همشهری آنلاین-بهاره خسروی : ویژگی روستای طرشت که این روزها تبدیل به محله‌ای در غرب تهران شده و فقط چند باغ از روزگار سبزش به یادگار مانده ، فقط آب و هوای خوش نبوده است. روایت شده که خواجه نظام‌الملک، وزیر مقتدر سلجوقی و بنیانگذار مدارس نظامیه، با همه مشغله و مسئولیت‌های سنگین حکومتی که داشت، هر دو هفته یک بار از ری، راهی طرشت می‌شد تا از محضر درس بزرگان دینی و علمی این دیار بهره‌مند شود. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، از بزرگان و نامداران طرشتی که روزگاری در همسایگی ما در تهران و محله طرشت زندگی می‌کردند برایمان روایت می‌کند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
بانی راه‌اندازی نخستین حوزه علمیه طرشت
«محمد بن احمد درشتی» از نخستین دانشمندان و محدثان طرشتی در قرن سوم هجری بود. این عالم اندیشمند تحصیلات اولیه خود را در طرشت به پایان رساند و برای تکمیل تحصیلاتش و بهره‌مندی از محضر درس شیخ صدوق راهی ری شد. او بعد از پایان تحصیلاتش به زادگاهش طرشت بازگشت و حوزه علمیه طرشت را برای تربیت عالمان شیعه راه انداخت و بسیاری از نامداران و دانشمند علمی و دینی بزرگ کشور از همین حوزه علمیه به جامعه معرفی شدند. این حوزه علمیه حدود سه قرن مرکز علوم دینی در سرزمین ری و اطراف آن محسوب می‌شد و همه‌جا سخن از دانشمندان و علمای طرشت بود.
استاد وزیر سلجوقیان
«جعفربن محمد بن احمد درشتی»، فرزند شیخ احمد، از دیگر عالمان معروف روستای طرشت بود. این عالم و دانشمند معروف، استاد خواجه نظام‌الملک، وزیر کاربلد و دانش‌دوست سلجوقیان هم بود. تحصیلات اولیه را در معیت پدر و در طرشت ادامه داد و برای تکمیل مطالعات و تحقیقاتش مانند پدر به ری رفت، اما او مطالعه و تحصیل را فقط به علمای ری محدود نکرد و سراغ سفرهای خارجی رفت.
مقصد جعفر بعد از ری بغداد شد. او در آنجا از محضر معلمان بزرگی مانند شیخ مفید، شیخ مرتضی علم‌الهدی و سید رضی استفاده کرد و در مجلس نهج‌البلاغه این استاد مطرح و گردآورنده نهج‌البلاغه شرکت کرد. علامه طرشتی بعد از پایان تحصیلاتش به زادگاهش طرشت و نزد پدرش شیخ احمد بازگشت و همراه پدرش به حوزه علمیه رونق بخشید. «الکفایه فی العبادات»، «یوم» و «لیله» و «الاعتقادات» از مهم‌ترین تألیفات این عالم ربانی است.
شاعر نازک‌خیال تهران
«محمد قلی» از طایفه شاملوی روستای طرشت تهران با تخلص سلیم در قرن یازدهم از شاعران خوش‌آوازه بود. این بیت معروف «نازد به اشک و آه دلم کوی او، سلیم/ چون ملک ری به آب وهوای طرشت ما» یادگار دوران زندگی‌اش در روستای طرشت است. این شاعر نازک‌خیال تهرانی در دوران شاه‌جهان راهی هندوستان شد و در دربار این پادشاه به مقام و مرتبه بالایی رسید. بیشتر اشعارش به سبک هندی بود و بعد از صائب تبریزی و کلیم کاشانی، ید طولایی در سروردن شعر به سبک هندی و با مضامین بکر و تازه داشت.
سرگرد و آبادانی طرشت
در میان چهره‌ها و نامداران طرشتی، به‌ویژه در عصر معاصر، سرگرد «ملک‌محمد منوچهری» که داماد طرشتی‌ها شده بود به چشم می‌خورد. این نظامی خوش‌نام که بازنشسته سواره‌نظام بود، از روزی که داماد «میرزا علی‌اکبر طرشتی» شد باعث و بانی کلی کار خیر ریز و درشت در روستای کن شد. به گفته غلامرضا حسین‌مردی، از اهالی قدیمی طرشت، راه‌سازی، بانی راه‌اندازی تلفن عمومی و خانگی، حفر چاه برای آبیاری بهتر باغ‌ها، ساخت استخر، ایجاد صندوق قرض‌الحسنه و... از اقدامات همین سرگرد ملک‌محمدی بود.»