همشهری-نیلوفر ذوالفقاری: وقایع و رویدادهای میدان امام خمینی(ره) و محدوده اطراف آن در ۲۳۷ سال پایتختی تهران، درهم تنیده با سیاست و آمیخته با زندگی و کار و کسب مردم و دچار دگرگونی در دوره‌های مختلف تاریخی است. این گزارش ۴ مسیر مشخص را برای گردشگری در بافت تاریخی مرکز شهر پیشنهاد می‌دهد که نقطه آغاز همه آنها، میدان امام خمینی(ره) است.
مسیر پیاده گردشگری شماره ۱
ابتدا: میدان امام‌خمینی، موزه استاد علی‌اکبر صنعتی
انتها: موزه جواهرات ملی ایران
معرفی: این مسیر و محوطه تاریخی داخل آن، پر از موزه‌ها و گنجینه‌های نفیس است. معماری چشم‌نواز؛ روایتی اصیل از تاریخ تهران و بازخوانی خاطرات تاریخ معاصر ایران، به زمانی که برای این گشت وگذار می‌گذارید، می‌ارزد.
دیدنی‌های مسیر:
- ۱) نام: موزه استاد علی‌اکبر صنعتی
ساعت بازدید: ۹ تا ۱۶
قدمت: دوره قاجار
معرفی: جالب‌ترین بخش این موزه کوچک و قدیمی، پیکره گروهی از زندانیان سیاسی دوره قاجار است که به‌دست استاد علی‌اکبر صنعتی به تصویر کشیده شده است.
- ۲) نام: موزه ارتباطات
ساعت بازدید: ۸ تا ۱۴
قدمت: پهلوی اول
معرفی: نمونه‌هایی از کهن‌ترین نوشت‌افزارها و ابزارهای فرستادن بسته‌های پستی و چاپاری، تلفن‌های نخستین، تلگرام‌های مورس، تمبرها و دیگر ابزار ارتباطات و مخابرات از کبوتر نامه‌بر تا ماهواره به نمایش گذاشته شده است.
- ۳) نام: موزه سکه
ساعت بازدید: ۹ تا ۱۵
قدمت: پهلوی دوم
معرفی: در این گنجینه سکه‌های دودمان‌های گوناگون از دوران باستان تا عصر حاضر به نمایش گذاشته شده است. این موزه با حدود ۲۰ هزار سکه، از غنی‌ترین موزه‌های سکه در خاورمیانه محسوب می‌شود.
- ۴) نام: موزه عبرت
ساعت بازدید: ۹ تا ۱۷
قدمت: پهلوی اول
معرفی: مخوف‌ترین شکنجه‌گاه ایران است. این موزه از حال و روز زندانیان سیاسی در زمان پهلوی پرده برمی‌دارد. در این موزه مجسمه چهره‌های سرشناس و زندانیان با ظرافت زیاد طراحی و ساخته شده است.
- ۵) نام: موزه ملی ملک
ساعت بازدید: ۹ تا ۱۶
قدمت: پهلوی
معرفی: نخستین موزه وقفی خصوصی ایران و یکی از ۶ کتابخانه بزرگ کشور با موضوعیت نسخه‌های خطی در تهران است. ۶ مجموعه در این موزه جا گرفته‌اند؛ مجموعه سکه، آثار هنری، قلمدان، تمبر، فرش و مجموعه اشیای اهدایی خانم ملک.
- ۶) نام: سر در باغ ملی
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: برای ورود به میدان مشق در زمان فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شد و آن را دروازه میدان مشق نامیدند. در طراحی سر در باغ ملی تلفیقی از سبک معماری ایرانی و اروپایی، خصوصا در کاشی‌کاری و کلاه‌فرنگی دیده می‌شود. فرم بنای سر در باغ ملی به‌گونه‌ای دروازه‌های پایتخت در دوران ناصرالدین‌شاه را تداعی می‌کند.
- ۷) نام: عمارت قزاقخانه
ساعت بازدید: با هماهنگی قبلی
قدمت: قاجار
معرفی: نخستین ساختمان خیابان کوشک مصری است. این عمارت هسته اولیه مجموعه میدان مشق است که در دوره فتحعلی‌شاه به‌عنوان پادگان نظامی در شمال شهر تهران ساخته شد.
- ۸) نام: موزه جواهرات ملی ایران
ساعت بازدید: ۱۴ تا ۱۷
قدمت: پهلوی دوم
معرفی: گنجینه‌ای نفیس از جواهرات سلطنتی را تحت عنوان خزانه ملی، حفظ و نگهداری می‌کند. ازجمله این جواهرات می‌توان الماس دریای‌نور، جقه‌نادری، تاج‌شهبانو، تاج‌کیانی، کره‌جواهرنشان، تخت‌طاووس و تخت‌نادری را نام برد.
جاذبه پیرامونی مسیر:
۱. تماشاخانه سنگلج
۲. پارک‌شهر
۳. خانه‌موزه مقدم
۴. میدان حسن‌آباد
مسیر پیاده گردشگری شماره ۲
ابتدا: میدان امام‌خمینی، روبه‌روی مخابرات
انتها: بازار تهران
معرفی: این مسیر گردشگری از قلب بافت تاریخی و خیابان‌های مهمی می‌گذرد که در گذشته راسته‌های بازاری محسوب می‌شدند و هنوز هم نقطه مهم گردش مالی در پایتخت هستند.
دیدنی‌های مسیر:
- ۱) نام: خیابان ناصرخسرو
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار(۱۲۸۵)
معرفی: در گذشته بخشی از ارگ سلطنتی بود. بعد از حفر خندق جدید، خندق قدیمی را پر می‌کنند و این خیابان به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار خیابان ناصریه نام‌گذاری می‌شود. امروزه مرکز خرید دوربین و لوازم‌آرایشی است.
- ۲) نام: مدرسه دارالفنون
ساعت بازدید: ۸ تا ۱۶
قدمت: قاجار(۱۲۳۰)
معرفی: نخستین بنیاد آموزش نوین ایران است که توسط وزیر نامی ناصرالدین‌شاه، امیرکبیر، تاسیس شد. ساختمان مدرسه ۵۰اتاق داشت. همه اتاق‌ها یک‌شکل و به‌یک‌اندازه و به‌صورت مربع با ۴ متر عرض و طول بود و جلوی هر اتاقی یک ایوان داشت. میان حیاط دارالفنون حوض بزرگی بود که شاگردان برای رفع تشنگی از این حوض استفاده می‌کردند.
- ۳) نام: خانه امام‌جمعه
ساعت بازدید: با هماهنگی قبلی
قدمت: قاجار(۱۲۲۱)
معرفی: به‌عنوان یکی از نفیس‌ترین بناهای تاریخی تهران، برای دومین صدراعظم ناصرالدین‌شاه قاجار، میرزا آقاخان نوری ساخته شد. بعدها حاج سیدابوالقاسم امام‌جمعه، داماد مظفرالدین‌شاه در آن ساکن و بنا به خانه امام‌جمعه معروف شد.
- ۴) نام: سرای روشن
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: پهلوی(۱۳۱۱)
معرفی: با معماری ویژه به سبک گوتیک، در حال حاضر به‌عنوان بازار سرای روشن شامل تعدادی فروشگاه و یک حیاط بزرگ می‌شود. هرچند رونق این بازار مانند گذشته نیست اما همچنان بنای باشکوه آن به حیات خود ادامه می‌دهد.
- ۵) نام: عمارت شمس‌العماره
ساعت بازدید: ۱۰ تا ۱۸
قدمت: قاجار(۱۲۴۴)
معرفی: مرتفع‌ترین بنای تهران در عهد ناصری و خورشید عمارت‌های سلطنتی است که نخستین نماد تهران به‌عنوان پایتخت کشور محسوب می‌شود. نخستین ساعت عمومی تهران، بر فراز عمارت شمس‌العماره نصب و اولین تلگراف نیز از این عمارت مخابره شد.
- ۶) نام: کوچه مروی
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: حدود ۳۵۰ متر طول دارد و ناصرخسرو را به خیابان پامنار متصل می‌کند. این خیابان با معماری ستون‌ها و ایوان‌هایی که در دو طرف جوی آب قرار گرفته‌اند، مقصدی برای خرید و پیاده‌روی در بافت تاریخی است.
- ۷) نام: مسجد امام‌خمینی
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: به دستور فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شد و در آغاز آن را مسجد سلطانی می‌نامیدند. بنابر شواهد تاریخی این مسجد دومین مسجد جامع بزرگ تهران بعد از مسجد جامع بازار بوده است. در این مسجد ۴ ایوانی، انواع تزئینات همچون کاشی‌کاری، گچبری، مقرنس و... به چشم می‌خورد.
- ۸) نام: سبزه‌میدان
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: در مجاورت بازار تهران قرار دارد و در دوران زندیه و قاجار محل کاشت سبزی برای مردم تهران بود و به همین دلیل به این نام شهرت دارد. این میدان پرتردد، امروزه محل فروش کالاهای متنوعی از خوراکی تا لباس و لوازم تزئینی است.
جاذبه‌های پیرامونی مسیر:
- پامنار
- محله عودلاجان
- خانه سرهنگ ایرج
- خانه موطمن‌الاطبا
- خانه موزه بازار
-
مسیر پیاده گردشگری شماره ۳
ابتدا: میدان امام‌خمینی، خیابان باب‌همایون
انتها: چهارراه گلوبندک
معرفی: حدفاصل میدان امام‌خمینی تا چهارراه گلوبندک، جایی است که هر قدم می‌توانید سر بچرخانید و ساختمانی قدیمی را با معماری‌ای تاریخی، ستون‌های سیمانی و پنجره‌های بلند تماشا کنید. البته خرید هم جزو تفریحات محبوب در این مسیر گردشگری است.
دیدنی‌های مسیر:
- ۱) نام: خیابان باب‌همایون
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: این خیابان به‌همراه میدان توپخانه و خیابان لاله‌زار، نخستین خیابان‌های تهران بودند که به مناسبت ورود ملک عبدالعزیز پادشاه عربستان به تهران آسفالت شدند. در گذشته این خیابان به بورس کت و شلوار مردانه تبدیل شده بود و حالا گذر گردشگری غذاهای خیابانی است.
- ۲) نام: ساختمان کاخ دادگستری
ساعت بازدید: آزاد
قدمت:پهلوی(۱۳۱۷)
معرفی: تندیس‌های بزرگی از استادان بنام ایرانی در این ساختمان پرشکوه نصب شده که بانوی عدالت اثر ابوالحسن صدیقی و نقش برجسته انوشیروان دادگر اثر غلامرضا رحیم‌زاده‌ارژنگ ازجمله آنهاست.
- ۳) نام: مسجد ارگ
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: پهلوی(۱۳۲۸)
معرفی: در دهه ۴۰ شمسی بازاریان شهر تهران همت کردند و بنای مسجد ارگ تهران را در ۲ طبقه ساختند. ابتدا معماری این مسجد به‌گونه‌ای بود که فقط یک صحن عمومی و شبستان داشت. بعدها صحن دیگری نیز به این مسجد اضافه شد.
- ۴) نام: کاخ گلستان
ساعت بازدید: ۹ تا ۱۹
قدمت: صفویه
معرفی: کاخ گلستان یکی از آثار جهانی ایران در فهرست میراث یونسکو است. این کاخ از بخش‌های مختلفی مانند ایوان تخت‌مرمر، تالار سلام، تالار آینه، تالار سفره‌خانه، خلوت کریمخانی، تالار برلیان، عمارت بادگیر، کاخ شمس‌العماره، تالار الماس و کاخ‌ابیض تشکیل شده است.
- ۵) نام: رادیو تهران
ساعت بازدید: با هماهنگی قبلی
قدمت: پهلوی(۱۳۲۷)
معرفی: برای دهه‌ها ساختمان رادیو تهران در همسایگی مسجد ارگ قرار گرفته بود. بعد از انتقال رادیو به ساختمان جدید، تابلوی «رادیو تهران» هنوز بر سر در ساختمان قدیمی به چشم می‌خورد و محوطه بیرونی رادیو ظاهر تاریخی و اصالت خود را حفظ کرده است.
- ۶) نام: چهارراه گلوبندک
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: درست در میان بافت تاریخی فشرده مرکز شهر، چهارراه گلوبندک در تقاطع خیابان ۱۵ خرداد و خیابان خیام قرار گرفته است. اسناد تاریخی می‌گویند در گذشته‌های دور چشمه کوچکی در این محدوده وجود داشته و نام چهارراه از آن گرفته شده است.
- ۷) نام: امامزاده سیدناصرالدین(ع)
ساعت بازدید: ۶ تا ۲۲
قدمت: صفویه
معرفی: امامزاده سیدناصرالدین یا سیدناصرالدین با ۹۰۰ سال قدمت یکی از قدیمی‌ترین امامزادگان موجود در تهران است. ساختمان این امامزاده از موقوفات منیرالسلطنه یکی از همسران ناصرالدین شاه قاجار بود.
- ۸) نام: عمارت مستوفی‌الممالک
ساعت بازدید: با هماهنگی قبلی
قدمت: قاجار
معرفی: نخستین کابینه مشروطیت در این مجموعه تشکیل شده است و به همین دلیل به آن لقب خانه سیاسی تهران را داده‌اند. معماری عمارت به شیوه فرانسوی است و براساس طرحی از خانه‌های پاریس ساخته شده است.
جاذبه‌های پیرامونی مسیر:
- بازارچه شاهپور
- مسجد و مدرسه معیرالممالک
-
مسیر پیاده گردشگری شماره ۴
ابتدا: میدان امام‌خمینی، خیابان لاله‌زار
انتها: خانه اتحادیه
معرفی: مرزهای شمالی میدان امام‌خمینی به محله‌هایی می‌رسد که بسیاری از آنها در دوره‌های تاریخی تهران، هنوز باغ بودند. با این حال بسیاری از جاذبه‌های دیدنی این محدوده، شاهد رویدادهای مهم تاریخی بوده‌اند.
دیدنی‌های مسیر:
- ۱) نام: خیابان لاله‌زار
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: لاله‌زار در اواخر دوره قاجار زمان احمدشاه قاجار و اوایل پهلوی، نماد نوگرایی و هنر ایران بود و شانزلیزه تهران لقب گرفت. بسیاری از تئاترها، رستوران‌ها، تجارت‌خانه‌ها، خیاط‌خانه‌ها، سینماها و فروشگاه‌های معروف ایران در این خیابان قرار داشتند. حالا بورس انواع لوستر و چراغ است.
- ۲) نام: تماشاخانه تهران(نصر تهران)
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: قاجار
معرفی: یکی از نخستین سالن‌های تئاتر ایران است. تماشاخانه دائمی تهران با ظرفیت تقریبی ۶۰۰ تماشاگر، در بدو تاسیس ویژه نمایش‌هایی بود که هنرجویان هنرستان هنرپیشگی روی صحنه می‌بردند. حالا این مجموعه غیرفعال اما بنای آن همچنان دیدنی است.
- ۳) نام: تئاتر پارس
ساعت بازدید: آزاد
قدمت: پهلوی اول
معرفی: طبقه دوم پاساژ پارس قرار دارد و به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. عبدالحسین نوشین که تحصیلاتش را در رشته تئاتر در فرانسه به پایان برده بود با همکاری همسرش «لرتا هایراپتیان» هنرپیشه تئاتر این بنا را که هنوز بقایای آن تماشایی است، ساختند.
- ۴) نام: کوچه برلن
ساعت بازدید: ۹ تا ۲۱
قدمت: پهلوی دوم
معرفی: در میان بافت تاریخی مرکز شهر واقع شده و ۲۶۰ متر طول دارد. دروازه جنوبی سفارت آلمان به این کوچه باز می‌شود و نام آن از نام پایتخت این کشور گرفته شده است. این کوچه بورس فروش لباس، پارچه و لباس‌مجلسی است.
- ۵) نام: عمارت مشیرالدوله
ساعت بازدید: با هماهنگی قبلی
قدمت: قاجار
معرفی: وقایع تاریخی مهمی در آن اتفاق افتاده که نگارش فرمان مشروطیت، نخستین کتاب تاریخ ایران باستان و اولین قانون مدون حقوق بین‌المللی به زبان فارسی از آن جمله است. عمارت شامل ۲ قسمت می‌شود که یکی عمارت مسکونی و دیگری حیاطی بزرگ روبه‌روی آن است.
- ۶) نام: خانه اتحادیه
ساعت بازدید: با هماهنگی قبلی
قدمت: قاجار
معرفی: خانه باغ اتحادیه یا خانه امین‌السلطان به‌عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از باارزش‌ترین معماری‌های دوره قاجار شناخته می‌شود. طرح کلی عمارت مانند بسیاری از خانه‌های دوران قاجار دارای اندرونی و بیرونی است.
- ۷) نام: عمارت کوشک
ساعت بازدید: با هماهنگی قبلی
قدمت: پهلوی اول
معرفی: با وجود نشانه‌های معماری ایرانی اما از سبک اروپایی الهام گرفته است. مالک اصلی این خانه تاریخی، دکترحسین شقاقی بوده است. نمای داخلی و بیرونی این خانه با گچبری، مقرنس‌کاری، آجرکاری، گره‌چینی، نقاشی، آینه‌کاری و کاشی‌کاری تزئین شده است.
- ۸) نام: موزه نقاشی پشت شیشه
ساعت بازدید: ۹ تا ۱۷
قدمت: پهلوی اول
معرفی: موزه نقاشی پشت شیشه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی پایتخت، مجموعه زیبایی از این هنر را به نمایش گذاشته است. عمده آثار در این موزه، مربوط به عصر قاجار تا دوره معاصر است. ساختمان موزه متعلق به پزشکی به نام سیاوش شقاقی است.
جاذبه‌های پیرامونی مسیر:
۱. کوچه ارباب جمشید
۲. کارخانه آرگو
۳. کافه قنادی مینیون
نظر شما