همشهری آنلاین-نصیبه سجادی : صحبت از پفک نمکی است، همان اسنک پفدار پنیری و شور که خالق اولیه آن یک مهاجر ترک بود در آمریکا. اسمش هم چیز دودلز بود و خیلی زود راهش را به کشورهای دیگر باز کرد از جمله در ایران خودمان در سالهای ۱۳۴۰ به نام پفک و توسط فردی به نام علی خسروشاهی، تاجر معروف آن سالهای تهران که همیشه یکی از رویاهایش تأسیس کارخانههای مدرن تولید مواد غذایی به سبک کشورهای پیشرفته اروپایی در کشور بوده و این کار را هم کرد. او کارخانهاش را تأسیس میکند و میشود نخستین و مهمترین تولیدکننده پفک در ایران.
مینو کیه!؟
اوایل سال ۱۳۳۸، علی خسروشاهی کارخانه کوچکش را با عنوان شرکت سهامی خاص خوراک ایران در تهران تأسیس کرد. ابتدا با رضایت شرکت هنکل آلمان، انحصار بازار پودر رختشویی ایران(تاید) را از آن خود کرد. پس از آن نیز موافقت یک شرکت دیگر را از همین کشور جلب و تولید مواد غذایی با نام تجاری مینو و بعدها پارس مینو را آغاز میکند. کارخانه خسروشاهی کار با ۱۵ کارگر را با تولید آبنبات و تافی شروع میکند تا میرسد به پفک نمکی و محصولات بسیار دیگر در تهران و بسیاری از شهرهای ایران با کارگرانی بیشمار.
شور و پفدار مثل پفک
اما بشنویم ماجرای خواندنی نامگذاری چیزدودلز یا همان پفک نمکی خودمان را از زبان حسن خسروشاهی برادر علی خسروشاهی که در بسیاری از فعالیتهای تجاری همراه برادر بود: «در دوران کودکی با مادرم به قنادی مینا در ابتدای خیابان نادری میرفتیم. آنها یک شیرینی داشتند به نام پفک که خیلی مورد علاقه من بود.
برادرم در کارخانه مینو قصد داشت برای نخستین بار محصول اسنک تولید کند. بارها با من در خصوص این محصول صحبت کرده بود و نظر او این بود که جای چنین محصولی در بازار خالی است. محصولی هم که قرار بود تولید شود، خیلی پف داشت و چون شور بود، تصمیم گرفتیم که اسم آن را پفک نمکی بگذاریم.»
کارآفرین خوشنام و همسایگی با جماران
علی خسروشاهی فرزند حاج غفار از نخستین پذیرفتهشدگان دانشگاه تهران بود.
سالها تجارت کنار پدر همراه با گذراندن دورههای بازرگانی، بانکداری و آشنایی با زبانهای خارجی، سفر به کشورهای اروپایی و مطالعه خلاهای صنعت ایران از او تاجری خوشنام و کارآفرینی موفق ساخت که با ساخت کارخانه مینو تأثیر زیادی در پیشرفت صنعت ایران و کم کردن وابستگی اقتصادی ایران به کشورهای اروپایی و آمریکایی کرد.
تعداد کارخانههای خسروشاهی تا پیروزی انقلاب اسلامی به عدد ۱۲ رسید که کارگران زیادی در آن مشغول بودند. خسروشاهی بعد از انقلاب هم در ایران ماند و حتی امام خمینی(ره) بعد از سکونت در جماران برای پیادهروی از باغ خسروشاهی که نزدیک منزل امام بوده به خواست خسروشاهی استفاده میکردند.
شرکتهای علی خسروشاهی به دلیل اینکه او هیچگونه رابطهای با پهلوی نداشت مشمول بند «دال» قانون حفاظت از صنایع شد(اینبند شامل کسانی میشد که هیچ مسئلهای نداشتند و دولت هم از آنان حمایت میکرد)، و از مصادره در امان ماندند، اما در زمان نخست وزیری بنی صدر و با تحریکات جریان روشنفکری چپ به رهبری حبیبالله پیمان اموال او مصادره و از ایران خارج شد.