همشهری-نیلوفر ذوالفقاری: بسیاری از بناهای تاریخی که به دلایل مختلف به زنان منسوب شده، در حال حاضر به مقاصد گردشگری تبدیل شده اند. هر کدام از این خانه ها که از نظر ویژگی های معماری خاص هستند، شاهد روایت هایی از تاریخ زندگی زنان مشهور بوده اند.
نام مقصد: خانه انیس‌الدوله
نشانی: خیابان ولیعصر، بالاتر از چهارراه مولوی، روبروی مهدیه تهران
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: رازی
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: مهدیه تهران
پارکینگ: ندارد
معرفی: انیس الدوله بانفوذترین و محبوب‌ترین چهره دربار ناصرالدین شاه بود. خانه او را در فیلم ها و سریال‌های متعددی همچون سریال جریان دیده‌اید.
خانه زن بانفوذ دربار ناصری
مقام انیس‌الدوله بر سایر همسران شاه برتری داشت و می‌توان او را ملکه سلطنتی ایران دانست. خانه انیس‌الدوله ۲ طبقه است و ۷۲۱مترمربع مساحت دارد. این ساختمان دارای ۲ در ورودی از سمت خیابان است که یکی به ساختمان و دیگری به حیاط خانه راه دارد. حیاط این خانه یک حوض بزرگ دارد و تنه درختان کهن در وسط آن دیده می‌شود. تزییناتی با سرستون‌هایی به حالت و سبک یونانی و ستون‌های حجاری شده با پایه‌های گچ بری و نقاشی شده و نیز شومینه‌های قدیمی، از زیبایی‌های قابل توجه این خانه هستند. مالکان قاجاری، این بنا را در زمان پهلوی اول می‌فروشند و مدتی به‌عنوان مدرسه مورد استفاده قرار می‌گیرد که دکتر حسابی هم یکی از دانش‌آموختگان همین مدرسه بوده است. بعدها هم به لوکیشن سریال‌ها و فیلم ها تبدیل شد. بازدید از این خانه عمومی نیست و همراه با تورهای تهران‌گردی می‌توانید از آن دیدن کنید.
نام مقصد: خانه مهربان(خانه زبیده خاتون)
نشانی: خیابان مصطفی خمینی، خیابان بحرالعلوم، خیابان جاویدی
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: پانزده خرداد
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: عودلاجان
پارکینگ: ندارد
معرفی: در گوشه‌ای از محله زیبا و کهن عودلاجان در گذر میرزا محمود وزیر و روبه‌روی عمارت وثوق الدوله (قوام‌الدوله) قرار دارد.
خانه سوگلی ناصرالدین‌شاه
خانه مهربان، معروف به خانه سوگولی ناصرالدین شاه در نقشه‌های قدیمی بازمانده از گذشته به افراد مختلفی نسبت داده شده است. زبیده گروسی از میان دهقانان و روستاییان به دربار ناصرالدین شاه راه پیدا کرد. او کنیزی ساده بود که به‌تدریج پله‌های ترقی را طی کرد. شاه به‌واسطه دقتش، به او اعتماد ویژه‌ای داشت و صندوق‌خانه جواهرات خود را به او سپرده بود. به همین دلیل به زبیده خاتون که کم‌کم سوگلی ناصرالدین شاه شد، «امین اقدس» نیز می‌گفتند. بنای خانه مهربان یادگاری از معماری عصر پهلوی اول است. در گوشه و کنار این خانه تزییناتی مثل گچ بری‌ها، طاق‌نماهای هلالی، گره‌چینی آجری و چوبی وجود دارد که ارزش این بنا را دو چندان می‌کنند. خانه مهربان از بخش‌های دیگری همچون اتاق زمستانی، سرداب، کرسی‌خانه، ۲اتاق مهمان‌پذیر، بهارخواب و ایوان جنوبی تشکیل شده است.
نام مقصد: خانه مینایی
نشانی: خیابان ولیعصر(عج)، بالاتر از میدان منیریه، کوچه کریمی طینت، خانه مینایی
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: میدان منیریه
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: میدان منیریه
پارکینگ: ندارد
معرفی: بخشی از املاک منیرالسلطنه، همسر سوم ناصرالدین شاه و مادر کامران‌میرزا است.
موزه طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه
منیرالسلطنه که محله منیریه نامش را از او گرفته است، دختر محمدتقی خان معمارباشی آذربایجانی بود که دارالفنون را ساخت. به‌دلیل رفت‌وآمد پدرش در دربار قاجار، ناصرالدین شاه منیرالسلطنه را به‌عنوان یکی از همسرانش انتخاب کرد. خانه این زن با عمارتی زیبا در ملکی به مساحت ۴۵۰مترمربع ساخته شده است. همه مشخصه‌ها و المان‌های معماری سنتی و ایرانی در این عمارت به کار رفته است: آب‌انبار، اتاق‌های تابستانه و زمستانه، حوض و ظریف‌کاری‌های چشم‌نواز. این عمارت در سال ۱۳۴۵توسط فرهاد مینایی خریداری شد و از آن زمان به این نام شناخته می‌شود. این بنای تاریخی به موزه تبدیل شده است، موزه‌ای برای خیابان ولیعصر(ع)، طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه. بنای این خانه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. بعد از تبدیل این خانه به موزه، علاوه بر خود خیابان ولیعصر(عج)، میادین مهم در طول این خیابان و تاریخچه آنها به شیوه‌ای خلاقانه روایت می‌شود.
نام مقصد:خانه‌موزه فروغ فرخزاد
نشانی: خیابان ولیعصر(عج)، نرسیده به مولوی، خیابان خادم آزاد
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: میدان رازی
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: مولوی
پارکینگ: ندارد
معرفی: خانه پدری فروغ در محله امیریه، متروک و در آستانه تخریب بود که با اقدامی بموقع، نامش در فهرست آثار ملی ثبت شد و به این ترتیب از خطر تخریب نجات پیدا کرد.
پاتوق اهالی شعر
اسناد نشان می‌دهد زمانی این خانه متعلق به محمد فرخزاد، پدر فروغ بوده و او خانه را سال‌ها بعد به شخص دیگری فروخته است. حوض بزرگ وسط حیاط و پله‌هایی که از حیاط به داخل خانه می‌رسد، سنگفرش‌ها و کاشی‌های حیاط، اندرونی و آشپزخانه این خانه همگی از معماری اوایل قرن حاضر روایت می‌کند. با برنامه‌ریزی برای ایجاد خانه‌موزه فروغ فرخزاد، قرار است بنای خانه با همان اصالت و هویت به‌جامانده بدون تغییر، مرمت و حفظ شود. مرمت ملک براساس نقشه اولیه انجام می‌شود و پس از احیاء با کاربری موزه برای بازدید علاقه‌مندان و برگزاری نشست‌های ادبی بهره‌برداری خواهد شد. به این ترتیب خانه‌ای که روزگاری فروغ بر لب حوض آن زیر سایه درختان می‌نشست و خیال‌های شاعرانه می‌بافت، به پاتوقی برای اهالی شعر تبدیل می‌شود.
نام مقصد:خانه سلطان‌بیگم
نشانی: میدان امام خمینی(ره)، ابتدای خیابان امیرکبیر، خیابان ناظم الاطباء جنوبی، کوچه دشتی، کوچه کمالی
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: امام خمینی(ره)
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: امام خمینی(ره)
پارکینگ: ندارد
معرفی: یکی از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی تهران، خانه سلطان بیگم یا خانه شجاعی است که به‌عنوان خانه موزه بازار هم شناخته می‌شود.
تالار آیینه ۲۰۰ساله
خانه یا عمارت سلطان بیگم، حدود ۲۰۰سال قدمت دارد. سلطان‌بیگم شجاعی که یکی از نزدیکان ناصرالدین شاه قاجار بوده است، در سال ۱۳۱۲این عمارت را به یکی از فرزندان خود با نام تقی شجاعی واگذار می‌کند. طی بازسازی‌ها قسمت‌های اصلی بنا بدون تغییر باقی می‌مانند و با توجه به ویژگی‌های تاریخی، جزئیات متعلق به همان طرح اولیه ساخت بنا هستند. بادگیرها در اطراف تالار آینه ساخته شده‌اند. این بخش از عمارت سلطان بیگم مهم‌ترین جاذبه تاریخی است که دستخوش تغییر نشده و با همان طراحی اولیه پابرجا مانده است. تالار آینه، آینه کاری‌های زیبایی را در اشکال مختلف مقرنس و قطاربندی به همراه نقاشی‌های مختلف دارد. این تالار جلوه باشکوهی دارد و مانند آن را به ندرت در برخی از آثار تاریخی می‌بینیم.
نام مقصد: خانه فخرالدوله
نشانی: دروازه شمیران، خیابان مشکی
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: دروازه شمیران
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: خانه مداحان
پارکینگ: ندارد
معرفی: یکی از عمارت‌های تاریخی ثبت ملی شده، مربوط به دوره قاجار است که متعلق به فخرالدوله، همسر امین الدوله قاجاری است.
معماری متفاوت قاجاری
خانه فخرالدوله یک عمارت ۲طبقه است که توسط معمار معروفی به نام مارکوف ساخته شده است. مارکوف قبلا کوشک احمد شاهی، کوشک سردار اسعد و موزه آبگیر را ساخته بود. استفاده از آجرهای منقوش در ساخت بنا علاوه بر سادگی، زیبایی خاصی به بنا بخشیده است. سبک معماری این اثر نئوکلاسیک و بسیار متفاوت از سایر ساختمان‌های قاجاری است. این خانه برخلاف دیگر خانه‌های قجری، دارای ایوان با ستون‌های بلند نیست و تنها یک شیروانی کوچک به‌عنوان سقف دارد. درها و پنجره‌های چوبی آن بسیار ساده‌اند و خبری از ارسی‌های قجری نیست. این خانه که مدتی هم به‌عنوان مدرسه مورد استفاده بوده، پس از بازسازی از سوی شهرداری تهران به‌عنوان خانه مداحان مورد استفاده قرار گرفته است.