بدن به عنوان اولین خط دفاعی‌اش هنگامی که به دام انداختن مواد آلرژی‌زای ناخواسته، به خارج راندن باکتری‌ها یا خلاص شدن از ویروس ضرورت داشته باشد، موکوس یا مخاط بیشتری تولید می‌کند. قوام ژلاتینی ترشحات مخاطی آن‌ها را به وسیله‌ای خوب برای جارو کردن عوامل عفونت‌زا یا ذرات خارجی گیرافتاده تبدیل می‌کند.
همان‌طور که بدن به طور مداوم مخاط بینی را برای سالم نگه‌داشتن بینی و مجاری تنفسی تولید می‌کند، مخاط ادراری را نیز به طور دائم در پیشابراه (قسمتی از مجاری ادرار که ادرار را از مثانه خارج می‌کند) تولید می‌کند تا این نواحی را سالم نگه دارد.
وجود مقادیر کمی از مخاط در ادرار طبیعی و سالم است. اگر ماده‌ای لزج و چسبناک را پس از ادرار کردنتان از مجرای ادرار خارج شد یا کل ادرارتان حالتی لزج و چسبناک پیدا کرد، ممکن است ترشح موکوس یا مخاط در دستگاه ادراری‌تان بیش‌ازحد افزایش یافته باشد.
این افزایش ترشح موکوس یا مخاط ممکن است علل گوناگونی داشته باشد، از جمله شامل عفونت مجاری ادراری، عفونت‌های آمیزشی، سنگ کلیه و بیماری‌های دیگر.
علل ترشح مخاطی بیش از حد در ادرار
حضور مقادیر کم این ترشحات مخاطی در ادرار کاملاً طبیعی و سالم است؛ اما وجود مقدار زیاد آن‌ها غیرطبیعی است.
وجود مخاط بیش‌ازحد غیرطبیعی در ادرار ممکن است به علل زیر باشد:
- عفونت مجاری ادراری
- عفونت آمیزشی
- سنگ کلیه
- سرطان مثانه (در موارد نادر)
در زنان
بارداری، قاعدگی، تخمک‌گذاری و قرص‌های ضدبارداری همگی می‌توانند غلظت مخاط ادراری در زنان را افزایش دهند و درنتیجه دیدن آن آسان‌تر شود. همچنین غیرمعمول نیست که زنان، ترشحات مخاطی گردن رحم که از واژن خارج می‌شود، با مخاط ادراری اشتباه بگیرند.
عفونت‌های مثانه و مجاری ادراری هم در زنان و هم در مردان می‌توانند مخاط غیرطبیعی ایجاد کنند. بااین‌حال، زنان حدود ۳۰ برابر بیشتر از مردان دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند. یکی از دلایل ابتلای بیشتر زنان به عفونت‌های دستگاه ادراری این است که پیشابراه آن‌ها کوتاه‌تر است، بنابراین باکتری‌ها به راحتی می‌توانند به مثانه راه پیدا کرده و عفونت ایجاد کنند.
واژینوز باکتریایی (اختلال در تعادل باکتری‌های طبیعی واژن) و عفونت‌های قارچی واژن نیز می‌توانند باعث تولید بیش‌ازحد مخاط شوند و این مخاط با ادرار مخلوط می‌شود.
در مردان
عفونت‌های آمیزشی می‌توانند باعث تولید بیش‌ازحد مخاط ادراری در هر دو جنس زن و مرد شوند. بااین‌حال، مخاط بیش‌ازحد در ادرار ناشی از بیماری‌های آمیزشی مانند سوزاک و کلامیدیا غالباً زمان ادرار کردن مردان بهتر دیده می‌شود.
التهاب پروستات (پروستاتیت) می‌تواند باعث ایجاد ترشحات شده و ادرار را ابری کند، و ممکن است حاوی مخاط باشد.
سنگ‌های کلیه نیز می‌توانند باعث تولید بیش‌ازحد مخاط در ادرار شوند. اگرچه هم زنان و هم مردان می‌توانند دچار سنگ کلیه شوند، اما مردان کمی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سنگ‌های کلیه (KSD) هستند.
در عارضه انزال معکوس یا رتروگراد منی هنگام رسیدن مرد به اوج لذت جنسی یا اُرگاسم به جای خروج از آلت تناسلی به داخل مثانه هدایت می‌شود. ازآنجایی‌که این منی گیر افتاده در مثانه می‌تواند با ادرار مخلوط شود، ممکن است در اولین ادرار پس از آمیزش جنسی ترشح چسبناکی از آلت خارج شود که با عارضه ادراری اشتباه گرفته شود.
نشانه‌های وجود مخاط در ادرار
مخاط طبیعی در ادرار، مایعی شفاف و ژلاتینی است که معمولاً رقیق و بدون بو است. بااین‌حال، دیدن رشته‌هایی از مخاط چسبناک در ادرار با رنگی کمی خاکستری یا ابری غیرطبیعی نیست.
اما وجود مقادیر زیاد مخاط ممکن است نشانه‌ای از عفونت دستگاه ادراری، دستگاه تولیدمثل یا دستگاه گوارش باشد و برای تشخیص باید به پزشک مراجعه کنید.
آزمایش تجزیه ادرار
آزمایش تجزیه ادرار (UA) یک استاندارد طلایی برای تعیین وجود مخاط بیش‌ازحد در ادرار است. این آزمایش ساده که فقط نیاز به نمونه ادرار دارد و معمولاً در محیط پزشکی انجام می‌شود. اگر نتایج اولیه ناهنجاری‌هایی را نشان دهند، معمولاً آزمایش‌های بیشتری برای تعیین علت زمینه‌ای تولید غیرمعمول مخاط لازم است.
چگونه مخاط غیرمعمول در ادرار را درمان کنیم
آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان مخاط غیرمعمول در ادرار که به علت عفونت باکتریایی در مجاری ادراری ایجاد شده‌اند، تجویز می‌شوند. اگر مخاط غیرعادی ادراری به دلیل عفونت آمیزشی ایجاد شده باشد، درمان موفقیت‌آمیز بیماری آمیزشی مخاط اضافی را از بین می‌برد. به همین ترتیب، اگر مخاط اضافی ادراری به دلیل سنگ کلیه باشد، درمان این شرایط باید تولید مخاط را به حالت عادی بازگرداند.
مخاط بیش‌ازحد در ادرار اغلب نشانه‌ای از یک عارضه زمینه‌ای است که باید به سرعت درمان شود. اگر مخاط ادراری غیرطبیعی دارید، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش ادرار را به تعویق نیندازید. از عوارض درمان نکردن مشکلات زمینه‌ای می‌توان به گسترش عفونت مجاری ادراری از مثانه به کلیه‌ها و بروز عفونت حاد کلیوی یا پیلونفریت اشاره کرد.