همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: خیلی‌ها تصور می‌کنند که از زمان شیوع کرونا در کشور، تعداد بیماری‌های تنفسی و ویروسی بیشتر شده و قبلا این تعداد بیماری در کشور شایع نمی‌شد و افراد به خصوص کودکان را درگیر نمی‌کرد.
اما به گفته پزشکان، زمستان، فصل شیوع عفونت‌های مختلف تنفسی و ویروسی مثل انواع سرماخوردگی، کرونا و آنفلوآنزا و حتی برخی بیماری‌های گوارشی مثل روتاویروس است و هیچ یک از این بیماری‌ها جدید نیستند و همیشه بوده‌اند و همیشه موارد ابتلای بالایی هم داشته‌اند. البته غیر از کرونا که بیماریِ مخصوصِ سه - چهار سال اخیر است.
بیشتر بخوانید؛
- روتاویروس‌ها دوباره برگشتند؟ | کودک را با این ۲ علامت پیش پزشک ببرید
-
شناسایی اولین مورد ابتلا به سویه جدید کرونا در ایران | علائم این سویه چیست؟
-
مهم ترین ویروس های در حال گردش در زمستان | آسیب پذیری کودکان و نوزادان به ویروس‌های تنفسی
یک نکته مهم درباره افزایش تعداد عفونت‌های تنفسی در کشور
اما آیا صحت دارد که تعداد و میزان شیوع عفونت‌های تنفسی در سال‌های اخیر در کشور بیشتر شده است؟ دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران در این زمینه به همشهری می‌گوید: ببینید قبل از پاندمی کرونا، عفونت‌های ویروسی در کشور همیشه یک روند فصلی مشخصی داشتند. از نظر شیوع، از نظر تعداد و ... . مثلا ما از اواخر شهریور و اوایل مهرماه کم‌کم موارد کمی از آنفلوآنزا را داشتیم. آنفلوآنزا معمولا یک پیک کوچک در آذرماه ایجاد می‌کرد و بعد فروکش می‌کرد. علت کوچک بودن پیک هم این بود که افراد، سال قبلش با این ویروس درگیر شده بودند و یک ایمنی نسبی داشتند. ولی کرونا ناگهان تمام معادلات را به هم زد؛ به دلیل ایزوله شدن، قرنطینه شدن، ماندن طولانی‌مدت در خانه، ماسک زدن، استفاده مدام از الکل و اضطراب و وحشتی که این ویروس و مرگ و میرش در جامعه ایجاد کرده بود، مردم بیش از ۳ سال مدام احتیاط کردند و فقط مراقب بودند که به کرونا مبتلا نشوند. این موضوع باعث شد این ویروس الان دیگر شدت قبلی را ندارد، اما به دلیل تمرکز همه توجه‌ها و مراقبت‌ها روی این بیماری، الگوی فصلیِ تمام عفونت‌های تنفسی و حتی عفونت‌های گوارشی تغییر کرد.
دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: مثلا ما در سال‌های قبل همیشه پیک آنفلوآنزا را در آذرماه داشتیم اما پارسال پیک آن را در آبان داشتیم و موارد ابتلا هم بسیار زیاد بود. یا مثلا روتاویروس، بیماری شایع فصل زمستان است اما موارد ابتلا به این بیماری در بهار امسال در کشور بسیار افزایش پیدا کرد. در حالی که موارد روتاویروس باید در فصل بهار کم شود. اینها همه عواقب و تاثیرات کرونا است.
دکتر رمضانی می‌گوید: شیوه‌نامه‌ها و پروتکل‌های کرونا ما را مجبور کرد که در برابر این ویروس از خود محافظت کنیم. به این ترتیب سطح ایمنی بدن ما در برابر دیگر عفونت‌های ویروسی پایین آمد. حدود ۴ سال مدام رعایت کردیم و تماس‌ها را کم کردیم که فقط کرونا نگیریم. حالا ایمنی ما پایین آمده و ویروس‌های دیگر دارند خود را بیشتر نشان می‌دهند. وگرنه همه‌ی این بیماری‌ها قبلا هم بودند. فقط از نظر فراوانی و شیوع فصلی بیشتر شده‌اند یا الگوشان تغییر کرده که دلیلش هم همان طور که گفتم، به کرونا برمی‌گردد.
بیماری‌های شایع در فصل‌های سرد
برخی از بیماری‌های تنفسی با آن که منشأهای متفاوت و دلایل ابتلای متفاوتی دارند، اما گاه علائم‌شان شبیه هم است و تشخیص آنها از یکدیگر برای مردم سخت است. مثل روتاویروس و کرونا که هردو علامت تب را با خود دارند. اگرچه به گفته متخصصان، برخی بیماری‌ها با وجود شباهت به یکدیگر، تفاوت‌های مهمی دارند که توسط پزشک قابل تشخیص است و هریک درمان‌های خاص خود را دارند.
دکتر رمضانی می‌گوید: عفونت‌های تنفسی ویروسی مثل آنفلوآنزا، کرونا، سرماخوردگی و ... بیشترین بیماری‌های شایع در فصل‌های سرد سال هستند. تنها عفونت غیرتنفسیِ شایع در پاییز و زمستان به خصوص در زمستان، روتاویروس است که یک نوع عفونت گوارشی است و مشکلات گوارشی ایجاد می‌کند. این بیماری تنها اختصاص به کشور ما ندارد و وقتی هوا سرد می‌شود به خصوص در زمستان، همه جای دنیا افزایش موارد ابتلا به این عفونت گوارشی را داریم و علائم شاخص آن هم اسهال، استفراغ، تب و شکم‌درد است.
این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری می‌گوید: روتاویروس، یک بیماری گوارشی ویروسی شایع در کودکان است و همیشه بوده و اصلا بیماری جدیدی نیست. بیشترین شیوع آن هم در فصل‌های سرد سال به خصوص زمستان است.
شباهت سویه جدید کرونا و روتاویروس
این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری می‌گوید: البته یک زیرسویه کرونا که چند ماه می‌شود که در گردش است و JN۱ نام دارد، گاهی علائم گوارشی هم در فرد ایجاد می‌کند اما با روتاویروس تفاوت دارد. تفاوتش هم این است که فردی که به زیرسویه JN۱ که از خانواده پیرولا است، مبتلا می‌شود، علائم تنفسی در او غالب است. یعنی فرد علائمی مثل سرفه، آبریزش بینی دارد و تا حدودی علائم گوارشی هم دارد. اما وقتی فرد به روتاویروس مبتلا می‌شود، علائمش فقط گوارشی است و علائم تنفسی اصلا ندارد. چون روتاویروس همان طور که گفته شد، یک ویروس گوارشی است. یعنی راه انتقال این ویروس از طریق دهان است و دست‌های آلوده، غذای آلوده و آب آلوده آن را منتقل می‌کنند.
دکتر رمضانی درباره شایع‌ترین حالت انتقال روتاویروس توضیح می‌دهد: شایع‌ترین حالت انتقال این ویروس گوارشی این است که فرد از یک بیمارِ آلوده مبتلا شود. مثلا فرد مبتلا دست‌هایش آلوده باشد و فرد سالم با دست‌های او تماس پیدا کند و آن دست‌ها را به دهان بزند، یا مثلا مادری که از کودکی مراقبت می‌کند که مبتلا به اسهال روتاویروسی است و پوشکش را تعویض می‌کند، اگر دست‌های خود را به خوبی نشوید، دیگر اعضای خانواده را هم درگیر این ویروس خواهد کرد. پس این ویروس از راه دست‌های آلوده و درنهایت از طریق دهان منتقل می‌شود.
تبی که قطع می‌شود اما دوباره برمی‌گردد
خیلی از افراد از ماه گذشته تاکنون در شرح بیماری خود یا کودکان خود می‌گویند مبتلا به نوعی عفونت شده‌اند که تب، یکی از علائم آن است؛ تبی که قطع می‌شود و فرد تصور می‌کند خود یا کودکش بهبود پیدا کرده اما تب بعد از چند روز دوباره برمی‌گردد.
دکتر رمضانی در این رابطه توضیح می‌دهد: تبی که قطع می‌شود و بعد از چند روز مجددا فرد را درگیر می‌کند، به علائم روتاویروس نمی‌خورد و تابلوی بالینیِ این بیماری گوارشی نیست. چون اولا روتاویروس فقط در کودکان زیر ۵ سال و مخصوصا زیر ۲ سال شدت ابتلا دارد و دوم این که علائم در ایبن ویروس سینوسی نیست. در روتاویروس معمولا سیر ویروسی در طول ۵ روز تمام می‌شود و علائم به سمت بهبودی می‌رود و کودک نهایتا بعد از یک‌هفته کاملا بهبود پیدا می‌کند. اما کرونا علائم تنفسی دارد و علائمش قطع می‌شود و دوباره برمی‌گردد، قطع می‌شود و دوباره برمی‌گردد.
این متخصص بیماری‌های عفونی تاکید می‌کند: البته این نکته را هم اضافه کنم که روتاویروس، بزرگسالان را هم مبتلا می‌کند اما آنها چون سابقه این بیماری را دارند و قبلا در کودکی دو سه بار به آن مبتلا شده‌اند، یک ایمنی از قبل دارند و اگر هم مبتلا شوند، معمولا خفیف است و مشکلی در آنها ایجاد نمی‌کند و دچار تب بالا نمی‌شوند. ولی در کودکان زیر ۵ سال شدت دارد.