جراح باتوجه به نوع مشکل و نیاز فرد جراحی برای اصلاح کف پا انجام می‌شود.
ضرورت انتخاب کفش مناسب
به گفته این فیزیوتراپیست با توجه به اینکه پیشگیری همیشه بهتر از درمان است با انتخاب کفش مناسب از دوران کودکی به رشد طبیعی قوس کف پای کودک کمک خواهیدکرد و چون گاهی صافی کف پا به دلیل چرخش‌های وراثتی در لگن کودکان است قبل از انجام هر کار پر هزینه و پر ریسکی با فیزیوتراپیست و متخصص ارتوپد مورد اعتماد خود مشورت کنید.