همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: نخستین ایرانی که به ریاست مدیریت کل اداره باستان‌شناسی ایران رسید، سید محمدتقی مصطفوی بود. رشته تحصیلی‌اش با تهران‌شناسی و تهران‌پژوهی ارتباطی نداشت و ابتدا حقوق خواند و در ادامه باستان‌شناسی را انتخاب کرد، اما علاقه به باستان‌شناسی در دوره هخامنشی و عهد سلجوقی او را به وادی تهران‌شناسی کشاند و همین دیدگاه باعث شد تا تالیفات متعددی مانند اقلیم پارس، امانتداری خاک و ... از خود به جای بگذارد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
اردشیر آل عوض، تهران‌پژوه، درباره این چهره شاخص می‌گوید: «مطالعات و تحقیقات باستان‌شناسی پلی می شود برای علاقه‌مندی مرحوم سید محمدتقی مصطفوی به موضوع اماکن تاریخی ـ مذهبی شهر تهران. در همین زمینه می توان به یکی از آثار او با عنوان "آثار تاریخی شهر تهران با تکیه بر امامزادگان و مکان‌های مذهبی" یاد کرد. او اغلب پژوهش‌هایش را برای این کتاب به شکل میدانی انجام داده است. در سال ۱۳۳۶ که این کتاب منتشر می‌شود، کرج هم جزو استان تهران محسوب می‌شد. مرحوم مصطفوی در این کتاب در رابطه با امامزاده‌های شهر تهران اطلاعات بسیار ذی‌قیمت و نادری را مطرح می‌کند که مورد استقبال بسیاری از مفاخر و علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.»
محمدتقی مصطفوی نزدیک به پنجاه سال از زندگی خود را در باستان‌شناسی ایران گذرانید و بسیاری از بناهای باستانی را از نزدیک مورد بررسی قرار داد. در کاوش‌های باستان‌شناسی در تخت جمشید و بازسازی آن نقش عمده‌ای داشت، و با باستان‌شناسانی همچون اریک اشمیت، جورج کامرون، آرتور پوپ وگیرشمن همکار بود. پس از بازنشستگی از ادارهٔ کل باستان‌شناسی، همکاری مؤثری با انجمن آثار ملی داشت. او از همکاران اصلی دایرةالمعارف فارسی بود و تهیه و تدوین مقاله‌های مربوط به آثار و بناهای تاریخی، هنری و باستانی ایران را به عهده گرفت.
مصطفوی در دورهٔ ریاست خود در ادارهٔ کل باستان‌شناسی اقدام به تأسیس نشریهٔ علمی «گزارش‌های باستان‌شناسی» کرد. وی همچنین در بسیاری از کنگره‌های بین‌المللی در زمینهٔ باستان‌شناسی شرکت داشت.