این درحالی است که این بخش از سواحل خزر به‌دلیل آنکه محل تخم‌ریزی گونه‌های آبزی تجاری و اقتصادی محسوب می‌شود نقشی کلیدی در زندگی و معیشت مردم 3 استان شمالی کشور دارد.
دکتر بهزاد دهزاد، استاد محیط‌زیست دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با همشهری افزود: متوسط عمق ثلث شمالی خزر 6 متر است که در زمستان‌ها اغلب یخ زده و در تابستان بسیار گرم است اما این وضعیت در سواحل جنوبی متفاوت است.
در این بخش ماهیان خاویاری و سفید به ناچار مدتی را در آب‌های ساحلی سپری می‌کنند تا دمای آب به وضعیت مطلوب برای تخم‌ریزی برسد، سپس وارد رودخانه‌ها می‌شوند و در بستر رودخانه‌ها تخم‌ریزی می‌کنند.
این در حالی است که حجم انبوهی از آلاینده‌ها اعم از پساب‌های صنعتی، فاضلاب‌های شهری و خانگی و زه‌آب‌های کشاورزی بدون هیچ نظارتی و بی‌آنکه مانعی بر سر راهشان وجود داشته باشد وارد رودخانه‌ها و سواحل می‌شوند و همین سلامت آبزیان را به‌شدت به‌خطر می‌اندازد که پیامد آن نابودی ارزش‌های اقتصادی این آبزیان در 3 استان شمالی است.
وی با اشاره به اینکه بیش از 30 سال است که خزر به این وضعیت نامطلوب گرفتار شده و
سال به سال هم بدتر می‌شود، تصریح کرد: آنچه به این وضعیت دامن زده و می‌زند سرمایه‌گذاری‌های ناآگاهانه روی صنایع نامتناسب با شرایط و موقعیت شمال ایران است؛ به‌خصوص راه‌اندازی صنایع پتروشیمی در این منطقه و ادامه صدور مجوز برای صنایعی از این دست خطری است که همچنان خزر را تهدید می‌کند.
این استاد اکولوژیست خاطر‌نشان کرد: با وجود آنکه سال‌هاست کارشناسان نسبت به پیامدهای نامطلوب ورود پساب‌های صنعتی، زه آب‌های کشاورزی و فاضلاب‌های شهری و خانگی به رودخانه‌ها و خزر هشدار می‌دهند اما مسئولان آن قدر درگیر مسائل روزمره هستند که به این معضل که نیازمند برنامه میان مدت است نمی‌پردازند، در حالی که این معضل سلامت مردم را به خطر انداخته است.
افزایش سرطان در شمال
به گفته این استاد دانشگاه، برخی شواهد حاکی از آن است که تعداد بیماران سرطانی استان مازندران نسبت به بیماران سرطانی تهرانی و سایر شهرها 70درصد بیشتر است.
پس از آن گیلان و گلستان به‌ترتیب، بیشترین سهم را در مبتلایان به سرطان دارند و این ناشی از تغذیه از آبزیان و تماس با آب‌های آلوده، مصرف بی‌حد و اندازه کود‌های شیمیایی و سموم دفع آفات است. با این همه، وزارت کشاورزی سال به سال بر حجم واردات کود و سم می‌افزاید، حال آنکه 25 سال است که مصرف کود و سم در بیشتر کشورهای جهان ممنوع شده است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان این روند فاجعه بار را متوقف کرد، گفت: ابعاد مسئله آنچنان گسترده شده که تنها با یک برنامه درازمدت می‌توان آن را چاره کرد؛ برنامه‌ای که حداقل 15 تا 20 سال زمان می‌برد.
از سوی دیگر، باید با بسیج عمومی، مردم را با خطرات کاربرد کود و سم و ورود زباله‌ها و فاضلاب‌ها به رودخانه‌ها و آب‌های ساحلی آشنا کرد و به‌تدریج با سرمایه‌گذاری دولت و شوراهای ناحیه‌ای کود و سم را حذف کرد. این فرایندی است که با کمک مالی و کارشناسی طی یک دوره 20 ساله قابل دستیابی است.
این گزارش می‌افزاید: علاوه بر هشدارهای پی‌درپی کارشناسان محیط‌زیست، هفته قبل، فرهاد دلقپوش، نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی نیز بهره‌برداری غیراصولی از منابع نفتی دریای خزر و حضور نفتکش‌ها و دکل‌های نفتی را عامل اصلی آلودگی این پهناب عنوان کرده و نسبت به پیامدهای ناگوار آن هشدار داده بود.