همشهری آنلاین- بهاره خسروی : با مرور تاریخ تهران، رد تاثیر حضور ارامنه و خدمات آنها قابل رؤیت و مشهود است. تعدادی از چهره‌های اثرگذار عرصه فرهنگ، هنر و ادب ارامنه را در گفتگو با ایساک یونانسیان، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ارامنه ایران و قفقاز، در اینجا معرفی کرده‌ایم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
پرکارترین عکاس تهران
آنتوان سوروگین، عکاس ارمنی‌ـ گرجی مقیم ایران، در ۵ دهه فعالیت حرفه‌ای‌اش بیش از ۷ هزار نگاتیو شیشه‌ای از آداب و سبک زندگی مردمان عهد قاجار ثبت کرد. این پرکارترین عکاس تهرانی محبوب دربار ناصرالدین‌شاه لقب خانی را از مظفرالدین میرزا ولیعهد گرفت. او نخستین استودیوی عکاسی را در خیابان علاءالدوله (فردوسی کنونی) بنا کرد. سوروگین در قبرستان دروازه دولاب آرمیده.
پایه‌گذار تئاتر نوین تهران
شاهین سرکیسیان، پایه‌گذار تئاتر نوین تهران، در «ژورنال دو تهران» نقد می‌نوشت، اما به دلیل علاقه‌اش به تئاتر کارش را با گروه‌های «فردوسی»، «سعدی» و «آناهید» شروع کرد. او به زبان‌های فرانسه و روسی تسلط داشت و آثار نمایشنامه‌نویسان نامدار زیادی، از جمله «مرغ دریایی» آنتوان چخوف، را به فارسی ترجمه کرد. سال ۱۳۳۳ گروه هنر ملی را در تهران راه‌اندازی و هنرمندان مطرحی مانند علی نصریان، جمشید لایق، جعفر والی و... را به هنر تئاتر ایران معرفی کرد.
موسس نخستین ارکستر رادیویی
واهیک خوجایان، پایه‌گذار نخستین ارکستر رادیوی ملی ایران، از کودکی یادگیری ساز را با ویولن شروع کرد و بعد از تحصیل در هنرستان موسیقی برای ادامه تحصیلات آکادمیک راهی رم شد و در کنسرواتوار موسیقی «سانتا چچیلیا» ادامه تحصیل داد. سال ۱۳۴۵ که تلویزیون ملی ایران راه‌اندازی شد، رهبری ارکستر مجلسی تلویزیون را عهده‌دار شد.
بانی اولین کودکستان تهران
برسابه هوسپیان، برای پیشگیری از محروم ماندن کودکان از امکانات آموزشی به فکر راه‌اندازی مرکزی برای نگهداری و آموزش‌های اولیه مورد نیاز کودکان پایتخت افتاد. سال ۱۳۱۰ با دریافت امتیاز و مجوز رسمی کودکستان برسابه را حوالی پل امیربهادر در محله سنگلج راه‌اندازی کرد. البته این کودکستان بعدها به خیابان صفی‌علی‌شاه و اکباتان منتقل شد.
سازنده اولین فیلم بلند سینمایی
آوانس گریگوری اوهانیاس (اوگانیانس) نخستین کارگردان و فیلمنامه‌نویس و تدوینگر سینمای ایران و بانی نخستین مدرسه بازیگری در تهران است. فیلم آبی و رابی، نخستین فیلم بلند سینمایی تاریخ ایران، ساخته اوست. اوهانیاس سال ۱۳۰۸ از عشق‌آباد ترکمنستان وارد ایران شد و خیلی زود فارسی را یاد گرفت و سال ۱۳۰۹ نخستین مدرسه سینمایی ایران را به نام پرورشگاه آرتیستی در خیابان علاءالدوله (فردوسی کنونی) راه‌اندازی کرد. اوهانیاس سال ۱۳۴۰ درگذشت؛ پیکرش در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده شد.
طراح نشان معروف هما
ادواردتیگران زهرابیان، طراح نشان‌های هواپیمای ملی ایران (هما) و دبیرستان البرز، در زمان تحصیل در دبیرستان البرز در مسابقه طراحی نخستین نشان این دبیرستان شرکت کرد و طرحش برگزیده شد. اما مهم‌ترین اتفاق هنری ادوارد به ماجرای آگهی فراخوان طراحی نشان هواپیمایی ملی ایران گره خورده است. او بعد از دیدن این آگهی طرحی تجربی را در آتلیه دانشکده ساخت که به‌عنوان طرح برگزیده پذیرفته شد و در سال ۱۳۴۱ به‌عنوان نشان رسمی هما به ثبت رسید.
بنیانگذار بیمه ایران
سوکیاس کاراپتیان، پایه‌گذار صنعت بیمه در ایران، متولد چهارمحال و بختیاری است. سال ۱۳۰۴ او نخستین ایرانی‌ای بود که نمایندگی بیمه «آلیانس» انگلستان را در کشور راه‌اندازی کرد. کاراپتیان در سال ۱۳۱۴ همراه یرواند مارکاریان که نمایندگی بیمه «بریتیش اوریسز» را داشت و «آلکساندر آقایان»، همکاری‌اش را شروع کرد و به فکر تأسیس بیمه ایرانی افتاد. این موضوع را با علی‌اکبر داور، وزیر دارایی وقت، در میان گذاشت و شرکت سهامی بیمه ایران تأسیس شد. او ۱۰ سال عضو هیئت‌مدیره شرکت بیمه ایران بود.